پرتقال میوه‌ای سراسر خوردنی

با آمدن فصل سرما، میوه‌های نارنجی به نام میوه‌های زمستانی روزبه روز پررنگ‌تر از روز قبل در بازارهای میوه خودنمایی ‌می‌كنند. این میوه‌ها در گروه مركبات جای ‌می‌گیرند كه اگر درباره خاصیتشان از هر كسی پرسیده شود، ‌می‌گویند این میوه‌ها ویتامین C بالایی دارند كه ‌می‌توانند مانع سرماخوردگی شوند. این موضوع كاملاً درست است، اما برای پرتقال خواص دیگری نیز در نظر ‌می‌گیرند.
● دشمن نیتروزآمین
همان طور كه ‌می‌دانید، از نظر شیمیایی پرتقال را منبع غنی ویتامین C می‌دانند و جالب آنكه پوست آن در بسیاری موارد حتی مغذی‌تر از خود پرتقال است‌. كارشناسان موِسسه ملی سرطان آمریكا معتقدند، موارد سرطان معده در آمریكا تقریبا كم است زیرا در تمام ماه‌های سال پرتقال و مركبات در دسترس همه قرار دارد و بیشتر مردم آنها را به طور مرتب مصرف می‌كنند‌.
ویتامین C یكی از عوامل مهم مهار كننده سرطان است، به طوری كه این ویتامین را دشمن نیرومندی علیه یكی از عوامل شناخته شده سرطان‌زا یعنی نیتروزآمین‌ها (نگهدارنده‌های فرآورده‌های گوشتی) می‌شناسند.
مصرف زیاد پرتقال علاوه بر پیشگیری از سرطان معده در پیشگیری از انواع دیگر سرطان‌ها نیز موِثر است، به طوری كه ‌می‌توان گفت، سرطان مری در اشخاصی كه زیاد پرتقال می‌خورند، ۵۰ درصد كمتر از اشخاصی است كه آن را كمتر مصرف می‌كنند یا اصلا نمی‌خورند‌. همچنین میزان ابتلا به سرطان لوزالمعده در مصرف كنندگان پرتقال در پایین‌ترین حد قرار دارد.
● پوست كاهنده كلسترول
محققان دریافته‌اند كه پرتقال و سایر مركبات در پایین آوردن كلسترول خون نیز موِثرند و این خاصیت مدیون وجود پكتین یا ماده الیافی پوست و ورقه‌های نازك ما بین پره‌های پرتقال است‌. در مواردی كه هدف كاهش كلسترول و تامین سلامت شریان‌ها باشد، برای استفاده از حداكثر نیروی درمانی پرتقال، توصیه می‌شود كه پرتقال را با لایه سفیدرنگ زیر پوست و لایه‌های نازك داخل پرتقال كه حاوی پكتین فراوان هستند، میل كنید‌.
به این دلیل است كه به افراد مبتلا به چربی خون بالا توصیه ‌می‌شود، حداقل یك عدد پرتقال متوسط در روز میل كنند یا آب آن را به عنوان یك نوشیدنی بسیار مقوی به همراه غذایشان بنوشند.
● با عفونت‌های ویروسی
همان طور كه گفتیم، پیشگیری از عفونت‌های ویروسی از خواص دیگر پرتقال است كه در عصاره آن وجود دارد. ‌دانشمندان این خاصیت را فقط به دلیل ویتامین C موجود در آن نمی‌دانند بلكه معتقدند كه ممكن است یك تركیب ناشناخته ضد ویروسی نیز در عصاره آن وجود داشته باشد. لازم است بدانید كه یك لیوان آب پرتقال، دارای ۱۲۰ میلی‌گرم ویتامین C یعنی دو برابر مقدار توصیه شده در روز است. علاوه بر آن، این میوه دارای مقادیری كلسیم، پتاسیم، نیاسین و اسید فولیك نیز هست.
آب پرتقال سرشار از فیبر است، به ویژه اگر با گوشت میوه تهیه شود كه در این صورت به آن نكتار گفته ‌می‌شود.جالب است بدانید كه آب پرتقال هر اندازه سردتر باشد و در یخچال نگهداری شود ویتامینC آن بیشتر حفظ خواهد شد. به یاد داشته باشید ویتامین C به حرارت و هوا حساس است، به طوری كه اگر مدت طولانی در فضای آزاد قرار گیرد، از بین ‌می‌رود.
● افزایش HDL با آب پرتقال
جالب است بدانید كه نوشیدن سه لیوان آب پرتقال در روز موجب افزایش ۲۱ درصدی سطح HDL خون ‌می‌شود. همان طور كه ‌می‌دانید، كلسترول خوب یا‌ HDLدر جلوگیری از بروز حملات قلبی موِثر است.
علاوه بر پرتقال، نارنگی نیز موجب كاهش سطح كلسترول خون ‌می‌شود البته این بدین معنی نیست كه هر كسی ‌می‌تواند روزانه سه لیوان آب پرتقال آماده بخورد، زیرا آب پرتقال‌های موجود در بازار حاوی مقادیر زیادی شكر هستند كه ‌می‌تواند برای سلامت افرادی كه مستعد ابتلا به دیابت هستند زیانبار باشد. بهتر است خود میوه را میل كنید نه آب آن را زیرا مصرف پرتقال و نارنگی علاوه بر اینكه همان میزان آب میوه را در اختیار تان قرار می‌دهد، موجب ‌می‌شود بدن مقادیر زیادی فیبر نیز دریافت كند. آب مركبات حاوی فلاونوئید‌هایی به نام‌ Hesperetin و‌ Naringenin است.
این مواد از ساخته شدن كلسترول در كبد جلوگیری ‌می‌كنند؛ البته مقدار این مواد در پوست مركبات بیش از باقی قسمت‌های آن است.
پوست میوه مركبات گرچه چندان خوش طعم نیست اما تحقیقات نشان داده است كه خواص بسیار مفیدی برای حفظ سلامت افراد به همراه دارد.
● فلاونوئیدهای پرتقال
دانشمندان آمریكایی تاثیر پوست پرتقال و نارنگی را بر كلسترول‌های همسترهایی كه با رژیم غذایی پر چرب (حاوی كلسترول بالا) تغذیه شده بودند بررسی كردند.
آنها در پوست مركبات تر كیباتی را یافتند كه سطح كلسترول بد را كه با بیماری‌های قلبی مرتبط است، در خون این حیوانات (LDL) به میزان قابل ملاحظه‌ای كاهش ‌می‌دهد.
این تركیبات تحت عنوان فلاون‌های پلی‌متوكسیلات (PMFs)، آنتی ‌اكسیدان‌هایی هستند كه به گروهی از مواد شیمیایی گیاهی به‌نام فلاونوئید‌ها تعلق دارند. فلاونوئید‌ها در انواع میوه‌ها ، سبزیجات و حتی در چای وجود دارند.
یك مطالعه آزمایشگاهی دیگر نشان داده است، این تركیبات موجود در پوست مركبات در انسان نیز اثر مشابهی دارند. محققان در حال بررسی این موضوع هستند كه آیا یك مكمل شامل مجموعه ای از این مواد با تركیبی از ویتامین E ‌می‌تواند سطح كلسترول را در انسان كاهش دهد.
عصاره مركبات حاوی مقدار جزئی از فلاونوئید‌هاست، چرا كه این تركیبات در آب غیر قابل حل هستند، در حالی كه پوست آنها ۲۰ برابر این مقدار تر كیبات فلاون دارد. به علاوه ، تركیبات به‌دست آمده از پوست، غلیظ‌تر است و به وسیله بدن جذب و متابولیز ‌می‌شود.
سوپر فلاونوئید‌ها نسبت به هر نوع دیگر فلاونوئید موجود در مركبات، قوی‌ترین اثر كاهنده كلسترول را اعمال ‌می‌كنند. آنها معتقدند سوپر فلاونوئید‌ها توانائی رقابت با برخی داروهای كاهنده كلسترول و حتی شكست آنها را دارند، بی آنكه اثرات جانبی داشته باشند. داروهای استاتین كاهش دهنده كلسترول -كه پیش از این از طریق نسخه قابل دسترس بودند- از این پس در داروخانه‌ها در اختیار افراد قرار ‌می‌گیرند.
یك متخصص تغذیه اظهار نظر كرده است، یافتن ماده ای با این اثر در گیاهان موضوع تعجب آوری نیست، چراكه برخی داروهای كاهنده كلسترول مانند Benecol حاوی عصاره پوست درخت هستند، اما مفید بودن این داروها بستگی به قدرت اثرشان دارد. استاتین‌ها داروهای بسیار قوی هستند.
به هر حال مساله مهم این است كه هر اندازه هم پوست مركبات در كاهش كلسترول موثر باشد، همچنان توصیه ‌می‌شود كه فعالیت بدنی منظم و استفاده از رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزی و با محتوای هر چه كمتر چربی‌های اشباع شده، بهترین راه اجتناب از كلسترول بالاست. پس از این پس آگاهانه تر یك پرتقال را پوست بگیرید و از عطر و طعم آن لذت ببرید.
● تهیه آب پرتقال سالم‌تر
پرتقال را پوست بكنید البته مانند پوست كندن یك سیب، یعنی پوست دوم سفید رنگ روی آن بماند و بعد آن را به قطعات كوچك ببرید و در آب میوه ‌گیری بیندازید، درست مثل زمانی كه می‌خواهید آب هویج بگیرید. آب پرتقال شما باید شیری رنگ باشد نه كاملا نارنجی.
افرادی كه فشار خونشان بالاست و برای كنترل آن، دارو مصرف می‌كنند، به احتمال زیاد به دلیل استفاده از داروهای ضد فشار خون یا به دلیل بالا بودن سدیم در بدنشان، پتاسیم آنها از حد طبیعی پائین‌تر آمده، مشكلاتی در وضع سلامت آنها به وجود می‌آورد. این بیماران باید به طور مرتب پتاسیم خونشان را مورد آزمایش قرار داده و آن را كاملا زیر نظر بگیرند.
البته درمان كمبود پتاسیم به طور مصنوعی امكان‌پذیر است و با تجویز پزشك صورت می‌گیرد، ولی این بیماران باید همیشه در تغذیه روزانه خود از مواد غذایی حاوی پتاسیم بالا استفاده كنند. آب پرتقال سرشار از پتاسیم است و در یك لیوان بزرگ آب پرتقال، حدود ۳۵۰ میلی‌گرم پتاسیم وجود دارد‌.‌

سارا حسنلو

منبع : روزنامه سلامت