یکشنبه, ۱۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 5 May, 2024
مجله ویستا

غیبت‌ کبری


غیبت‌ کبری
● حاكمیت‌ بر مسلمانان‌ و عصر غیبت‌ كبری‌
جامعه‌ سیاسی‌ كه‌ متشكل‌ از شمار اندكی‌فرمانروا و عده‌ كثیری‌ فرمانبر است‌ در جامعه‌مسلمانان‌ شكل‌ پیدا كرد و بعد از ظهور اسلام‌ هیچ‌تاسیسی‌ به‌ اندازه‌ حاكمیت‌ خواه‌ به‌ نام‌ حكومت‌دینی‌ یا غیر دینی‌ در جامعه‌ مسلمانان‌ مدعی‌نداشته‌ است‌ و خون‌های‌ بی‌شماری‌ پای‌ این‌عنوان‌ اجتماعی‌; یعنی‌ حكومت‌ ریخته‌ شده‌ است‌.
جنگ‌ها، قتل‌ها، حبس‌ها، شكنجه‌ها، تجاوزها و...ده‌ها عنوان‌ مجرمانه‌ دیگر جهت‌ حاكمیت‌ درجامعه‌ اسلامی‌ مباح‌ شمرده‌ است‌ در حالیكه‌ پیامبراسلام‌ (ص‌) دین‌ و حكومت‌ دینی‌ را برای‌ مردم‌حجاز و جهان‌ به‌ ارمغان‌ آورد مسلمانان‌ دین‌ رارها كردند و حكومت‌ را اصل‌ قرار دارند هرگز به‌فكر توسعه‌ و تعمیق‌ معارف‌ دین‌ نبودند تا براساس‌مبانی‌ پیامبر اسلام‌ (ص‌) و خانواده‌ اهل‌ علم‌ ایشان‌دین‌ را بیاموزند و تبلیغ‌ كنند بلكه‌ با به‌ دست‌ گرفتن‌حكومت‌، دین‌ را هر طور كه‌ خواستند به‌ رای‌خودشان‌ تفسیر و تبلیغ‌ كردند و حتی‌ ساختارحكومت‌ اسلام‌ و راس‌ قدرت‌ سیاسی‌ اسلام‌ را نیزبنا به‌ رای‌ و نظر خودشان‌ منهای‌ دیدگاه‌ رسول‌خدا(ص‌) تعریف‌ و تعیین‌ كردند شناخت‌ این‌حكومت‌ها بطور كلی‌ و تعامل‌ مرجعیت‌ شیعه‌ با آنهادر عصر غیبت‌ كبری‌ حاوی‌ نكات‌ بسیار مهم‌ وآموزنده‌ای‌ است‌ كه‌ علاوه‌ بر شناخت‌ رویه‌برخورد مراجع‌ با دولتهای‌ وقت‌، روش‌ و متد آنهارا در طول‌ تاریخ‌ مرجعیت‌ شیعه‌ به‌ خوبی‌ نشان‌خواهد داد و سعی‌مان‌ بر این‌ است‌ علاوه‌ برشناخت‌ حكومت‌ها در سرزمین‌های‌ اسلامی‌مانند حجاز به‌ ویژه‌ عراق‌ و ایران‌ كه‌ كانون‌مرجعیت‌ شیعه‌ بوده‌ است‌ تعامل‌ مراجع‌ شیعه‌ را باآنان‌ مورد مطالعه‌ قرار دهیم‌. مناسب‌ است‌ دراینجا به‌ روند تاریخی‌ شكل‌گیری‌ حكومت‌ها درناحیه‌ حجاز، عراق‌ و ایران‌ بپردازیم‌. به‌ ویژه‌ كشورعراق‌ كه‌ مركز مرجعیت‌ شیعه‌ بیش‌ از هزار سال‌گذشته‌ بوده‌ است‌.
● حكومت‌ در عراق‌ تا عصر غیبت‌ كبری‌
منطقه‌ عراق‌ قبل‌ از ظهور اسلام‌ تعلق‌ به‌ ایران‌بزرگ‌ ساسانیان‌ داشت‌ و حتی‌ بقایای‌ قصرها وكاخ‌های‌ تاریخی‌ ساسانیان‌ در منطقه‌ مداین‌كنونی‌ عراق‌ وجود دارد. منطقه‌ عراق‌ به‌ سال‌ ۱۴تا ۱۶ هجری‌ (۶۳۷میلادی‌) در حكومت‌ عمر به‌دست‌ مسلمانان‌ فتح‌ شد و در سال‌ ۳۷ هجری‌قمری‌ مركز خلافت‌ حضرت‌ علی‌ (ع‌) قرار گرفت‌تا اینكه‌ حضرت‌ در ۲۱ رمضان‌ سال‌ ۴۱ هجری‌ به‌شهادت‌ رسید. حكومت‌ امویان‌ بر عراق‌ مستولی‌شد.
امویان‌ به‌ مدت‌ ۹۱ سال‌ (از ۴۱ تا ۱۳۲هجری‌) برابر با (۶۶۱ تا ۷۴۹ میلادی‌) بر عراق‌حكومت‌ كردند كه‌ معاصر تا زمان‌ امام‌ صادق‌ (ع‌)است‌ و بعد از امویان‌، عباسیان‌ به‌ حكومت‌ رسیدندكه‌ به‌ مدت‌ سال‌ (از ۱۳۲ هجری‌ تا ۳۳۴هجری‌) برابر با (۷۴۶ تا ۹۴۵ میلادی‌) بر عراق‌حكومت‌ كردند و در منطقه‌ عراق‌ آل‌ بویه‌ وحمدانیون‌ و طولونیون‌ سلسله‌ حكومت‌ عباسی‌ راقطع‌ كردند، اما بغداد تا عصر غیبت‌ كبری‌ دراختیار حكام‌ عباسی‌ بود و حاكمان‌ وقت‌ عباسی‌ كه‌بر مردم‌ اسلام‌ حكومت‌ می‌كردند برای‌ پیش‌بردن‌ اهداف‌ سیاسی‌ به‌ مذهب‌ سازی‌ دولتی‌می‌پرداختند و با استخدام‌ روحانیون‌ دولتی‌ به‌عنوان‌ پیشوایان‌ اسلام‌، در عمل‌ دین‌ اسلام‌ را به‌اختیار می‌گرفتند. ایران‌ ساسانیان‌ از هم‌ پاشیده‌شده‌ بود و ایرانیان‌، اسلام‌ را به‌عنوان‌ دین‌پذیرفته‌ بودند; اما فرهنگ‌ و دانش‌ حكومت‌داری‌ ایرانیان‌ مانع‌ از آن‌ بود كه‌ ایرانی‌ها ازحكومت‌ مركزی‌ دیگری‌ كه‌ در خارج‌ ایران‌ مركزداشت‌ پیروی‌ كنند بنابراین‌ دست‌ به‌ حركت‌های‌سیاسی‌ و نظامی‌ می‌زدند و برای‌ خود حكومت‌مستقل‌; حتی‌به‌ نام‌ اسلام‌ تشكیل‌ می‌دادند
حكومت‌ در عراق‌ تا عصر غیبت‌ كبری‌ در اختیارعباسیان‌ بود عباسیان‌ از سفاح‌ تا مستعصم‌ ۳۷حاكم‌ بودند كه‌ هر یك‌ خود را خلیفه‌ رسول‌ خدا(ص‌) بر امت‌ اسلام‌ می‌دانست‌ و این‌ خلافت‌دروغین‌ حتی‌ از سوی‌ بعضی‌ از مكاتب‌ فكری‌ وفقهی‌ اسلامی‌ نیز مورد حمایت‌ قرار می‌گرفت‌
حاكمیت‌ در عراق‌ و مرجعیت‌ شیخ‌ صدوق‌(۳۸۱ - ۳۲۹) از سال‌ ۳۲۹ هجری‌ كه‌ سال‌تناثر النجوم‌ و فوت‌ علی‌ سمری‌ و آغاز مرجعیت‌فقیهان‌ بزرگ‌ تشیع‌ بود راضی‌ بیستمین‌ حاكم‌عباسی‌ نیز در همین‌ سال‌ فوت‌ می‌كند بعد ازراضی‌ به‌ ترتیب‌ طی‌ سال‌های‌ (۳۳۳ - ۳۲۹)متقی‌ و سال‌های‌ (۳۳۴ - ۳۳۳) مستكفی‌ وسال‌های‌ (۳۶۳ - ۳۳۴) مطیع‌ و سال‌های‌(۳۸۱ - ۳۶۳) طائع‌ به‌ حكومت‌ رسیدند در۳۸۱ هجری‌ مرجع‌ شیعیان‌ >ابوجعفر محمد بن‌علی‌ بن‌ بابویه‌ قمی‌< نیز فوت‌ می‌كند بنابراین‌مرجعیت‌ محدث‌ قمی‌ معاصر با حاكمیت‌ چهارحاكم‌ عباسی‌ بنام‌های‌ متقی‌، مستكفی‌، مطیع‌ وطائع‌ بوده‌ است‌ كه‌ با دیكتاتوری‌ و خشونت‌ تمام‌علیه‌ شیعیان‌ و فقیهان‌ شیعه‌ سختگیری‌ می‌كردندگرچه‌ هر یك‌ از آنها توسط دیگری‌ با توطئه‌ یاكودتایی‌ از حكومت‌ عزل‌ می‌شد و یا حتی‌ به‌ قتل‌می‌رسید، اما آنان‌ با همراهی‌ علما و فقهای‌درباری‌ به‌ نام‌ خلیفه‌ مسلمانان‌ بر جهان‌ اسلام‌حكومت‌ می‌كردند گرچه‌ خودشان‌ به‌ هر فسق‌ وفجوری‌ از شرابخواری‌ تا زنبارگی‌ مرتكب‌می‌شدند و شیخ‌ صدوق‌ در این‌ عصر و حاكمیت‌شروع‌ به‌ جمع‌ آوری‌ و تالیف‌ و تدریس‌ آثار دین‌اسلام‌ از دیدگاه‌ مكتب‌ اهل‌ بیت‌ (ع‌) كرده‌ است‌.
منبع : خانواده سبز