گفت و گوهای راهبردی چین با ۵ قدرت جهانی

چین پیش از آن، مکانیسم برگزاری گفت وگوهای دوجانبه را با کشورهای زیادی ایجاد کرده بود. گفت وگوهای راهبردی به مرور درحال تبدیل شدن به الگوی نوینی میان چین و کشورهای بزرگ است و به طور روزافزون موردتوجه دستگاه دیپلماسی این کشور قرار گرفته است.
در حاشیه برگزاری اجلاس «آپک» در نوامبر سال ،۲۰۰۴ «هوجین تائو» رئیس جمهوری چین با «جورج دبلیوبوش» رئیس جمهوری آمریکا در «سانتیاگو» (پایتخت شیلی) دیدار و گفت وگو کرد.
در این دیدار، «هو» برای توسعه همکاریها و مناسبات سازنده چین و آمریکا پیشنهادهایی ارائه داد که یکی از آنها، «تقویت مذاکرات راهبردی دو کشور» بود.در این ارتباط و درجریان سفر «کاندولیزا رایس» وزیرامورخارجه آمریکا به چین درمارس سال ،۲۰۰۵ طرفین تصمیم گرفتند که از این پس، گفت وگوهای راهبردی دوره ای دوجانبه برگزارکنند. در مذاکرات راهبردی ای که اول آگوست سال ۲۰۰۵ میان طرفین برگزارشد، «دای بین گوا» و «رابرت زولیک» معاونان وزیر امورخارجه چین و آمریکا درباره مسائلی مانند تایوان، امورنظامی، امنیت انرژی، تروریست، اقتصادی _ تجاری، دموکراسی و حقوق بشر گفت وگو و تبادل نظر کردند.طرفین، این دور از مذاکرات را موفقیت آمیز و مثبت ارزیابی کردند. وزارت امورخارجه چین با انتشار بیانیه ای اعلام کرد که برگزاری گفت وگوهای چین و آمریکا سودمند، سازنده و موجب افزایش درک متقابل می شود.
زولیک در جریان یک کنفرانس خبری اظهارداشت: واشنگتن معتقداست دو کشور آمریکا و چین از منافع مشترک گسترده ای برخوردارند. لذا دوطرف باید همکاریها را تقویت ببخشند و اختلافات را کاهش دهند. وی ابراز امیدواری کرد که دو کشور در عرصه های بین المللی، همکاریهای مطلوب خود را حفظ کنند و منافع متقابل را تحقق بخشند.پس ازانتخاب مجدد بوش، زمزمه های آمادگی مقابله با تهدیدهای چین تحت فشار نومحافظه کاران افزایش یافت و ازسوی دیگر، تئوری «تهدید چین» مجدداً مطرح و به اوج خود رسید.
هرچند که دولت آمریکا هنوز به نتیجه مشخصی درخصوص پیشرفت چین نرسیده است و آن را مبهم توصیف می کند، ولی با این حال، قویاً از سیاست ادامه تماس با چین پیروی می کند و برگزاری نخستین دور ازگفت وگوهای راهبردی دو کشور مؤید این ادعا است که نه تنها گفت وگوها و همکاریهای دوطرف تا سطح جدیدی افزایش یافته، بلکه بیانگر آن است که از طریق گفت وگو، اعتماد و شناخت متقابل تعمیق می یابد و موجب پیشبرد در سیاست توسعه مناسبات آمریکا با چین می شود.
گفت وگوهای راهبردی چین با دیگر کشورها
چین و روسیه: از دهه ۹۰ قرن گذشته میلادی تاکنون، چین با کشورهای مهم و بزرگ، روابط راهبردی و مناسبات مشارکت همه جانبه ای با اشکال گوناگون ایجاد کرده که دراین ارتباط، گفت وگوهای راهبردی میان چین و این کشورها نیز گشایش یافته است.برخی از این گفت وگوها، «گفت وگوهای مقامات عالی رتبه» نام گرفته است که هرچند، واژه «راهبردی» ندارد، ولی درواقع، موضوع آن در چارچوب مقوله گفت وگوهای راهبردی بوده که می توان به مکانیسم گفت وگوهای سران دو کشور چین و روسیه که از سال ۱۹۹۶ تاکنون میان طرفین ایجاد شده است، اشاره کرد.
این مکانیسم شامل دیدارهای سالانه متقابل رهبران دو کشور از کشورهای یکدیگر، رفت و آمد سالانه متقابل مقامات مجالس دو کشور و گفت وگوهای دوره ای نخست وزیران دو کشور است که مبادلات و رفت وآمد مقامات بلندپایه دو کشور، پیشبرد مناسبات مشارکت راهبردی دو کشور را درپی داشته است.
همچنین دو کشور چین و روسیه، مکانیسم رایزنی های امنیتی دو کشور را در فوریه سال ۲۰۰۵ آغاز کردند که گفت وگوهای راهبردی مقامات عالی رتبه دو کشور را در مدار جدیدی قرارداده است.
- چین و فرانسه: این دو کشور در سال ،۱۹۹۷ گفت وگوهای راهبردی خود را آغاز کردند.رهبران چین و فرانسه در سال ۲۰۰۱ تصمیم گرفتند که با ایجاد گروه کاری امور نظامی و راهبردی، همکاریها و مبادلات دو کشور در بخشهای استراتژیک و امنیت دفاعی را تا سطح جدیدی ارتقا بخشند. رؤسای جمهوری چین و فرانسه در ژانویه سال ۲۰۰۴ در پاریس «بیانیه مشترک چین و فرانسه» را امضا کردند که براساس آن، طرفین توافق کردند موضوعاتی شامل مشارکت در عملیاتهای حافظ صلح، پیشبرد کنترل تسلیحات و جلوگیری از نشر و اشاعه تسلیحات کشتارجمعی و مبارزه با تروریست با تمامی اشکال آن را در گفت وگوهای راهبردی خود بگنجانند. دو کشور همچنین با تعمیق گفت وگوهای راهبردی و تحقیق و مطالعه برای اتخاذ عملیاتهای مشترک به توافق رسیدند.
- چین و هند: گفت و گوهای چین با کشورهای هند، ژاپن و آمریکا که در سال ۲۰۰۵ میلادی برگزارشد، تا اندازه ای با گفت وگوهای راهبردی دیگر کشورها متفاوت است. هدف اصلی از برگزاری این گفت وگوها، برطرف کردن ابهامات و تشریح شفاف اهداف سیاسی است که با انجام مبادلات صادقانه و کاهش سوءظن ها، بستری تازه برای حل اختلافات و معضلات فی مابین ایجاد کرده است که توسعه بلندمدت و پایدار مناسبات را موجب خواهدشد.«اوداوی» معاون وزیر امور خارجه چین روز ۲۴ ژانویه سال ۲۰۰۵ با دبیرکل وزارت خارجه هند، نخستین دور گفت وگوهای راهبردی دو کشور را برگزار کرد. در این دور از گفت وگوها، طرفین درباره مسائل منطقه ای و جهانی که بر جو بین الملل تأثیر گذاشته است، شامل تروریسم، جلوگیری از انتشار تسلیحات کشتار جمعی، امنیت انرژی، اصلاحات سازمان ملل متحد، مسأله هسته ای کره شمالی و اوضاع عراق بحث و تبادل نظر کردند. در این مذاکرات، دو طرف همچنین به تشریح سیاست های خارجی کشورهای خود پرداختند و درباره راهکارهای تقویت مناسبات دوجانبه تبادل نظر کردند. این گفت وگوها هرچند منجر به حل مشکلات موجود در روابط دو کشور نشد، ولی نشانگر تقویت مناسب دوجانبه بود و تمایل دو طرف برای توسعه همکاریها را نشان می دهد.
چین و ژاپن: گفت وگوهای راهبردی چین و ژاپن در ماههای مه و ژوئن سال ۲۰۰۵ توسط معاونان وزیر امور خارجه چین و ژاپن دو بار در شهرهای پکن و توکیو برگزار شد. رسانه های جمعی ژاپن در این باره گزارش دادند: موضوعاتی که در این دو دوره از مذاکرات میان طرفین مورد بحث و گفت وگو قرار گرفت، شامل دیدار نخست وزیر ژاپن از آرامگاه «یاساکونی»، عضویت ژاپن به عنوان عضو دائم شورای امنیت، سلاح های شیمیایی باقیمانده ژاپن در چین در خلال جنگ جهانی دوم، استخراج نفت خام دریای شرقی و پرونده هسته ای کره شمالی بوده است. در این گفت وگوها طرفین تصریح کردند که ضرورت دارد هرچه زودتر، سلاح های شیمیایی باقیمانده ارتش ژاپن در چین جمع آوری شود. همچنین طرفین به توافق رسیدند که با هدف بهبود مناسبات دوجانبه، در چارچوب «طرح وظایف مشترک چین و ژاپن»، مبادلات و همکاریهای دوستانه طرفین در زمینه های علمی، فرهنگی و آموزشی تقویت یابد.
دستاورد گفت وگوهای راهبردی
به طور کلی، مذاکرات راهبردی می تواند دو تأثیر اساسی ایجاد کند.
۱- استحکام مناسبات کنونی و پیشبرد همکاریهای استراتژیک: برای مثال، گفت وگوهای میان چین با فرانسه و روسیه، مناسبات دوجانبه را تاکنون برپایه ای نسبتاً پایدار و مستحکم به پیش برده و از طریق این گفت وگوها مناسبات دو کشور در حال بسط و گسترش است.
۲- باعث می شود که طرفین عاقلانه و مدبرانه با مشکلات و معضلات پیش روی مناسبات برخورد کنند و از بروز سوءتفاهمات و عواملی که موجب بروز ایجاد جنگ و تنش شود، جلوگیری نمایند. برای نمونه می توان گفت وگوهای راهبردی چین و ژاپن و چین و آمریکا را مثال زد. مناسبات سیاسی دو کشور چین و ژاپن هم اکنون، تیره ترین دوران خود را تجربه می نماید و ایجاد مکانیسم گفت وگوهای راهبردی چین و ژاپن، به افزایش شناخت مشترک و پیشبرد توسعه و بهبود مناسبات چین و ژاپن مساعدت می کند. علاوه بر این، گفت وگوهای راهبردی باعث فراهم نمودن محیط مناسب برای انجام گفت وگوهای دوجانبه مقامات عالیرتبه تر دو کشور خواهد شد. برای مثال، انجام گفت وگوهای راهبردی چین و هند پیش از سفر نخست وزیر چین به هند در آوریل سال ۲۰۰۵ و گفت وگوهای راهبردی چین و آمریکا، شرایط را برای دیدار رهبران دو کشور در پایان سال جاری مهیا کرد. مقامات کشورهای هند، ژاپن و آمریکا که چین با آنان گفت وگوهای راهبردی انجام داده است، نتیجه این گفت وگوها را سودمند و برگزاری آن را مثبت ارزیابی و برای ادامه مذاکرات نیز ابراز تمایل کردند.
مکانیسم گفت وگوهای راهبردی جدید چین با این کشورها از ویژگی های ذیل برخوردار است:
۱- با هدف مقابله با کشور ثالث نیست. این گفت وگوها با گفت وگوهای راهبردی آمریکا و اروپا و آمریکا و ژاپن متفاوت است. گفت وگوهای راهبردی چین با کشورهای بزرگ دیگر، هرچند که گاه از مقوله دوجانبه فراتر می رود، ولی هدف اصلی آن، باثبات کردن و بهبود مناسبات دوجانبه است و برای مقابله با دیگر کشورها به دنبال تقویت و یا ایجاد اتحادیه و یا بلوک نیست.
۲- موضوعات مورد مذاکره بسیار گسترده و فراگیر است.
۳- اهدافی مانند رفع ابهامات و سوءتفاهمات، افزایش شناخت مشترک و پیشبرد همکاریها پیگیری می شود. از طریق گفت وگوها، دستیابی به منافع مشترک و تشریح اختلافات دنبال می شود. که در ادامه، دولتهای دو کشور به مرور وظیفه حل آن را بر عهده خواهند داشت و گفت وگوها، رسالت حل اختلافات را به طور مستقیم به دوش نمی کشند.
چین و آمریکا: نمونه خوبی برای تشریح موضوع است. دو کشور چین و آمریکا پس از گذشت ۳۰ سال از برقراری روابط سیاسی، تاکنون موفق به ایجاد کمیسیون مشترک بازرگانی و تجاری، رایزنی های نظامی، گفت وگوهای حقوق بشر، همکاریهای مبارزه با تروریست، مبادلات در جهت جلوگیری از اشاعه تسلیحات کشتارجمعی، جلوگیری از بحران های دریایی و امنیت راههای دریایی و دهها نوع مکانیسم همکاریها و مبادلات دیگر شده اند.گفت وگوهای راهبردی، جایگزین و یا تکمیل کننده مکانیسم گفت وگوهای موارد مشخص فوق نیست بلکه تعمیق دهنده مکانیسم و سکوی کار است و از زاویه ای گسترده تر، تشریح کننده مواضع یک یک آنها است. همچنین انجام ارزیابی های راهبر دی به طور کلی، می تواند مناسبات دو کشور را به طور مطلوبی هماهنگ کند.در حال حاضر، گفت وگوهای راهبردی چین با کشورهای مهم هنوز در مرحله نخستین به سر می برد و از یک زاویه معین می توان گفت که شکل این گفت وگوها،بزرگتر از موضوعات آن است. اگر از زاویه آینده نگری، آن را بررسی کنیم، شکل این گفت وگوهای راهبردی از جذابیت و نیروی حیاتی گسترده ای برخوردار است. زیرا از طریق گفت وگو، طرفین به طور دوره ای، صریح و صمیمانه، واقعیت های مورد توجه خود را مورد بررسی قرار می دهند، مواضع خود را تشریح می کنند و به جست وجوی راههای حل اختلافات می پردازند. بدون تردید، این روش می تواند به ایجاد ثبات و پیشبرد توسعه مناسبات دوجانبه کمک شایانی کند.

منبع : روزنامه ایران