تحولات بازار نفت در پرتوی روابط عربستان و آمریکا

میانگین قیمت های نفت خام در هفته منتهی به بیست و هشتم آوریل ۲۰۰۵ با افزایش نسبی، به بشکه ای ۵۲/۴۹ دلار رسید كه ۵۳/۰ دلار بالاتر از متوسط قیمت هفته قبل بود.به این ترتیب، میانگین قیمت سبد نفت اوپك ازآغاز سال جاری میلادی تا پایان هفته مورد بررسی به ۳۸/۴۵ دلار بشكه رسید كه همچنان با تفاوت چشمگیری بالاتر از متوسط قیمت قیمت سبد اوپك در دوره مشابه در سال قبل قراردارد.
در آغاز هفته مورد بررسی به دلیل وقوع مشكلات فنی پی درپی در تعدادی از پالایشگاه های آمریكا و كاهش میزان ذخیره سازی های تجاری نفت خام و بنزین ، قیمت های نفت خام تقویت شدند و روبه افزایش گذاشتند، به طوری كه قیمت سبد اوپك در بیست و دوم آوریل ۲۰۰۵ به ۶۱/۵۰ دلار در بشكه افزایش یافت و توانست پس از ۱۰ روز كاری متوالی، سقف ۵۰ دلار در بشكه را پشت سر بگذارد ؛ اما این روند افزایشی به سرعت متوقف شد و قیمت سبد اوپك تنها توانست برای ۲ روز در سطحی بالاتر از ۵۰ دلار در بشكه باقی بماند و در روز بیست و پنجم به ۱۷/۵۰ دلار بشكه كاهش یافت . كاهش قیمت های نفت خام آنچنان تداوم یافت كه قیمت سبد اوپك در آخرین روز هفته مورد بررسی؛ بیست و هشتم آوریل ۲۰۰۵ به سطح ۰۳/۴۸ دلار در بشكه ودر دوم مه ۲۰۰۵ به ۷۹/۴۷ دلار در بشكه کاهش یافت. ملاقات شاهزاده عبدالله، ولیعهد عربستان سعودی، و آقای بوش رئیس جمهور آمریكا، مهمترین عاملی بود كه به كاهش قیمت های نفت خام منجر شد . در بیست و پنجم آوریل ۲۰۰۵ یك هیئت سعودیایی به سرپرستی شاهزاده عبدالله، برای ملاقات با آقای بوش به آمریكا سفر كرد. این هیئت كه وزیر نفت عربستان آقای «علی النعیمی» نیز آن را همراهی می كرد در بیست و پنجم آوریل ۲۰۰۵ با رئیس جمهوری آمریكا در تگزاس ملاقات كرد. چند روز پیش از این ملاقات، آقای بوش اعلام كرده بود كه درباره تاثیر قیمت های بالای انرژی بر اقتصاد جهانی نگران است و این موضوع را در هنگام ملاقات با شاهزاده عبدالله به او خواهد گفت. وی همچنین ابراز داشت كه از عبدالله به طور صریح سؤال خواهد كرد كه ظرفیت مازاد عربستان چقدر است و آیا امكان دارد كه عربستان تولید نفت خود را افزایش دهد ؟ پس از ملاقات، دو طرف بیانیه ای صادر كردند كه در آن آمده بود: هر دو دولت توافق كردند كه به همكاری های خود در زمینه تداوم عرضه نفت از عربستان سعودی ادامه دهند. در این بیانیه دولت آمریكا از عربستان سعودی به دلیل تسریع در سرمایه گذاری و افزایش ظرفیت تولید به منظور كمك به ثبات و فراوانی عرصه نفت به بازار، تقدیر كرد .
مشاور امنیت ملی كاخ سفید آقای «استفن هادلی » (STEPHEN HADLEY ) نیز اظهار داشت كه عربستان قصد دارد تا پایان دهه حاضر ظرفیت تولید نفت خود را با ۵۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری به ۵/۱۲ میلیون بشكه در روز برساند. در واقع شاهزاده عبدالله با تشریح جزئیات سرمایه گذار ی۵۰ میلیارد دلاری كشورش اعلام كرده بود كه عربستان آماده است در صورت نیاز ، ظرفیت تولید نفت خود را به ۱۵ میلیون بشكه در روز برساند. پیش از این ملاقات، پیش بینی می شد كه مقامات عربستان سعودی از طریق این ملاقات در صدد باشند راه را برای پیوستن عربستان به سازمان تجارت جهانی هموار سازند و با جلب موافقت آمریكا مشكلات فراروی عضویت عربستان در این سازمان را برطرف سازند. بعد از انجام این ملاقات آقای «عادل الجبیر» مشاور امور خارجه ولیعهد عربستان اعلام كرد كه عرضه جهانی نفت به میزان كافی وجود دارد؛ اما عربستان آماده است كه هر مقدار كه خریداران نفت بخواهند، به آنها نفت تحویل دهد. او گفت كه در حال حاضر عربستان تولید خود را به ۵/۹ میلیون بشكه در روز رسانده است و ۳/۱ تا ۴/۱ میلیون بشكه در روز ظرفیت مازاد دارد كه به سرعت قابل برداشت و تولید است. او در باره پیوستن عربستان به سازمان تجارت جهانی گفت دو كشور برای رسیدن به توافق دو جانبه در مورد سازمان تجارت جهانی، بسیار به یكدیگر نزدیك شده اند و مشكلات باقی مانده، فقط مسایل فنی هستند كه به زودی حل خواهند شد. به این ترتیب بازار نفت از این ملاقات چنین برداشت كرد كه آمریكا و عربستان در زمینه تامین نفت مورد نیاز عربستان به توافق رسیده اند و توانسته اند دیوار بی اعتمادی بین خود را كه پس از حادثه یازدهم سپتامبر ایجاد شده بود؛. تا حدودی برطرف سازند این موضوع توانست قیمت های نفت خام را تحت تاثیر قرار دهد و آنها را دچار روند نزولی سازد. ولی به هر حال این ملاقات از دیدگاه برخی از نمایندگان دموكرات در آمریكا چندان مطلوب نبود و آنها اعلام كردند كه بوش به دلیل برخوردار نبودن از استراتژی كار آمد انرژی، ناچار شده است به لطف شاهزادگان عرب چشم داشته باشد. رئیس جمهوری آمریكا در پاسخ به این انتقادها در یك مصاحبه تلویزیونی اظهار داشت كه با افزایش قیمت های نفت خانواده های آمریكایی و صاحبان مشاغل آسیب می بینند و دولت او تولید كنندگان نفت را تشویق می كند كه تولید خود را به حداكثر برسانند. وی گفت اگر در۱۰ سال گذشته از استراتژی انرژی برخوردار بودیم، اكنون می توانستیم منابع تامین انرژی خود را متنوع تر سازیم، ولی چنین نكردیم و در شرایط کنونی گرفتار شده ایم و همان طور كه مدت زیادی طول كشید تا در این وضعیت قرار گرفتیم، رهایی از آن نیز زمان بر خواهد بود .
به هر حال، مجلس نمایندگان آمریكا طرحی به ارزش ۸ میلیارد دلار را به تصویب رساند تا از طریق این طرح، دولت برای افزایش تولید نفت خام، گاز طبیعی، زغال سنگ، انرژی هسته ای و سایر منابع انرژی انگیزه اقتصادی ایجاد كند. همچنین در این طرح، اجازه داده خواهد شد كه حفاری نفت در منطقه حیات وحش آلاسكا نیز صورت بگیرد و انتظار می رود كه مجلس سنای آمریكا نیز در مه ۲۰۰۵ این طرح را تكمیل کند و به تصویب برساند. رئیس جمهوری این كشور نیز در یك برنامه تلویزیونی اعلام كرد كه دولت فدرال با ایالت ها همكاری خواهد كرد تا پالایشگاه های جدیدی در مكان پایگاه های نظامی كه اكنون تعطیل شده اند، ساخته شود تا تنگناهای بخش پائین دستی صنعت نفت آمریكا برطرف شود. اما به هر حال اقدامات یاد شده مورد توافق نمایندگان دموكرات قرار نگرفت و نماینده دموكرات از ماساچوست آقای «ادوارد ماركی» (EDWARD ARKEY ) دولت آقای بوش را مورد سرزنش قرار داد و سیاست های انرژی آن را شكست خورده دانست. او از بوش خواست كه طرحی ارائه دهد كه بر فناوری های تجدید پذیر، كارآیی انرژی و صرفه جویی متكی باشد و در صدد گسترش و توسعه استخراج نفت و گاز در آمریكا برنیاید.
ملاقات مقامات مسعودیایی با مقامات آمریکایی از یک سو و مسایل انرژی در آمریكا از دیگر سو، سایر مقامات نفتی كشورهای عضو اوپك را نیز به همراهی و رقابت در این زمینه تشویق كرد. بر این اساس، وزیر نفت قطر آقای العطیه اعلام كرد كه اوپك هر اقدامی بتواند، برای پائین آوردن قیمت های نفت انجام خواهد داد. او نیز اعلام كرد كه در ماه آینده با آقای «سام بودمن» (SAM BODMAN ) وزیر انرژی آمریكا ملاقات خواهد كرد تا در مورد قیمت های نفت به گفت وگو بپردازند. وزیر نفت امارات نیز اظهار داشت اگر مصرف كنندگان به نفت احتیاج داشته باشند ما به آنها نفت خام بیشتری تحویل خواهیم داد. پیش از این نیز امارات اعلام كرده بود كه با توجه به پایان یافتن عملیات تعمیر و نگهداری یكی از میدان های نفتی اش به نام « موربان » ( MURBAN )، قادر خواهد بود در ژوئن ۲۰۰۵ تولیدش را ۶۰ هزار بشكه در روز افزایش دهد. رئیس كنفرانس اوپك آقای الصباح، وزیر نفت كویت كه مسئولیت دبیر كلی اوپك را نیز بر عهده دارد اعلام كرد كه تولید اوپك از اواسط ماه مارس به بعد در حدود ۲ میلیون بشكه در روز افزایش یافته است. او گفت كه از زمان برگزاری اجلاس اصفهان در شانزدهم مارس ۲۰۰۵ كه تولید اوپك ( بدون عراق ) در سطح ۷/۲۷ میلیون بشكه قرار داشت تاكنون تولید اوپك ( بدون عراق ) به میزان ۲ میلیون بشكه در روز افزایش یافته است و به ۷/۲۹ میلیون بشكه در روز رسیده است كه قسمت عمدهٔ این افزایش تولید توسط عربستان، كویت و امارات تولید شده است. او گفت كه فكر می كند قیمت ها در سطح ۴۵ تا ۵۵ دلار در بشكه باقی بمانند اما تأكید كرد كه اوپك قیمت های كمتر از این را هم می پذیرد.
آقای «عندنان شهاب الدین»، جانشین دبیر كل اوپك، نیز اظهار داشت قیمت هایی كه خیلی بالاتر از ۵۰ دلار در بشكه قرار بگیرند به رشد اقتصاد جهانی آسیب می زنند و قیمت ها نباید به سرعت افزایش پیدا كنند. این اظهارات سبب شد كه بازار از لحاظ روانی دچار ضعف شود و روند نزولی قیمت ها كه با ملاقات مقامات عربستان و آمریكاآغاز شده بود، ادامه پیدا كند. افزون بر آنچه گفته شد، انتشار ارقام ذخیره سازی های تجاری نفت در آمریكا نیز به ضعف بیشتر بازار كمك كرد. این ارقام نشان می داد كه سطح ذخیره سازی های تجاری نفت خام آمریكا براساس گزارش مؤسسهٔ API در هفتهٔ منتهی به بیست و دوم آوریل ۲۰۰۵ به میزان ۶۶/۴ میلیون بشكه افزایش یافته و سطح آن به ۶۶/۳۲۴ میلیون بشكه رسیده است كه ۸۳/۲۵ میلیون بشكه بیشتر از سال گذشته است در حالی كه تا چند روز قبل آز آن تصور می شد كه سطح ذخیره سازی های تجاری نفت خام بیش از ۴۰۰ هزار بشكه افزایش پیدا نكند.
علاوه بر آن پیش بینی می شد كه برداشت از ذخیره سازی های تجاری بنزین در آمریكا حداقل به میزان ۲/۱ میلیون بشكه كاهش پیدا كند، اما انتشار ارقام مربوط به ذخیره سازی های تجاری این فرآورده نشان داد كه برداشت از ذخیره سازی های تجاری بنزین در هفتهٔ منتهی به بیست و دوم ماه آوریل در حدود ۱ میلیون بشكه بوده است، با وجود این، ذخیره سازی های یاد شده در سطح ۱۱/۲۱۳ میلیون بشكه، ۲۹/۱۸ میلیون بشكه بالاتر از دورهٔ مشابه در سال قبل، قرار داشتند. انتشار این ارقام نیز به روند نزولی قیمت ها كمك كرد و تا حدودی احتمال كمبود بنزین در فصل رانندگی را بر طرف ساخت و نگرانی از این موضوع را تعدیل كرد. ارقام مربوط به ذخیره سازی های تجاری نفت خام نیز سطح این ذخیره سازی ها را در حدی نشان می داد كه از سی و یكم ماه مه ۲۰۰۲ به بعد بی سابقه بود. به این ترتیب، نگرانی از كمبود نفت خام نیز تا حدودی برطرف شد. به ویژه این كه آمار اقتصادی منتشر شده در مورد رشد اقتصاد آمریكا برای سه ماههٔ اول نیز نشان می داد كه رشد اقتصادی آمریكا در سه ماه اول سال ۲۰۰۵، به ۳/۱ درصد كاهش پیدا كرده است كه در دو سال گذشته بی سابقه بود و احتمال كاهش نرخ رشد پیش بینی شده مصرف نفت و بنزین را مطرح ساخت. عوامل یاد شده بورس بازار را نیز تحت تأثیر قرار داد و سبب شد كه قراردادهای خرید خود را كاهش دهند. به این ترتیب، بورس بازان با كاهش قراردادهای خرید خود به میزان ۶۹۴/۳ هزار برگه در هفته منتهی به بیست و ششم آوریل ۲۰۰۵، تعداد قراردادهای خرید خود را به ۶۰۶/۱۲۱ هزار برگه ( هر برگه معادل هزار بشكه ) كاهش دادند و وضعیت فروش آنها نیز در هفتهٔ منتهی به بیست وششم ماه آوریل ۲۰۰۵ با افزایش ۹۴۹/۲ برگه با سطح ۵۸۹/۹۵ برگه افزایش یافت. بنابراین خالص وضعیت خرید آنها با كاهش ۶۴۳/۶ برگه، به سطح ۲۶ هزار برگه كاهش یافت. این موضوع نیز قیمت های نفت خام را تحت فشار نزولی قرار داد و موجب شد كه روند نزولی قیمت همچنان ادامه پیدا كند.
به نظر می رسد عربستان سعودی درصدد آن است كه به بهای از دست دادن بخشی از قیمت های نفت، به تحكیم روابط خود با هیئت حاكمه آمریكا بپردازد و سعی دارد از این طریق مشكلات بوجود آمده در روابط دو كشور بعد از حادثه یازدهم سپتامبر را جبران و نقش تعیین كنندهٔ خود را در جهان تثبیت کند. به هر حال این موضوع می تواند درآمد حاصل از صادرات هر بشكه نفت خام سایر تولید كنندگان نفت را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی عسلویه