عنصری بدرخشید و ...

«هرگز نمی‌توان دنیای بهتری ساخت مگر اینکه آدم‌های بهتری بسازیم، برای این منظور باید هر یک از ما تا عالی‌ترین مرحله در تحول خود بکوشیم و همزمان برای پایداری جامعه انسانی مسوولیت‌پذیر باشیم.»
این جمله زیبا از زبان زنی گفته شد که نسبت به جامعه و دنیای اطرافش مسوولیت‌پذیر بود و تحولی عظیم را در آن به وجود آورد. او به همراه شریک زندگی‌اش خدمتی را به جامعه بشریت عرضه کرد که باعث شد نامشان در تاریخ برای همیشه ماندگار بماند به‌طوری که اگر امروزه از هر پیر و جوانی درباره مادام کوری و شوهرش پرسیده شود می‌تواند حداقلی از اطلاعات را در اختیار شما بگذارد.
ماریه کوری (ماریا اسکلودوسکا کوری) از بزرگ‌ترین فیزیکدانان و شیمیدانان جهان است. او از پیشگامان دانش رادیواکتیو و اولین فردی است که موفق شد در دو رشته متفاوت جایزه معتبر و جهانی نوبل را از آن خود کند.
او متولد لهستان بود و تا سن ۲۴ سالگی در آنجا زندگی کرد و در سال ۱۸۹۱ به همراه خواهر بزرگترش برونسیلاوا، برای تحصیل به پاریس سفر کرد و در آنجا بود که او مدرک خود را اخذ و تحقیقاتش را آغاز کرد.
پس از مدتی موسسه کوری را در پاریس و ورشو پایه‌گذاری کرد و تبعه کشور فرانسه شد.
اگر چه او فعالیت‌هایش را با عنوان یک شهروند فرانسوی انجام می‌داد اما هیچگاه حس خود را نسبت به کشور خودش از دست نداد و زمانی که اولین عنصر شیمیایی خود را کشف کرد به افتخار کشورش (Poland، لهستان) آن را پولونیوم نامید.
● زندگینامه
ماریا در ورشو از پدر و مادری لهستانی متولد شد. پدر و مادری که هر دو معلم بودند و سعی می‌کردند لذت و ارزش علم و تحصیل را به ذهن و فکر کودکان خود تزریق کنند.
این زن و شوهر فرهیخته صاحب پنج فرزند به نام‌های «زوفیا»، «ژوزف»، «برونسیلاوا»، «هلنا» و «ماریا» بودند.
سال‌های اولیه زندگی ماریا به واسطه مرگ خواهر بزرگترش از بیماری تیفوس و دو سال بعد از آن مرگ مادرش با بیماری سل با سختی و اندوه فراوانی گذشت.
در سنی که او باید از نوجوانی‌اش لذت ببرد و به کسب علم و دانش بپردازد مجبور شد وقتش را به کار و فعالیت اختصاص دهد زیرا پدرش تمام دارایی‌اش را در یک سرمایه‌گذاری به‌یک‌باره از دست داد.
به هر حال ماریا توانست در سن ۱۸ سالگی شغل مناسبی پیدا کند و از درآمد ‌آن خرج تحصیلات خواهر بزرگترش را در پاریس بپردازد و پس از مدتی خودش نیز به او ملحق شود.
زمانی که قدم به دانشگاه پاریس گذاشت رشته‌های ریاضیات، شیمی و فیزیک را برای تحصیل انتخاب کرد (بعدها در همین دانشگاه بود که عنوان اولین استاد زن را به خود اختصاص داد).
در اوایل سال ۱۸۹۴ بود که او توانست مدرک کارشناسی خود را در رشته ریاضیات اخذ کند و در سال ۱۹۰۳ بود که زیرنظر هنری بکرل فیزیکدان بزرگ فرانسوی توانست مدرک دکترای علوم خود را به دست آورد مدرکی که تا آن زمان هیچ زن فرانسوی موفق به کسب آن نشده بود.
در همین دانشگاه بود که ماری با پیر کوری آشنا شد، آشنایی که منجر به ازدواجی موفق شد. از آن زمان به بعد ماری یار همیشگی پیر بود برای انجام آزمایش‌ها و مطالعاتش.
زمانی که آنها فعالیتشان را آغاز کردند هیچ‌کس چیزی درباره عنصر شیمیایی رادیوم نمی‌دانست و این عنصر هنوز کشف نشده بود. البته هنری بکرل در آن زمان تشخیص داده بود که عنصر شیمیایی اورانیوم پرتوهای اسرارآمیز نامرئی را از خود می‌افشاند و این مساله را با خانواده کوری که از دوستانش بودند در میان گذاشت و آنها نیز این راز را هیجان‌انگیز یافتند. از این زمان به بعد بود که ماری تحقیقات خود را در این زمینه آغاز کرد و پیر هم در وقت‌های آزاد خود به کمک او می‌شتافت. هنوز زمان زیادی از کار و فعالیت آنها نگذشته بود که ماری کوری به نوعی عفونت و التهاب ریوی مبتلا شد اما به محض آنکه اندکی بهبودی حاصل کرد آزمایش‌هایش را از سر گرفت.
سال بعد از آن نخستین دخترش به نام ایرنه متولد شد و در همان سال هم بود که آنها توانستند به کشف بزرگ خود دست یابند و دو عنصر پرتوزا را کشف کنند که اولی را به افتخار کشورشان پولونیوم نامیدند و دیگری را که از اهمیت زیادی هم برخوردار بود رادیوم نامیدند.
آنها نتیجه کارشان را طی گزارشی در ۲۶ دسامبر ۱۸۹۸ به آکادمی علوم پاریس اعلام کردند و اینگونه بود که رادیوم متولد شد. پیدایش رادیوم در میان عناصر رادیواکتیو ثابت کرد که این عنصر مناسب‌ترین عنصر رادیواکتیو برای بسیاری کارهاست. کشف رادیوم یکی از پیروزی‌های بنیادی علم است. بررسی‌های انجام‌شده روی رادیوم موجب دگرگونی‌های اساسی در دانش بشر درباره خواص و ساخت ماده شد و منجر به شناخت و دستیابی به انرژی اتمی شد. خانواده کوری به همراه هنری بکرل به‌خاطر کشفی که پس از آن همه کار طاقت‌فرسا به آن نائل شدند در سال ۱۹۰۳ جایزه نوبل (فیزیک) را از آن خود کردند و به این ترتیب توانستند وام‌هایی را که برای کارهای پژوهشی طولانی خود گرفته بودند پرداخت کنند.
مادام کوری اولین زنی بود که به چنین جایزه‌ای دست یافت و هشت سال بعد هم به واسطه تحقیقات ارزشمندش برای تهیه رادیوم خالص موفق به دریافت دوباره جایزه نوبل شد. مقامی که هنوز هم هیچ زنی دو بار موفق به کسب آن نشده است.
هنوز زمان زیادی از دریافت جایزه‌اش نگذشته بود که دوباره به علت عفونت ریوی راهی بیمارستان شد.بیماری خودش و مرگ همراه و یار همیشگی‌اش؛ پیر در سن ۴۷ سالگی (۱۹۰۶) در یک تصادف فشار روانی زیادی را بر او وارد می‌کرد.
در زمان جنگ جهانی اول او در پشت جبهه‌ها شروع به فعالیت کرد و سعی کرد از کشف خود برای درمان مجروحان استفاده کند. همچنین او برای آنکه کمک موثرتری باشد مدال طلای نوبل خود را نیز به دولت اهدا کرد.
بعد از جنگ جهانی اول او سفرهایی را به ایالات متحده داشت. اگر چه او از سوی مردم و مکان‌های علمی و دولتی مورد تقدیر و احترام قرار می‌گرفت ولی از طرفی احساس راحتی نسبت به این موضوع نداشت اما او توانست از این فرصت‌ها استفاده کند و منابع خوبی را برای پایه‌ریزی موسسه رادیوم در ورشو به دست آورد.
وی سرانجام در اثر تماس طولانی با مواد رادیواکتیو در چهار ژوئیه ۱۹۳۴ میلادی دار فانی را وداع گفت.
جسد این بانوی گرانقدر را در همان قبرستان که یاور همیشگی‌اش پیر در آن دفن بود خاک کردند اما ۶۰ سال بعد بقایای این دو دانشمند را به ساختمان پانتئون در پاریس انتقال دادند و آزمایشگاه آنها به موزه کوری تعلق گرفت.
دختر بزرگ کوری ایرنه جولیت کوری در سال ۱۹۳۵ توانست برای کشف خود مبنی بر اینکه آلومینیوم هم می‌تواند پرتوزا باشد جایزه نوبل شیمی را به خود اختصاص دهد.
دختر کوچک‌تر او نیز بعد از مرگ مادرش کتابی را با عنوان «مادام کوری» به رشته تحریر درآورد.علاوه بر دو جایزه نوبل که به آنها اشاره شد مادام کوری در سال ۱۹۰۳ موفق به دریافت مدال دیوی (Davy) که هرسال از سوی جامعه سلطنتی لندن به مطالعات برجسته‌ای که در هر شاخه شیمی انجام شده باشد اهدا می‌شود،‌شد و در سال ۱۹۰۴ هم توانست مدال ماتوچی که از سوی جامعه علوم ایتالیا به فیزیکدانان تعلق می‌گیرد را کسب کند.
● دستاوردهای کشف کوری
این واقعیت که پرتوهای رادیوم می‌توانند بافت‌های زنده اندام‌ها را از بین ببرند به عنوان مهم‌ترین دستاورد کشف کوری‌ها مشخص شد. پزشکان و پژوهشگران علوم پزشکی به‌زودی دریافتند که به این وسیله می‌توانند غده‌ها و بافت‌های بدخیم را که در سرطان و همچنین بیماری‌های پوستی و غدد ترشحی بروز می‌کنند از بین ببرند.
بسیاری از بیماران سرطانی که توانسته‌اند با موفقیت درمان شوند و از مرگ نجات یابند عمر دوباره و سلامتی خود را مرهون تلاش‌های خستگی‌ناپذیر و انگیزه والای این زن بی‌همتا هستند.
● ماری کوری در یک نگاه
▪ نام: ماریا اسکلودوسکا
▪ تولد: ۷ نوامبر ۱۸۶۷
▪ ورشو پایتخت لهستان
▪ مرگ: ۴ جولای، ۱۹۳۴ (سن ۶۶ سالگی)، فرانسه
▪ ملیت: لهستانی- فرانسوی
▪ رشته فعالیت: فیزیک، شیمی
▪ دلیل شهرت: کشف رادیوم
▪ جوایز: جایزه نوبل در فیزیک (۱۹۰۳)، مدال فیزیک ماتوچی (۱۹۰۴)، جایزه نوبل در شیمی (۱۹۱۱)
توضیحات: تنها فردی که موفق شد دو بار به جایزه نوبل در دو رشته متفاوت دست پیدا کند.
● کتاب‌هایی که برای بانوی رادیوم نگاشته شد
ماری کوری نوشته سوزان کوئین (زندگینامه‌ای از مادام کوری در ۵۲۸ صفحه، منتشر شده در ۹ آوریل ۱۹۹۶)
ماری کوری نوشته مریلین بیلی اوگیلوی (شرح‌حالی بر زندگی مادام کوری در ۱۸۴ صفحه، منتشر شده در ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۴)
کوری‌ها نوشته دنیس برایان (شرح حالی از جنجالی‌ترین خانواده علم و فناوری در ۴۴۸ صفحه، منتشر شده در یکم آگوست ۲۰۰۵)
مادام کوری نوشته اِو کوری (شرح حالی از ماری کوری در ۴۴۸ صفحه، منتشر شده در ۶ مارس ۲۰۰۱، مترجم آن به فارسی نیز قهرمان قهرمانی بوده است.)
داستان زندگی مادام کوری نوشته‌ آلیس تورن (زندگینامه مادام کوری که توسط مظفر سربازی نیز به فارسی برگردانده شده است)و شاید ده‌ها و صدها کتاب دیگر.
● بشنو چون نصیحت می‌کند...
آنقدر که در مورد زندگی مردم کنجکاو هستی، راجع به افکار آنها کنجکاو باش.
بر این عقیده‌ام که پیشرفت نه آسان است و نه سریع.
زندگی برای هیچ‌یک از ما آسان نیست اما باید بر این باور باشیم که هدیه‌ای برای ما وجود دارد که ما باید آن را به‌دست آوریم.
هیچ چیز در زندگی ترسناک نیست، زمانی که شناخته شود.
هیچ‌کس به این فکر نمی‌کند که چه کاری انجام شد، بلکه همیشه به این فکر می‌کند که چه کاری هنوز باقی‌مانده است.
جهانی که تمام سعی‌اش را می‌کند تا تو را فرد دیگری کند، سعی کن خودت باشی.
من تنها یک لباس دارم که آن را هر روز می‌پوشم.
اگر می‌خواهی به من لطف کنی و لباسی به من هدیه بدهی، سعی کن لباسی را انتخاب کنی که تیره و محکم باشد که بتوانم آن را بعد از کار در آزمایشگاه نیز بپوشم.
هرگز نمی‌توان دنیای بهتری ساخت، مگر اینکه آدم‌های بهتری بسازیم.
برای این منظور باید هریک از ما تا عالی‌ترین مرحله در تحول خود بکوشیم و همزمان برای پایداری جامعه انسانی مسوولیت‌پذیر باشیم.

نازنین احمدی

منبع : روزنامه تهران امروز