ابوعبدالله حسن بن صالح‌بن حیٌ ابن حیٌ همدانی

جنسیت: مرد
تولد و وفات: (۱۰۰ -۱۶۷-۱۶۹) قمری
محل تولد: ایران - همدان - همدان
شهرت علمی و فرهنگی: فقیه و متکلم شیعی
اصل او از نواحی همدان است. خروج مسلحانه بر زمامداران ظالم را روا می‌دانست. مهدی عباسی در طلب او و عیسی بن زید بود. و وی از بیم اسارت در کوفه پنهانی می‌زیست و هفت‌سال با عیسی‌بن زید در یک خانه پنهان بود. او فقیهی پرهیز‌کار و عابدی والا بود. وکیع او را امام می‌داند و در بیان عبادت او می‌گوید: حسن با برادرش علی و مادرشان شب را به سه‌ بخش تقسیم کرده‌ بودند و هر کدام در یک سوم از آن به عبادت بر
می‌خواستند ، وقتی مادرشان مرد ، دو برادر شب را بین خود به دو نیم تقسیم کردند ، و آنگاه که علی مرد ، حسن تمام شب را بیدار ماند و به عبادت مشغول بود. به گفتهٔ ابوزرعه ، راستی ، درستی ، فقه ، عبادت و زهد در او جمع بود. ابن حیٌ از اقران سفیان ثوری ، بلکه مقدم بر او ، و از محدثان بزرگ و مورد اعتماد است که از پدرش و برادرش ، علی‌بن صالح ، و عبدالله بن دینار و علی‌بن اَقمر و ابواسحاق سبیعی روایت می‌کرد. ابن مبارک و وکیع و ابونعیم و علی‌بن جَعد و بسیاری دیگر از او روایت کرده‌اند. در پنج "صحیح" از "صحاح شش‌گانه" حدیث او آورده شده است. احمد حنبل می‌گوید که او و برادرش علی هر دو از محدثان مورد اعتماد بودند. در کوفه ، در حال اختفا ، شش‌ماه پس از درگذشت عیسی‌بن‌زید ، درگذشت. از کلمات او است که گوید: گاه شیطان ۹۹ درِ خیر بر انسان می‌گشاید تا بتواند دری از شر باز کند. از آثار وی: "التوحید"؛ "امامهٔ ‌ولد علیٌ من فاطمه"؛ "الجامع" ، درفقه. به گفتهٔ شیخ طوسی او دارای "اصل" است.

منبع : مطالب ارسالی