میانبری برای متاهل شدن

طبقه سوم واحد ۱۶. پسر جوانی زنگ را فشار می‌دهد و در باز می‌شود. اینجا واحدی کوچک از یک ساختمان شش‌طبقه است که با صندلی‌های نارنجی‌رنگ پر شده است. چقدر شلوغ است، فضا برای نشستن نیست. آنهایی که سر پا ایستاده‌اند، منتظرند کسی از جایش بلند شود و کمی بنشینند و سوژه موردنظر را انتخاب کنند. آنهایی که به این ساختمان آمده‌اند همه جوانند و آمده‌اند شریک زندگی خود را از لابه‌لای انبوه پرونده‌ها پیدا کنند. روی دیوار تابلویی نصب شده که در آن دختر و پسری دست‌به‌دست هم داده‌اند و به دنبال خوشبختی می‌روند، آن طرف‌تر هم نوشته‌ای روی دیوار است که از آن بوی خوشبختی به مشام می‌رسد. دوباره زنگ به صدا در می‌آید و مادر و دختری وارد می‌شوند. مادر محجبه است و دختر امروزی. آنها هم جایی برای نشستن ندارند و می‌ایستند. زنی چادری هم کمی آن‌سوتر ایستاده است و پوشه‌هایی پر از کاغذ را مرتب می‌کند.
باز هم زنگ به صدا در می‌آید، می‌خواهم برای برادرم فرم پر کنم. در سکوت سالن این جمله می‌پیچد و منشی با جدیت می‌گوید: نه. اینجا هر کسی که قصد ازدواج دارد، باید خودش مراجعه کند، چون فرم‌های ثبت‌نام باید به دست افراد متقاضی پر شود. اینجا موسسه‌ای برای همسرگزینی است که ۸ سال است برای دختر و پسر‌های خواهان ازدواج جفتی مناسب پیدا می‌کند. البته آنهایی که جوان‌ترند، زودتر از افراد سن و سال‌دار انتخاب می‌شوند، اما اینجا حتا زنان و مردان مسن نیز می‌توانند به یافتن همسر امیدوار باشند. اینها را منشی موسسه می‌گوید. اما آنهایی که دست به دامان اینجا شده‌اند، همه جوانند. البته زنان و مردان مطلقه یا همسرمرده هم می‌توانند در این مکان به تشکیل زندگی مشترک دل خوش کنند؛ چراکه کارشناسان این مرکز برای انجام این کار ضمانت می‌دهند. از کجا شروع کنیم؟ یافتن نشانی این مرکز از روی اینترنت یا پرس‌وجو از آشنایان نخستین گام برای جوانان مشتاق است. در گام بعدی افراد باید ضمن پرداخت حق عضویت، یک قطعه عکس تمام‌قد واضح اصلاح‌نشده به همراه اصل شناسنامه را به همراه داشته باشند تا مسوولان مرکز فرم اطلاعات فردی و تعهدنامه عضویت را در اختیار آنان قرار دهند. البته در این موسسه هر مراجعه‌کننده با هر شرایطی پذیرش می‌شود؛ چراکه گردانندگان آن بر این باورند که اعضا باید شرایط یکدیگر را قبول کنند و بر مبنای آن وارد زندگی شوند، اما با وجود این موسساتی هستند که افراد خاص همچون برخی معلولیت‌ها و بیماری‌ها را قبول نمی‌کنند. هزینه‌ها در این میان، پرداختن هزینه‌های عضویت جای بحث دارد؛ چراکه بسیاری از جوانان از پرداخت این مبالغ آن هم برای یک دوره شش‌ماهه راضی نیستند. برابر مقررات موسسه، حق عضویت برای تمام دختران و پسران ۴۵ هزار تومان است که با توجه به مهلت ۶ ماهه آن هزینه عضویت در هر ماه حدود ۸ هزار تومان می‌شود. این در حالی است که هر یک از متقاضیان که انتخاب می‌کنند یا انتخاب می‌شوند، باید به ازای هر انتخاب ۵ هزار تومان پرداخت کنند. البته این نرخ‌ها در هر موسسه‌ای متفاوت است. در این موسسه افراد براساس سال تولدشان دسته‌بندی می‌شوند؛ به طوری که متولدان سال ۵۸ تا ۶۸ باید ۳۰ هزار تومان و متولدان سال ۵۶ و پیش از آن باید ۴۰ هزار تومان به حساب موسسه واریز کنند. در این میان، اگر کسی سابقه نامزدی، عقد یا ازدواج داشته باشد، باید ۴۰ هزار تومان حق عضویت پرداخت کند. در همین حال، هزینه انجام خدمات کارشناسی برای معرفی هر گزینه به متولدان سال ۵۷ تا ۶۸ ، ۷ هزار تومان و برای متولدان سال ۵۶ و پیش از آن یا افرادی که دارای سابقه نامزدی، عقد و ازدواج هستند، ۱۲ هزار تومان است. آسیاب به نوبت در موسسه همسریابی صبر و حوصله حرف اول را می‌زند. اینجا باید آدم خودداری بود تا اگر روند همسریابی به درازا کشید، طاقت از دست نرود. دختری که همراه مادرش به واحد ۱۶ آمده نیز اینها را قبول دارد. او دختری ۲۳ ساله است که خواستگارش او را از میان صدها گزینه برگزیده است. می‌گوید، او نیز شرایط خواستگارش را بررسی کرده و او را در گام نخست پسندیده است و حالا به همراه مادرش به اینجا آمده تا در اتاقی دنج و دربسته از آرزو‌ها و انتظاراتش با همسر احتمالی‌اش حرف بزند. البته ممکن است تمام کسانی که عضو موسسه همسریابی می‌شوند، به این زودی‌ها موردپسند قرار نگیرند؛ چرا که در این مراکز هر فرد متقاضی در سن و تحصیلات متناسب با خود حق انتخاب دارد. پس به این ترتیب تنها کسانی که بیشترین شباهت را به هم دارند، مجازند با دیگری ازدواج کنند. چند گام به جلو اما کارشناسان مراکز همسریابی خیلی خوشبین هستند و ضمانت می‌دهند که گزینه موردنظر را ظرف ۴۸ ساعت به اعضا معرفی کنند، ولی روند معرفی خواستگاران کمی پیچیده است؛ به طوری که پس از انتخاب تا ۵ مورد از موارد دلخواه و با تعیین وقت قبلی با یکی از مشاوران موسسه، اطلاعات تکمیلی افراد انتخاب‌شده به همراه عکس و فرم شخصیت آنان به وسیله مشاوران به متقاضی ارایه می‌شود. در این میان، موسسه موظف است به افراد انتخاب‌شده اطلاع دهد تا برای دریافت اطلاعات فرد متقاضی به موسسه مراجعه و با یکی از مشاوران مشورت کند که در صورت موافقت با فرد متقاضی، ملاقات صورت پذیرد.
پس از آن موسسه با رعایت اولویت و حجم فعالیت خود ملاقات‌های اول و دوم را در صورت موفقیت در ملاقات اول تنظیم و زمینه خدمات مشاوره را مهیا می‌کند. در این هنگام پس از توافق دو طرف و نیز پس از هر دو ملاقات، ملاقاتی در خارج از موسسه با پیشنهاد مشاور و تنظیم وقت متقاضیان با یکدیگر انجام می‌شود که متقاضیان موظفند گزارش کامل ملاقات خود را به مشاور ارایه کنند. به این ترتیب پس از این مرحله تیم مشاور موسسه درباره صلاحیت هر یک از طرفین نظر می‌دهد و در صورت لزوم مشاوره تکمیلی ارایه می‌شود. پس از آن خانواده‌های دو طرف برای آشنایی با یکدیگر به هم معرفی می‌شوند. پس از توافق خانواده‌ها نیز متقاضیان برای انجام آزمایش و اجرای عقد شرعی و قانونی معرفی خواهند شد. همچنین در این موسسه ارتباطی نیز میان عروس و داماد‌ها و موسسات خیریه برقرار می‌شود تا در صورت نیاز تسهیلات مربوط به ازدواج شامل حال آنان بشود. البته اگر فردی در یکی از این مراحل از تصمیم خود منصرف شد، می‌تواند با ارایه دلیل منطقی و موافقت مشاور، مورد درخواستی خود را منتفی اعلام کند. البته در این صورت هزینه‌های مربوط به حق عضویت، حق مشاوره و ملاقات و جلسات گروهی به افراد بازگردانده نمی‌شود.
در این میان، اگر مراحل اولیه برای متقاضیان انجام نشده باشد، ۵۰ درصد مبلغ حق عضویت به آنان برگردانده می‌شود. میانبری برای متاهل شدن اما بعضی وقت‌ها یک راه برای زودتر به مقصود رسیدن وجود دارد. در برخی مراکز همسریابی، هر هفته همایش‌های ویژه‌ای برای دختران و پسران جوان عضو این موسسات با عناوینی چون ازدواج موفق، همسریابی آسان و ازدواج عاشقانه و عاقلانه برگزار می‌شود. البته این کار میانبری برای متاهل شدن است؛ چراکه خیلی از دختر‌ها و پسر‌ها در این همایش‌ها با یکدیگر آشنا می‌شوند. در واقع این همایش‌ها به حضار اجازه می‌دهد یکدیگر را ببینند و در صورت تمایل، برای آشنایی بیشتر اقدام کنند که البته ممکن است این روابط به ازدواج منتهی بشود یا نشود. آن وقت دوباره روز از نو، روزی از نو. مردم راضی‌اند ولی با این حال مراجعه‌کنندگان به این مراکز راضی‌اند حتا اگر مجبور باشند چندین بار عضویت خود را تمدید کنند. «نازنین. م» از اعضایی است که خودش چندین‌بار این کار را کرده است. او می‌گوید: این شیوه همسریابی امکان درست انتخاب کردن از میان گزینه‌های متفاوت را فراهم می‌کند؛ چراکه ارتباط نزدیک با خواستگاران اجازه می‌دهد هم‌سنخ‌ترین همسر برای افراد مشخص شوند. «رضا. س» اما نظر دیگری دارد. او معتقد است نفس وجود این مراکز بسیار مفید است اما دخترانی که در این مراکز عضوند، خواسته‌های زیادی دارند که بیشتر پسر‌ها فاقد آن هستند. او البته با وجود این باز هم راضی به نظر می‌رسد؛ چراکه به باور او، وجود این مراکز زحمت به خواستگاری رفتن‌های سنتی و بدون آگاهی را تا حدی تخفیف می‌دهد. فعالیت بدون مجوز این مراکز هنوز از هیچ مرجعی اجازه فعالیت نگرفته‌اند. البته به محض ورود به این موسسات مجوز‌های قاب گرفته‌شده بر دیوار خودنمایی می‌کنند، ولی این مجوزها هرگز به معنی مورد پذیرش بودن این مراکز از سوی مراجع قانونی نیست. سازمان ملی جوانان، یکی از متولیانی که این روزها موظف شده است تا طرحی را برای ساماندهی مراکز همسریابی تهیه کند، معتقد است تمامی این مراکز بدون مجوز در حال فعالیت هستند. البته این سازمان با نفس فعالیت این مراکز مخالفتی ندارد، ولی اعلام می‌کند که فعالیت غیرقانونی می‌تواند پیامد‌های منفی زیادی به بار بیاورد.
دی‌ماه امسال علی اکبری، رییس سازمان ملی جوانان با زیر سوال بردن فعالیت این مراکز اعلام کرد که برخی از این موسسات جنبه خیریه دارند که با تغییر کاربری در مجوز خود در کنار تهیه ملزومات ازدواج به صورت سنتی، در امر همسریابی نیز فعالیت می کنند، در حالی که هیچ مجوزی برای این کار ندارند. این در حالی است که این موسسات مدعی دریافت مجوز از وزارت کشور و نیروی انتظامی هستند، در حالی که نگاهی به فهرست NGOهای ثبت‌شده در وزارت کشور خلاف ادعای آنان را ثابت می‌کند. با توجه به استقبال مردم از این مراکز به نظر می‌رسد سازمان ملی جوانان باید هر چه زودتر این مشکل را حل کند. ورود غیرمتخصص‌ها ممنوع اما ورود افراد غیرمتخصص به حوزه همسریابی از دیگر مشکلاتی است که سبب شده معاونت امور اجتماعی سازمان بهزیستی نیز به آن واکنش نشان دهد. بنابر اعلام این معاونت، واسطه‌گری‌های غیرمسوولانه در امر ازدواج یکی از پیامدهای فعالیت مراکز غیرمجاز همسریابی است؛ چراکه این مساله به ازدواج‌های ناآگاهانه براساس معیار و ملاک‌های نادرست همسریابی منجر می‌شود و ازدواج‌هایی که بر این اساس پایه‌ریزی شده است، در سال‌های اولیه ازدواج و یا حتا در دوران عقد به جدایی و طلاق می‌انجامد. راه درست چیست؟ براساس سرشماری سال ۸۵، جمعیت مجرد کشورمان در سنین ۱۰ تا ۸۰ سال ۲۶ میلیون نفر است که از این تعداد ۱۶ میلیون نفر یعنی حدود ۶۵ درصد آنها بین ۱۵ تا ۲۹ سال سن دارند، این در حالی است که با توجه به این مساله که جوانان ما سالانه به یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار ازدواج نیاز دارند، در سال ۸۶ تنها ۸۴۱ هزار ازدواج اتفاق افتاده است. در گذشته پادرمیانی بزرگترهای فامیل در ازدواج یکی از عوامل پیونددهنده جوانان با یکدیگر بود که در جوامع امروزی با توجه به تغییر ساختار، این پادرمیانی‌ها رنگ باخته است و به همین علت خلاء جدی در این زمینه احساس می‌شود. پس مداخله در ازدواج امری ضروری است، اما این نیاز باید با ایجاد مراکز و موسسات امین و سازماندهی مراکز موجود تحت نظارت دولت برآورده شود تا جوانان بتوانند با مراجعه به این مراکز آموزش‌ها و مشاوره‌های لازم را بگیرند. این در حالی است که هم‌اکنون به دلیل کمبود چنین مراکزی، ازدواج‌های اینترنتی رواج یافته و بسیاری از جوانان بدون مطالعه و بررسی وارد زندگی می‌شوند که این مساله خود تبعاتی چون افزایش آمار طلاق و از هم گسیختگی بیشتر خانواده‌ها را در پی خواهد داشت.

منبع : روزنامه تحلیل روز