از سرعت خود بکاهید

ارتقای سطح ایمنی در شبکه معابر شهری، نقش عمده‌ای در افزایش اعتمادپذیری و کارایی شبکه حمل‌ونقل دارد و یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در افزایش ایمنی این شبکه، کنترل سرعت وسایل نقلیه در سطح معابر و تقاطع‌ها است. در این راستا سرعت‌گیرها نقش مهمی در کاهش سرعت وسایل نقلیه و به دنبال آن کاهش تصادفات ایفا می‌کنند...
سرعت‌گیرهای مختلفی مانند سرعت‌گیر پلاستیکی، سرعت‌گیر آسفالتی و سرعت‌کاه آسفالتی ذوزنقه‌ای در سطح شهر تهران مورد استفاده قرار گرفته‌اند اما در نصب بسیاری از آنها استانداردهای جهانی در مورد مکان و نحوه مناسب نصب رعایت نشده که همین امر موجب کم اثر بودن این ابزار در کنترل سرعت وسایل نقلیه شده است.
● تاریخچه سرعت‌گیرها
گزارش‌های متعددی در مورد اولین سرعت‌گیر در دنیا وجود دارد که قدیمی‌ترین این گزارشات توسط نیویورک تایمز و در سال ۱۹۰۶ منتشر شده است. طبق این گزارش، اولین سرعت‌گیر دنیا در ایالت نیوجرسی آمریکا و در نزدیکی محل عبور عابرین پیاده به ارتفاع ۱۲ تا ۱۳ سانتی‌متر نصب شده که البته در آن زمان میانگین حداکثر سرعت اتومبیل‌ها ۵۰ کیلومتر بر ساعت بوده است. همچنین، طبق گزارش انجمن مهندسان حمل ونقل، اولین سرعت‌گیر اروپا در سال ۱۹۷۰ و در کشور هلند ساخته شده است.
● تفاوت سرعت‌گیر و سرعت‌کاه
سرعت‌گیر، ابزاری است که برای کنترل سرعت وسایل نقلیه مورد استفاده قرار می‌گیرد و طبق استانداردهای موجود، ارتفاع بلندترین نقطه آن باید ۷ تا ۱۰ سانتی‌متر، حداکثر طول آن ۳۰ سانتی‌متر و عرض آن به اندازه عرض محل نصب باشد. استفاده از سرعت‌گیر در اماکنی توصیه می‌شود که حداکثر سرعت وسایل نقلیه از ۱۵ کیلومتر تجاوز نمی‌کند. پارکینگ‌ها یا مراکز خرید به عنوان بهترین اماکن برای نصب این ابزارها هستند و نصب این وسیله در اماکن و معابر پررفت‌ و آمد، مناسب نیست و معمولا موجب ایجاد مشکل برای وسایل نقلیه می‌شود.
سرعت‌کاه، سرعت‌گیر ملایم نیز نامیده می‌شود. ارتفاع این ابزار ۷ تا ۱۰ سانتی‌متر و عرض آن به اندازه عرض خیابان محل نصب است اما طولی ما بین ۵/۳ تا ۲/۴ متر دارد و گاهی به ۶ متر هم می‌رسد. امروزه استفاده از سرعت‌کاه در مناطق و معابر مسکونی و همچنین مناطقی که مسیر اصلی اتوبوس و اتومبیل‌های اورژانسی نیستند، متدوال است که البته سرعت عبور از آنها نباید از ۱۵ تا ۳۰ کیلومتر تجاوز کند. برخلاف سرعت‌گیرها، سرعت‌کاه‌ها معمولا به صورت سری و چند تایی و با فاصله معین در طول یک مسیر، نصب می‌شوند تا سرعت وسایل نقلیه قبل و بعد از هر سرعت‌کاه کنترل شود.
● بایدها و نبایدها، مزایا و معایب
در تمام دنیا نصب سرعت‌گیر در کلیه معابر به غیر از پارکینگ‌ها مخالف قانون است ولی سرعت‌کاه می‌تواند با رعایت شرایط و ضوابط خاصی نصب شود. تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از این دو ابزار یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای کنترل سرعت وسایل نقیه است.
در عین حال، نصب سرعت‌کاه در مناطق مسکونی، ایمنی نسبی برای ساکنان و به ویژه کودکان فراهم می‌کند و حجم ترافیک را به میزان ۱۸ درصد و حجم تصادفات را تا ۱۳ درصد کاهش می‌دهد اما معایبی هم دارد. مثلا سرعت‌کاه‌ها به دلیل مجبور کردن رانندگان به ترمزهای ناگهانی و امکان برخورد اتومبیل پشتی در برخی مواقع، معابر را برای اتومبیل‌ها بیشتر خطرناک می‌کنند تا امن‌تر و موجب خسارت وسایل نقلیه می‌شوند. از طرف دیگر، اگر سرعت‌کاه به صورت سری نصب نشود، رانندگانی که تمایل به راندن با سرعت بالا دارند پس از عبور از آن دوباره سرعت خود را افزایش می‌دهند. تعمیر و نگهداری این ابزار برای کارایی بهتر نیز از وظایف مهم شهرداری محسوب می‌شود که متاسفانه این امر در کشور ما با مشکل مواجه است چرا که بسیاری از این سرعت‌گیر و سرعت‌کاه‌ها در خیابان‌ها دچار آسیب شده‌اند و نیاز به تعمیر یا تعویض دارند اما توجهی به آنها نمی‌شود. در ساخت سرعت‌گیر و سرعت‌کاه‌های خیابانی و جاده‌ای معمولا از مواد پلاستیکی، سیمان یا آسفالت استفاده می‌شود که نوع اول مرغوب‌تر است و روی آنها می‌توان خطوط مخروطی شکل و با رنگی مشخص کشید تا رویت آن از فاصله دور و در شب، آسان باشد.
● سرعت‌گیرهای هوشمند و ایمنی
به تازگی سرعت‌گیرهایی طراحی شده‌اند که برای هر خودرو متناسب با سرعت آن، عکس‌العمل ویژه را از خود نشان می‌دهند. مثلا اگر سرعت مجاز در خیابانی ۶۰ کیلومتر در ساعت باشد، خودروهایی که با این سرعت یا سرعت‌هایی کمتر از این حرکت می‌کنند بدون هیچ مساله‌ای از آن رد می‌شوند. پایین رفتن سرعت‌گیر به هنگام عبور خودرو با سرعت مجاز موجب می‌شود تا خودرو بدون هیچ کاهش سرعتی عبور کند و به مسیر خود ادامه دهد اما برای خودروهایی که با بیش از این سرعت حرکت می‌کنند، سرعت‌گیر طراحی شده مانند همان سرعت‌گیرهای معمولی عمل می‌کند زیرا قابلیت تنظیم ارتفاع را دارد.
● باز هم بی‌احتیاطی
البته در کشور ما برای کاهش سرعت مثلا هشدار جهت باریک شدن راه از سرعت‌کاه‌های مخروطی رنگی و شب‌تاب، بشکه‌ای و... هم استفاده می‌شود اما نکته بسیار مهمی که در مورد انواع بشکه‌ای وجود دارد، این است که داخل این بشکه‌ها باید از آب پر شود تا هنگام برخورد خودرو با این سرعت‌کاه‌ها آسیب چندانی ایجاد نشود اما بعضا دیده شده که داخل این بشکه‌ها شن می‌ریزند که در صورت برخورد، آسیب سنگین‌تری را به دنبال دارد و باید در این مورد تدابیری اتخاذ شود.
● کارشناسان چه می‌گویند؟
دکتر مهرداد تقی‌زاده، مشاور شهردار در حوزه حمل و نقل و ترافیک از سرعت‌گیرها به عنوان سکوی پرش یاد می‌کند و می‌گوید: «اساسا سرعت‌گیرها برای آرام‌سازی ترافیک و کاهش سرعت‌ خودروها در خیابان‌های شهر طراحی شده‌اند اما علت اینکه در تهران سرعت‌گیرها کمکی به آرام‌سازی ترافیک نکرده‌اند و رانندگان خودرو به جای کاهش سرعت خود با سرعت بالا از روی آن می‌پرند، این است که سرعت‌گیرها در مکان مناسب نصب نشده‌اند و به جای اینکه در خیابان‌های فرعی شهر که حداکثر سرعت آنها بین ۴۰ تا ۵۰ کیلومتر بر ساعت است و به شریان‌های اصلی شهر منتهی می‌شوند، نصب شوند در خیابان‌های اصلی و بزرگراه‌های شهر نصب شده‌اند که سرعت بین ۷۰ تا ۸۰ کیلومتر بر ساعت است و زمانی که ما در نصب سرعت‌گیرها دچار چنین اشتباهی می‌شویم، طبیعی است که نتیجه هم عکس باشد. از طرف دیگر در کشورهای دیگر، عرض سرعت‌گیرها را در خطوطی که ماشین‌های امداد مثل آمبولانس‌ها و ماشین‌های آتش‌نشانی تردد می‌کنند،‌ کم می‌گیرند و این ابراز از لابه‌لای چرخ‌ها عبور می‌کند به گونه‌ای که هیچ مشکلی برای بیمار به وجود نمی‌آید اما در کشور ما چنین نیست. حتی نصب تعداد زیاد سرعت‌گیرها در مکان‌های نامناسب نیز مصرف سوخت خودرو را بالا می‌برد و این امر نیز متعاقبا به افزایش آلاینده‌ها می‌انجامد.»

پریسا اصولی

منبع : روزنامه سلامت