نقطه تلاقی دانش و اقتصاد

قرن ،۲۱ قرن دانش و اطلاعات و ورود به دنیای High Tech است. در عصر جدید ملاك برتری دیگر قدرت نظامی و ثروت های زیرزمینی نخواهد بود، بلكه ملتی می تواند در این دهكده جهانی ابراز وجود كند كه تولیدكننده «فكر، علم و فناوری» باشد.
در این میان دولت ها وظیفه آماده سازی بسترها را برای پرورش و هدایت افراد و نیروهای مستعد به سمت تولید فكر و فناوری كه همانا در قرن جدید موجب تولید و ثروت خواهد شد، به عهده دارند. دانش داروسازی همانند سایر علوم در مسیر رشد و توسعه قرار دارد. دارو به دلیل جایگاه و اهمیت در سلامت جامعه و بهبود شاخص های زندگی سالم و جایگاه آن در اقتصاد جهان، همواره یكی از سه كالای اول در تجارت جهانی (در كنار تسلیحات نظامی و نفت) بوده است.
بیش از ۵۰ سال است كه در دنیا مراكزی در كنار دانشگاه ها و شهرهای بزرگ برای تجاری كردن ایده های محققان ایجاد شده اند. قدیمی ترین پارك های فناوری در كشورهای روسیه و آمریكا بوجود آمدند. در ایران نیز هرچند دیر اما بالاخره این اتفاق روی داد و مراكز رشد برای تلاقی تجاری سازی ایده های خلاق، به عنوان نقطه تلاقی دانش و اقتصاد ایجاد شدند كه مركز رشد واحدهای فناوری فرآورده های دارویی دانشگاه علوم پزشكی از آن جمله است.
در سال ۱۳۱۷ دانشگاه تهران مكانی را در خیابان امیرآباد سابق (كارگر شمالی) برای تولید داروهای مورد نیاز بیمارستان های وابسته به دانشگاه در نظر گرفت و پس از آن به مرور وظیفه اش تولید داروهایی شد كه صنایع نمی توانستند آنها را تولید كنند.
پس از ۶۶ سال و در سال ۱۳۸۳ دانشگاه علوم پزشكی تهران با تصویب این مركز به عنوان مركز رشد فناوری فرآورده های دارویی این مكان را به عنوان یكی از مراكز رشد و تحقیقات كشور در بخش علوم دارویی به جامعه علمی كشور معرفی كرد.
تولید داروهای موردنیاز كشور یكی از مهمترین فعالیت های این مركز رشد است كه در واقع با استقرار شركت ها و واحدهای فناوری كه به دانش فنی تولید این داروها دست پیدا كرده اند، امكان پذیر شده است.
دكتر عباس كبریایی زاده رئیس مركز رشد واحدهای فناوری فرآورده های دارویی دانشگاه علوم پزشكی تهران در این باره می گوید: در سال ۸۳ با مصوبه هیأت رئیسه دانشگاه علوم پزشكی تهران اینجا به مركز رشد تبدیل شد تا به جای این كه دولت اقدام به تولید دارو كند، بسترهای این موضوع در اختیار صاحبان ایده قرار گیرد و چنانچه ایده های آنها قابلیت تبدیل به یك تجارت و یك محصول را دارد آن ایده را بتوانند در این مركز به اجرا دربیاورند.
● استقرار شركت های تحقیقاتی منطبق با نیازهای جامعه
مركز رشد واحدهای فناوری فرآورده های دارویی دانشگاه علوم پزشكی تهران مهم ترین استراتژی خود را پذیرش و استقرار شركت هایی قرار داده است كه منطبق با علوم روز و نیازهای اساسی جامعه فعالیت می كنند. در ۲ سال اخیر واحدهای فناوری توانسته اند به تولید داروهایی از قبیل نوع جدید داروی خوراكی تالاسمی، تولید داروی «ام. اس»، داروی اریتروپویتین مورد استفاده بیماران كلیوی و نوع جدیدی از داروی اینترفرون آلفا دست پیدا كنند. خدماتی كه مركز رشد به شركت ها و واحدهای مستقر ارائه می دهد به چند دسته تقسیم می شود.
كبریایی زاده با برشمردن این خدمات می گوید: تأمین محل كار (به صورت اجاره)، خدمات آزمایشگاهی، كارگاهی و اطلاع رسانی، خدمات مدیریتی، حقوقی، مالی، اعتباری، پروژه یابی و بازاریابی، آموزش های تخصصی ویژه و مشاوره، سایر خدمات مربوط با توسعه و خدمات برای رشد و ارتقای واحدهای فناوری مهم ترین زمینه های خدماتی هستند كه یك مركز رشد برای واحدهای فناور مستقر در آن فراهم می كند. باید بدانیم كه واحدهای فناوری دارای هویت حقوقی مستقل از مركز رشد بوده كه با توجه به اساسنامه خود در زمینه تحقیقات كاربردی و توسعه ای، طراحی مهندسی، مهندسی معكوس، انتقال فناوری، ارائه خدمات تخصصی و فعالیت در جهت تجاری كردن نتایج تحقیقات فعالیت می كنند.
این واحدها شامل شركت های خصوصی، واحدهای تحقیق و توسعه صنایع و یا مراكز تحقیقاتی وابسته به دانشگاه ها یا دستگاه های اجرایی هستند.
● دوره رشد مقدماتی
به افراد و یا گروه های مستعدی كه ایده های نوآورانه صنعتی دارند، برای مدت حداكثر ۶ ماه دوره آموزشی را فرامی گیرند و در این دوره ضمن آشنایی با بازار و شناسایی گروه كاری، ایده كاری خود را تثبیت می كنند و در راه شكل گیری هویت های حقوقی مستقل خود گام برمی دارند. یك واحد فناور پس از موفقیت در دوره مقدماتی می تواند متقاضی اسكان رسمی در مركز رشد شود.
كبریایی زاده درباره دوره رشد واحدهای فناوری مستقر در مركز رشد خاطرنشان می كند: دوره رشد یك دوره ۳ ساله است كه در آن واحدهای فناور مستقر درمركز رشد به معیارهای رشدیافتگی دست یافته و پس از آن از مركز رشد خارج می شوند. زمان این دوره با تصویب شورای مركز رشد تا ۵ سال قابل افزایش است.
او می افزاید: در شرایط فعلی این مركز آمادگی زیر پوشش قرار دادن ۱۰ واحد فناور را داراست و در دو سال آینده متناسب با میزان موفقیت در ارائه خدمات تخصصی، آزمایشگاهی، اداری، پشتیبانی و... تقاضا برای پذیرش هسته های بیشتر جهت ایجاد فضا و تأمین تجهیزات بیشتر برنامه دقیق ارائه خواهد شد.
فراهم بودن دفتر كار و زیرساخت های اداری لازم، ارائه خدمات پشتیبانی، علمی، مشاوره ای برای فعالیت شركت ها و مؤسسات از جمله مزایای استقرار در مركز رشد واحدهای فناوری فرآورده های دارویی دانشگاه علوم پزشكی تهران است. واحدهای فناور می توانند با بهره گیری و استفاده راحت از امكانات كارگاهی و آزمایشگاهی فنی ـ تخصصی این مركز استفاده كنند و با تبادل نظر و همفكری با یكدیگر دانش علمی و تحقیقات خود را افزایش دهند.
رئیس مركز رشد فناوری فرآورده های دارویی دانشگاه علوم پزشكی تهران واحدهای فناوری قابل پذیرش در مركز رشد را متفاوت می داند و می گوید: هسته های تحقیقاتی ـ تولیدی نوپا در كلیه زمینه های علوم دارویی، مؤسسات تحقیقات ـ تولیدی فناوری، واحدهای D&R شركت های تولیدی به منظور بهبود روش های تولید یا كنترل كیفی فرآورده های خود، شركت های خدمات مهندسی مرتبط با صنایع دارویی و تشخیصی و شركت های خصوصی تولیدی مستقل با هدف خلق محصولات جدید و یا بهبود روش های تولید و با كیفیت فرآورده های موجود می توانند در این مركز حضور پیدا كنند.
● كاهش ریسك در شركت های نوپا
شركت های كوچك و متوسط در رونق اقتصادی، توسعه فناوری و به تبع آن، كارآفرینی نقش مؤثری دارند. اما مسلم است كه این شركت ها در شروع كار با خطرات گوناگونی مواجه هستند و برای عبور از مراحل اولیه باید ریسك هایی را تحمل كنند. مراكز رشد زیرساخت های لازم برای كاهش ریسك این شركت ها را فراهم می كنند تا بتوانند به اهداف تكنولوژیك خود برسند.
شركت های خصوصی مستقل كه فعالیت آنها در راستای اهداف مركز رشد باشد و توسط سرمایه گذاری خصوصی و یا حمایت سازمان های دولتی و غیردولتی از قبل تأسیس شده اند، می توانند در صورت وجود امكانات و فضای ساختمانی اضافی در مركز رشد به عنوان شركت خصوصی مستقل در مركز، به عنوان شركت چند مستأجره پذیرش شوند.
مسئولیت های اجرایی و مالی و تعهدات این گونه شركت ها به عهده خود آنهاست و از طریق مركز رشد فقط فعال بودن آنها در زمینه ایده تعریف شده ارزیابی و نظارت می شود. این شركت ها باید كلیه هزینه های استفاده از فضا و خدمات را طبق تعرفه های سیستم چند مستأجره مركز رشد در مدت استقرار پرداخت كنند.
● معیارهای پذیرش
كبریایی زاده مهم ترین معیار پذیرش مؤسسات متقاضی جهت استقرار در مركز رشد را داشتن ایده مناسب متكی بر فناوری می داند و می افزاید: معرفی تیم كارآفرین متناسب با زمینه فعالیت، داشتن برنامه كاری متكی بر ابزار (Business Plan) و پذیرش مؤسسات براساس زمینه های اولویت دار و تأیید شده توسط مركز رشد صورت می پذیرد.
رئیس مركز رشد فناوری فرآورده های دارویی دانشگاه علوم پزشكی تهران با اشاره به مأموریت سازمانی این مركز می گوید: این مركز در چهار حوزه علوم جدید دارویی ، نانوتكنولوژی، بیوتكنولوژی، مواد زیستی، نظام تحویل دارو قرار داده است.
برای دستیابی به این مأموریت سازمانی برنامه های كوتاه مدتی نیز در دستور كار قرار گرفته كه از آن جمله می توان به تدوین تشكیلات و ساختار سازمانی مركز رشد و تصویب آن در شورای مركز، دانشگاه و سازمان مدیریت و برنامه ریزی و تدوین برنامه استراتژیك مركز رشد در قالب برنامه كوتاه مدت، میان مدت و درازمدت از طریق مشورت با ذی نفعان از جمله اعضای هیأت علمی، صاحبان صنایع و... اشاره كرد.
او یادآوری می كند: به كارگیری تعدادی از اعضای هیأت علمی دانشكده های داروسازی به عنوان مشاوران و همكاران مركز رشد در زمینه تدوین استراتژی ها و همچنین همكاری با مركز در قالب كمیته های پذیرش و نظارت بر واحدهای فناور نیز از دیگر برنامه های این مركز است.
كبریایی زاده معتقد است برای گسترش فضاهای كاری موردنیاز خود، امكانات و آزمایشگاه ها در حوزه بیوتكنولوژی بودجه ای در حدود ۶ میلیارد ریال و برای توسعه در حوزه نانوتكنولوژی بودجه ای معادل ۳۰ میلیارد ریال نیاز است.
● مراكز رشد و احساس خوشایند مفید بودن در جامعه علمی
مراكز رشد با جلب سرمایه های اولیه و ریسك پذیر برای این شركت ها موجب رشد و دوام آنها به میزان بالایی می شوند. ارتباط مؤثر صنعت و دانشگاه در این مراكز می تواند به خوبی جلوه گر شود. در مركز رشد فناوری فرآورده های دارویی دانشگاه علوم پزشكی تهران حضور استادان دانشكده داروسازی كه در كنار فعالیت علمی و آموزشی خود ایده های كاربردی را در قالب طرح های زودبازده به اجرا می رسانند، به وضوح نمایان است.
استادان و دانشجویان وقتی می بینند كه مكانی وجود دارد كه درس های خود را می توانند به طور عملی با ایده هایی كه در ذهن دارند به كار گیرند احساس خوشایند مفید بودن در جامعه علمی را تجربه می كنند.

دانش راد

منبع : روزنامه ایران