بنای تاریخی چلبی‌اوغلی ، سلطانیه،ابهر

در پانصد متری جنوب غربی سلطانیه، برسرِ راه سلطانیه - خدابنده آثار معروف بقعه چلبی‌اوغلی قرار گرفته است. باستان‌شناسان و محققان، این مجموعه را به سلطان چلبی نسبت داده‌اند و تاریخ ساخت آن را سال 728 هـ.ق ذكر كرده‌اند.
این مجموعه از دو بخش خانقاه و مقبره تشكیل شده است : خانقاه شامل صحن مركزی است كه در اضلاع غربی و شرقی آن، حجره‌ها جای گرفته‌اند. طرح معماری این مجموعه الهام گرفته از عقاید و مراتب صوفیه است و هر یك از فضاها را با هدف، و برای عملكرد خاصی ساخته‌اند.
واحد نخستین در قسمت ورودی، به مرتبه فقرا اختصاص داشته است و طالبان جنت (مرتبه‌ بعدی این فرقه)، در قسمت دوم ورودی جای می‌گرفته‌اند. حجره‌های انفرادی صحن مركزی با درهای كوتاه، محل ریاضت مریدان را با توجه به مراتب آن‌ها تشكیل می‌داد‌ه‌اند. صحن خانقاه محل سماع ‌جمعی بوده است و به هنگام سماع،‌ سطان در وسط و مریدان در گرداگرد او حلقه می‌زده‌اند و حلقه ذكر، بدین‌ترتیب، برپا می‌شده است. به احتمالی، واحدهای جنوبی خانقاه، كلاس درس و فضاهای طرفین ایوان جنوبی، محل حلقه ذكر زمستانی بوده است.
طبقه دوم بنا در طرفین ایوان به شدت آسیب دیده و فرو ریخته است و در گرداگردِ آن، فضاهایی شبیه به جان‌پناه دیده می‌شود. قرینه‌سازی، در كل مجموعه، كاملاً رعایت شده است. مصالح اصلی بنا را از لاشه‌سنگ و ساروج تشكیل داده است. سقف حجره‌ها و زاویه‌‌ها، گنبدی‌شكل است.
عده‌ای از محققان و باستان‌شناسان، زمان ساخت بنای خانقاه را زودتر از مقبره سلطان چلبی می‌دانند و بعضی از آنان، تاریخ ساخت بنای مقبره را زودتر می‌دانند. یكی از مدارك بسیار ارزنده كه در یافتن تاریخ واقعی ساخت بنای خانقاه اهمیت بسازیی دارد، بررسی كتیبه حك‌شده ایوان جنوبی است. این كتیبه در سه قطعه : یكی در بالا، و دو قطعه دیگر در طرفین ایوان نوشته شده است و یكی از اسناد بسیار معتبر شناخت شهر سلطانیه و نكات ناگشوده تاریخ آن است. با توجه به متن باقی‌مانده از این كتیبه، می‌توان دریافت كه این بنا بین سال‌‌های 657 و 683 ساخته شده و وقف خانقاه شمسیه شده است.
قسمت دوم این مجموعه تاریخی، بقعه معروف به بقعه سلطان چلبی است. نقشه این بنا، هشت‌ضلعی است و هر ضلع آن از نمای خارجی به عرض 4/16 متر، به طول 17 متر و به قطر 7/5 متر است كه با زیبایی خاصی طراحی و اجرا گردیده است.
فرم آجرچینی در طاق‌نماهای هشت‌گانه متفاوت است. پس از طاق‌نماها، ادامه كار با آچرچینی ساده انجام گرفته است و در حدفاصل جرزهای هشت‌گانه، طاق‌نماهای زیبایی احداث و اجرا شده است و در بالای این جرزها، گنبد آجری با ساقه نسبتاً بلند خود استوار شده است.
آرامگاه سلطان چلبی از نظر جای‌گیری گورها در آن، جالب‌توجه است و حلقه ذكر صوفیه را به شیوه‌ای دیگر تداعی می‌كند؛ به این معنی كه سطح درونی آرامگاه هب فضاهایی تقسیم گردیده است : سلطان در وسط و مریدانِ وی، با توجه به درجه و مراتب‌شان، در گِرداگِرد او دفن شده‌اند. این مجموعه تاریخی از آثار با ارزش استان زنجان است.