بارداری خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم، از موضوع‌های مهم مبحث بارداری است و بسیاری از زنان به آن مبتلا‌ می‌شوند. شیوع حاملگی خارج از رحم در چند سال اخیر افزایش یافته است اما خوشبختانه به علت تشخیص زودهنگام این عارضه، احتمال مرگ ناشی از این عارضه كاهش یافته است.
امروزه به علت استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری مانند آی.یو.دی، احتمال بروز حاملگی خارج از رحم زیاد است و زنانی كه از این روش كنترل یا پیشگیری از بارداری بهره می‌برند باید بیشتر مراقبت خود باشند و در صورت وجود هرگونه علا‌مت خطری به پزشك مراجعه كنند. اگر با استفاده از آی.‌یو.دی علایم دال بر حاملگی مشاهده شد برای رد احتمال بارداری خارج از رحم، باید بلافاصله به پزشك متخصص زنان و زایمان مراجعه شود.
بارداری نابجا یا خارج از رحم یا در اصطلاح پزشكی E.P، از فوریت‌های طب زنان است. همان‌طور كه همه افراد به‌ویژه خانم‌ها می‌دانند، رحم محیط مناسبی برای رشد جنین است و در تمام ۹ ماه بارداری شرایط لازم را برای پرورش جنین در خود دارد.
اگر حاملگی در لوله‌های رحم یا داخل دهانه رحم و یا آن قسمت از لوله‌ها كه داخل جسم رحم است و هنوز وارد فضای خود رحم نشده است رخ بدهد و یا در داخل خود شكم اتفاق بیفتد، طبیعتا آن محیط مذكورشروع به خون‌ریزی می‌كند و اگر تخم بارور شده در آنجا جایگزین شود، عوارض و اعلام خطر را بیان می‌كند و می‌تواند بسیار جدی و خطرناك باشد و زندگی مادر را تهدید كند.
عاقبت جنینی كه در محل نامناسب قرار گرفته این است كه این جنین رشد نخواهد كرد و سقط خواهد شد. او محكوم به مرگ است و تازه زندگی مادر را هم به طور جدی تهدید می‌كند.
در به وجود ‌آمدن حاملگی خارج از رحمی دو عامل مهم است. یكی اینكه مسیر عبور تخم مناسب نباشد و به صورت نسبی، انسداد داشته باشد.
دوم اینكه خود تخم بارور شده مشكل داشته باشد، یعنی جنین به وجود آمده خیلی خوب و با كفایت نبوه و یا حركت مناسبی نداشته و كند پیش رفته است.
یك توضیح اینجا ضروری است. از لحظه به وجود آمدن، تخم به طور دایم در حال تقسیم شدن و بزرگ شدن است، اگر به موقع از مسیر لوله رحمی رد نشود به دلیل بزرگ شدن سایزش در آنجا كه شایع‌ترین محل حاملگی خارج از رحم است (لوله رحمی)، گیر می‌كند و یا اگر لوله‌ها بسته باشد، تخم به جای طی كردن محل لوله‌ها، به داخل حفره شكمی می‌افتد و آنجا رشد می‌كند یا روی خود تخمدان رشد می‌كند یا در جدار رحم گیر می‌كند كه این مورد آخری از همه خطرناك‌تر است.
اگر به دلیل رشد جنین در این جدار كه از یك طرف به لوله رحم وصل است پارگی رخ بدهد، هم رحم پاره می‌شود و هم لوله و خون‌ریزی بسیار شدید و خطرناكی روی می‌دهد.
شیوع حاملگی خارج از رحم در چند سال اخیر افزایش پیدا كرده است چون یكی از عوامل بروز آن سن بالای بارداری است. جوانان امروزه دیر ازدواج می‌كنند و سن باروری آنها بالا رفته است. سن بالا یعنی بالای ۳۵ سال برای اولین بارداری.
علت دیگر شیوع حاملگی خارج‌از رحمی، ازدیاد عفونت‌های دستگاه تناسلی است. متاسفانه داشتن رفتارهای پرخطر جنسی و علل دیگر اجتماعی، فرهنگی و عفونت‌های لگن به این قضیه دامن می‌زنند.
كسانی كه از برخی روش‌های جلوگیری از بارداری مثل آی یو دی و یا قرص‌های پروژسترونی به تنهایی استفاده می‌كنند، كسانی كه جراحی روی ناحیه لگن داشته‌‌اند مثل آپاندیسیت، كیست‌های تخمدانی یا سابقه سزارین، نسبت به جمعیت عادی در معرض شیوع بیشتری هستند. در كسانی كه یك بار سابقه حاملگی نابجا داشتند، خطر تكرار آن۱۰ تا ۲۵ برابر دیگران است.
از عوارض حاملگی خارج از رحم، خونریزی شدید است كه به طور معمول‌ در روند حاملگی رخ می‌دهد. اولین علامت، ممكن است لكه‌بینی باشد كه اغلب‌ همراه با درد زیر شكم است. هنگامی كه حاملگی پیشرفت می‌كند و جنین بزرگ‌تر می‌شود، احتمال لكه‌بینی یا تبدیل آن به خونریزی و به‌ویژه خونریزی شدید بیشتر می‌شود. مشخصه حاملگی خارج از رحم، وجود درد است كه به‌طور ناگهانی شروع می‌شود. افرادی كه مشخصات آنها در چند سطر گذشته نوشته شد، در معرض خطر ابتلا‌ به این عارضه‌اند و در صورت به وجود آمدن علا‌یم خونریزی و درد باید بلا‌فاصله به پزشك خانواده و بعد پزشك متخصص زنان مراجعه كنند.

دکتر اعظم السادات موسوی
متخصص زنان و سرطانهای زنان

منبع : روزنامه سلامت