چهارشنبه, ۲۸ شهریور, ۱۴۰۳ / 18 September, 2024
مجله ویستا
انسانشناسی پزشکی، مطالعه موردی ایدز
"انسانشناسی پزشکی" یکی از حوزههای کار در رشته انسانشناسی است که در طول سال تحصیلی ۸۶-۸۵ مورد توجه گروه علمی- تخصصی مطالعات انسانشناسی فرهنگی انجمن جامعهشناسی ایران قرار گرفته و در این راستا، نشستی با عنوان "مطالعه موردی ایدز" به این مبحث اختصاص یافت.
دکتر پیمان متین سخنران این نشست که در اردیبهشت ماه سال جاری برگزار شد، در مقدمه بحث خود، برای اشاره به اهمیت بیماری ایدز در سطح جهان، با استناد به آمار جهانی در این رابطه، اعلام کرد که روزی ۱۴ هزار نفر بر اثر این بیماری در دنیا میمیرند و تا به امروز ۴۲ میلیون نفر به این دلیل کشته شدهاند. این در شرایطی است که هنوز که هنوز است هیچ موفقیت قابل ذکری برای کنترل و درمان آن به دست نیامده است.
وی در اشارهای کوتاه به تاریخچه این بیماری گفت: سال ۱۹۸۱ در لسآنجلس چند بیمار همجنسگرا به بیمارستانها مراجعه کردند که مرضهای بسیار نادری در قالب یک نوع سرطان پوستی و ذات الریه داشتند. پس از دو ماه تعداد این بیماران به ۲۶ نفر رسید. مسأله اینجا بود که در شرایطی که بر اساس مطالعات پزشکان، این بیماریها عموماً در افرادی ایجاد میشد که سیستم ایمنی بدنشان به دلیل استفاده از داورهای خاصی مانند داورهای ضد سرطان، ضعیف است؛ افراد مراجعه کننده هیچ داروی خاصی مصرف نمیکردند. این موضوع توجه عدهای از محققان را به خود جلب کرد تا اینکه در نهایت دو سال بعد، ویروسی از سلولهای سیستم ایمنی افرادی که این سندرم را داشتند، شناسایی شد که در خانواده تب خال بود ولی جزء ویروسهای فرمانده که قابلیت تکثیرشدن داشتند، حساب میشد. این ویروس به عنوان یک ویروس هوشمند شناخته شد چرا که اساساً در فرآیند کار خود، داخل سلول شده، یا آن را میکشد یا وادار میکند که مشابه او را تکثیر کند. از سوی دیگر، این ویروس روی اصلیترین سلولهای سیستم ایمنی بدن مینشیند و به آنها آسیب میرساند.
متین افزود: از سال ۱۹۸۵ که این ویروس شناخته و رسماً به جهان معرفی شد، مسأله همجنسگرایی در حاشیه قرار گرفت و همه افراد ساکن در نقاط مختلف جهان به نوعی در معرض خطر ابتلا به آن قرار گرفتند.
وی در ادامه، با این توضیح که افرادی که این ویروس وارد بدن آنها میشود، HIV مثبت خوانده شده و از زمانی که علائم بالینی در آنها شروع شد، ایشان را مبتلا به ایدز میدانیم؛ خاطرنشان کرد: بنا بر آمار به دست آمده، عمده کشتار ایدز در میان گروه سنی بسیار حساسی که تولید نسل میکنند، رخ میدهد؛ چنانچه امروزه حدود ۵۷ میلیون مبتلا به HIV داریم.
به گفته این پژوهشگر، در این زمینه، کنترل در اروپای غربی، آمریکای شمالی، نیوزلند و استرالیا بسیار موفق بوده است. در کل خاورمیانه کشور بحرین در کنترل ایدز نسبتاً موفق عمل کرده و متأسفانه در این رابطه، کشور ایران در موقعیت بسیار وخیمی به سر میبرد.
دکتر متین همچنین یادآوری کرد که ویروس ایدز از طریق مایعات بدن فرد مبتلا به خون بدن دیگری منتقل میشود اما در عمل اصلیترین و مهمترین راه انتقال خون به خون است و سه راه اصلی انتقال، از طریق خون، مادر به جنین و تزریق شناخته شده است. او گفت: وقتی HIV وارد بدن فرد شد، یک دوره نهفتگی آغاز میشود که در این دوره نشانه بیماری در آزمایشات خونی قابل تشخیص است و در دوره بعدی عوارض بالینی خود را نمایان کند.
وی افزود: متأسفانه تا به امروز، درمان ایدز قطعاً مشخص نشده ولی درمانهای مورد استفاده، بسیار به افزایش طول عمر، امید زندگی و بهبودی بیمار کمک کرده است. واکسن ایدز نیز در شعارها، پیشگیری یا تغییر رفتار فردی یا گروهی عنوان شده است. نتایج تحقیقات نشان دادهاند که هر قدر درجه رفاه بالاتر باشد، شرایط کنترل و پیشگیری سختتر و امکان انتقال کمتر است.
متین در بخش دوم سخنرانی خود، به طرح مباحث جامعهشناسی و انسانشناسی در رابطه با این بیماری پرداخت و با تأکید بر مسأله پیشگیری به عنوان اصلیترین موضوع این حوزهها، گفت: مسائل فرهنگی در پیشگیری و جلوگیری از انتقال بیماری سلاح بسیار مناسبی شناخته شده است؛ در نتیجه به نظر ما با توجه به روششناسی انسانشناسی که تفاوت اندکی با روششناسی پزشکی دارد، میتوان به سراغ استخراج و تحلیل دادهها رفت. از سوی دیگر، در انسانشناسی پزشکی علاوه بر ابزارهایی که در اختیار پژوهشگر قرار میگیرد، او آزادنه میتواند کارهای دیگری را نیز انجام دهد. در این زمینه، ابزار پیشگیری در روابط جنسی مهمترین عاملی است که میتوان روی آن فرهنگ سازی کرد. این در حالی است که تابو بودن حرف زدن در این باره و تبلیغ بر روی آن، در جوامعی مانند جامعه ما به مشکل عظیمی تبدیل شده است.
وی افزود: در پژوهش در این زمینه از حوزه انسانشناسی پزشکی، انتخاب میدان تحقیق، رفتن به آن میدان و انتخاب افراد مورد پژوهش با روشهای انسانشناسی بسیار مشکل است اما به نظر میرسد ورود به این حوزه و تلاش در جهت آن، دستاوردهای مفیدی را برای جامعه انسانی در بر داشته باشد.
او در پایان بحث خود، با اشاره به مطالعه تطبیقی به عنوان یکی از روشهای کارآمد در مطالعه انسانشناختی بیماری ایدز، به تحقیقی که اکنون در حال انجام است، اشاره کرد که طی آن، یک روستا در کردستان ایران و یک روستا در فرانسه مورد مطالعه قرار گرفتهاند.
پس از سخنرانی دکتر متین، دکتر ناصر فکوهی عضو هیأت علمی گروه انسانشناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، به ذکر توضیحات دیگری در این زمینه پرداخت و گفت: اکنون مسأله ایدز به عنوان یک بیماری بسیار خاص، نزد انسانشناسان از حوزه انسانشناسی پزشکی نیز فراتر است؛ چنان چه حتی محققانی از چندین حوزه دیگر در این باره وارد مطالعه شدهاند. به عنوان مثال در میان گروهی از تاریخدانان این پرسش مطرح شده که آیا بیماری ایدز واقعاً بیماری جدیدی است یا در طول تاریخ وجود داشته است. همچنین سوسیوبیولوژیستها نیز از دیگر کسانی بودند که به این حوزه وارد شده و مباحث گستردهای را در مورد این بیماری مطرح کردهاند.
وی افزود: نکته دیگر این است که ایدز ابتدا یک بیماری غربی بوده که در طول ۲۰ سال به یک بیماری جهان سومی و عمدتاً آفریقایی تبدیل شده است. چنان چه اکنون ۲۵ درصد کل جوانهای نقاطی در آفریقا مبتلا به ایدز هستند. همین امر باعث شده که به تدریج موضوعات انسانشناسی کاربردی در مورد مسائل مختلف مربوط به این بیماری، مانند دارو، مطرح شده و مورد توجه و استقبال قرار گیرد؛ چرا که به عنوان مثال، به یک تعبیر، ۲۰ میلیون مبتلای HIV مثبت در کشورهای توسعه یافته برای شرکتهای ثروتمند دارویی، به منزله ۲۰ میلیون مشتری شناخته میشوند. داروهای ایدز داروهای بسیار گرانقیمتی است و شرکتهای دارویی دلیل این مسأله را پژوهشهای پر هزینه در مورد این بیماری میدانند. به همین دلیل، برخی در کشورهای آفریقایی، داروهای مشابه با قیمتهای پایینتر تولید کرده و بدین وسیله به رقبایی برای شرکتهای فعال در این زمینه تبدیل شدند که طبیعتاً این امر واکنش آنها را برانگیخت. نتیجه این بحث آن است که بیماری ایدز برای بسیاری افراد یک مسأله اقتصادی است. همان طور که امروز قاچاق داروهای ضد سرطان و اجزاء بدن انسانها نیز به مسائلی اقتصادی تبدیل شده است. بنابراین پدیدهای مانند بیماری ایدز، اقتصاد، سیاست و حوزههای مختلف اجتماعی را درگیر میکند که به نظر میرسد در این شرایط، حوزهای مانند انسانشناسی کاربردی میتواند بسیار مؤثر عمل کند.
منبع : انجمن جامعه شناسی ایران
وایرال شده در شبکههای اجتماعی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست