مدیریت تفکر در ورزش

●مؤلفه های مدیریت
نزدیك به ۵۰ سال نحوه تعیین روسای فدراسیون های ورزشی در ایران به شكل انتصابی بود تا اینكه در زمان ریاست مصطفی هاشمی طباء مصوبه ای شكل گرفت كه تعیین روسای فدراسیون ها انتخابی شد و محسن مهرعلیزاده در زمان ریاست خود این مصوبه را اجرا كرد.
هرچند در این مصوبه، یك تبصره ای گنجانده شده است تا در زمان لزوم، عزل و نصب رییس یك فدراسیون از طریق بالاترین مقام ریاست سازمان تربیت بدنی قابل پی گیری و اجرا باشد، كه البته در مجامع عمومی فدراسیون ها در نهایت در این خصوص نظرات و آرا در جمع به رأی گیری گذاشته می شود.
و شاید با تكیه بر این تبصره بود كه مهندس علی آبادی رییس سازمان تربیت بدنی كشور از اواخر سال گذشته و به طور صریح تر از اوایل امسال، سخن از تغییرات روسای ۷ تا ۸ فدراسیون ورزشی ازجمله كشتی و فوتبال كرد.كه نخستین تغییر آن رفتن طالقانی از ریاست كشتی و آمدن محمدرضا یزدانی خرم از فدراسیون والیبال به حوزه كشتی كشور بود و این تغییر بسیاری از نقادان را به نوشتن و سخن گفتن واداشت.
به هرحال موج تغییرات روسای فدراسیون ها به عنوان یك خبر جریان ساز در مطبوعات و سپس در سطح جامعه چندی است كه بسیاری را به خود مشغول داشته است. صرف نظر از نام یك فدراسیون و یا نام یك رییس در این گزارش به ویژگی ها و مولفه های مدیریتی در حوزه ورزش اشاره شده است كه درپی می خوانید.
●ماهیت مدیریت ورزش
مقوله مدیریت در ورزش و تربیت بدنی از سایر جهات مشابه سایر بخش های مدیریتی تصمیم ساز و تصمیم گیر كشور است، اما شاید بتوان گفت به دلیل ماهیت ورزش و حاشیه داربودن آن كه طیف وسیع و گسترده ای را دربر می گیرد از اهمیت بیشتر و حساس تری برخوردار است.
از این رو هر نوع تحول و تغییر در ورزش و تربیت بدنی كشور قابل لمس و عینی تر و روشن تر است و آثارش در سطح جامعه به ویژه با بازخوردهای وسیعی شكل می گیرد.
امروزه با رشد و توسعه تكنولوژی و اطلاعات، مدیریت هم مبتنی بر این روند، درحال دگرگونی سریع و عینی است و مرز مدیریت سنتی و آمرانه درحال گذشتن است و اطلاعات و نوآوری و خلاقیت در مدیریت از موضوعات بااهمیت محسوب می شود.
امروزه به دلیل دستیابی جهان به شاخص ها و استانداردهای قابل قبول و قابل تعریف برای همه كشورها، مسیر رشد و توسعه كاملا قابل نشانه گذاری شده است و تعیین جایگاه و رتبه در میان سایرین به سادگی قابل ارزیابی است.
جامع نگری و برنامه ریزی بلندمدت ازجمله مباحث مهم پیش روی مدیریت در همه بخش ها به ویژه در حوزه ورزش (با قدرت زیاد دربرگیری و فراگیری آن) است.
دكتر سید امیراحمد مظفری در این باره می گوید: واقع بینی و واقع گرابودن ازجمله نكاتی است كه باید در تدوین شاخص ها و معیارهای ما گنجانده شود.
باید جایگاه واقعی و درست خود را در داخل سیستم تعریف كنیم و براساس آن نقاط قوت و ضعف آن را بررسی كنیم تا از یك وضع موجود به یك وضع مطلوب تر تغییرجهت دهیم. با چنین دیدگاهی می توانیم نقاط تهدید و ضعف را تبدیل به فرصت كنیم و با جهت گیری درجهت تقویت آن عمل كنیم.
اعمال مدیریت های سلیقه ای و گرفتاری در دام روزمرگی و شعار به جای عمل مانع از تحقق برنامه ها می شود و فرصت ها و سرمایه ها را تلف می كند.
مدیریت ورزش كشور نیز مانند بسیاری از بخش های مدیریتی با چالش های بسیاری در آینده رو در رو است و برای طی كردن مسیر توسعه بدون واقع گرایی و نقد خود و بررسی نقاط ضعف و تقویت آن نمی تواند به اهداف قابل قبول دست یابد.
●مدیریت باشگاهی و فدراسیون های ورزشی
شاید به جرات بتوان گفت كه یكی از مهمترین جنبه های اصلی و با اهمیت در مدیریت باشگاه ها و فدراسیون ورزشی مدیریت ورزش قهرمانی است.
هرچند مهندس علی آبادی یكی از شاخص های مهم برنامه توسعه فدراسیون های ورزشی را همگانی كردن رشته های مختلف ورزش نیز عنوان كرده و برای آن تسهیلات خوبی را هم تعریف كرده است.
دكتر محمد خیبری عضو هیات علمی دانشگاه تهران در این خصوص می گوید: آشنایی كافی از فرآیندهای زیربنایی و اصلی در اداره ورزش قهرمانی كه جزء اصلی فعالیت های روسای باشگاه ها و فدراسیون های ورزشی است، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
امروزه فعالیت های ورزش قهرمانی در سطح جهان، منطقه و كشور درحال پیشرفت است و متولیان اصلی مدیریت و راهبردی ورزش قهرمانی در داخل كشور، باشگاه ها و فدراسیون های ورزشی هستند كه بسیاری از آنها سوابق طولانی دارند. چنانچه مدیریت و رهبری این باشگاه ها و فدراسیون ها براساس اصول رایج در سطح كشورهای پیشرفته قرار داشته باشد، رسیدن به اهداف كلی، كیفی و كمی نظام ورزش كشور دور از دسترس نیست و امكان توسعه و پیشرفت در امر ورزش قهرمانی فراهم خواهد شد.
فدراسیون ها و باشگاه های ورزشی هریك دارای برنامه های خاص خود هستند و این برنامه ها باید روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه به ترتیب به اجرا درآید. یكی از جنبه های بسیار مهم و اصلی در اجرای موثر و كارآمد برنامه های باشگاهی و فدراسیون های مختلف ورزشی مساله اعتبارات و مدیریت مالی است.
وی می گوید: اعتبارات دولتی بخش اعظم منابع مالی فدراسیون ها و باشگاه های ورزش را تشكیل می دهد و منابع مالی غیردولتی برای باشگاه ها و فدراسیون های ورزشی بخش كوچك و بسیار محدودتری از اعتبارات را به خود اختصاص می دهد.
همچنین آنچه كه اهمیت آن از میزان تخصیص اعتبارات برای فدراسیون ها و باشگاه های ورزش كمتر نیست موضوع نحوه درآمدزایی و مدیریت امور مالی است كه خود می تواند اعتبارات تخصیص داده شده از طرف دولت و بخش خصوصی را در راه صحیح و به شكل موثر مصرف كند. وی می گوید: شاید پاسخگویی به این پرسش های اساسی در مبحث مدیریت فدراسیون ها و باشگاه های ورزشی بتواند زمینه ساز رفع بسیاری از معضلات و مشكلات باشد.
اول اینكه: میزان منابع و هزینه های مالی این فدراسیون ها و باشگاه های ورزش چقدر است؟
دوم اینكه: منابع و هزینه های مالی فدراسیون های ورزشی ازكجا تامین و در كجا خرج می شود؟
و سوم اینكه: فدراسیون های ورزشی چگونه اداره می شوند؟
●مدیریت تفكر در ورزش
تربیت بدنی و ورزش به دلیل ماهیت چندوجهی و ویژگی چندرشته ای خود از پیچیدگی های خاص خود برخوردار است كه جز با برخورداری از یك تفكر جامع و نظام مند و استراتژیك نمی توان ابعاد و جوانب آن را آن گونه كه بایسته و شایسته است دریافت و توسعه داد.
دكتر مجتبی امیری عضو هیات علمی دانشكده مدیریت دانشگاه تهران درمورد این نوع تفكر در ورزش می گوید: بدون تفكر جامع و نظام مند در عرصه ورزش كشور، نمی توان راهگشا حركت كرد.
وی می گوید: رفتار انسان همواره مبسوق به الگوهای ذهنی و تئوری هایی است كه از پیش در ذهن تصور كرده است. خواه این تئوری ها ضمنی باشد یا صریح.
به هرحال به كارگیری تئوری ها و مدل های متقارن با هر نوع تفكر مستلزم برخورداری از یك تفكر جامع و نظام مند است.
تفكری كه بتواند گذشته، حال و آینده را با نگاه جامع و باتوجه به توانمندی ها و امكانات و ظرفیت های درونی و بیرونی پیوند زده و متناسب با این وضعیت، اقدامات را جهت دهی كند.
وی می افزاید: شاید فراز و نشیب هایی را كه ورزش كشور ما در رشته های مختلف تاكنون داشته است باید در عدم به كارگیری این نوع تفكر جامع و نظام مند در عرصه ورزش جست وجو كرد.
صاحب نظران و مدیرانی كه هریك از «منظر خاص خود» به آن نگریسته اند و یا چاره جویی كرده اند!
فناوری اطلاعات در مدیریت ورزش
دنیای امروز با سرعت عجیبی درحال تغییر و تكامل است.پدیده جهانی شدن و سرعت روزافزون فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی، بسیاری از سازمان های بزرگ دنیا را با فراز و نشیب های زیاد رو در رو ساخته است.
مدیران موفق سازمان ها در بسیاری از مواقع از این پدیده ارتباطات جهانی بهره گرفته اند و تشكیلات خود را از عرصه محدود تفكرات فردی خارج كرده و فرصت های بسیاری را از این طریق صید كرده اند.
به طور حتم این نگاه نوین مدیریتی در حوزه تربیت بدنی و ورزش نیز دور نمانده است است و با ورود گسترده ابزارها و رایانه های ارتباطی عرصه اعمال مدیریت مدیران را دستخوش تغییرات زیادی كرده و خواهد كرد.
یك كارشناس ارتباطات در این باره می گوید: تنوع و پیچیدگی فعالیت های تربیت بدنی و ورزش از جنبه های مختلف آموزشی، علمی، قهرمانی، همگانی، اقتصادی، تجاری و... و نیز گستردگی ارتباطات درون سازمانی و برون سازمانی در حوزه ورزش موجب شده است كه مدیران بیش از هر زمان دیگر نیازمند بهره گیری از پدیده های تكنولوژی گردند.
درحقیقت با بهره گیری از فناوری ارتباطی و اطلاعاتی، تشكیلات تحت مدیریت، آن قدر كوچك و قابل دسترس می شود كه به سادگی مدیران ارشد می توانند همه جوانب كار و برنامه های درون سازمانی و یا برون سازمانی خود را مدام جست وجو و روش های مناسب را به روز اتخاذ كنند.
اما یك كارشناس ورزشی در این خصوص نظر دیگری دارد و می گوید: قدرت تصمیم گیری و تصمیم سازی مدیران به ویژه در حوزه ورزش و رای توجه به تكنولوژی روز، از معادلات دیگری هم پیروی می كند كه شاید بتوان گفت ناگزیر از آن است.
وی می گوید: یك مدیر ورزش به دلیل ماهیت ورزش و رشته های ورزشی، ناچار در حوزه وسیعی از نگاه های نقادانه در طیف بزرگی به اندازه جامعه قرار دارد.
شاید بتوان گفت كه سنت ها و عرف ها در این رابطه نقش پررنگی را هنوز بازی می كند و مدیر یك فدراسیون یا یك سازمان ورزش ناگزیر باید به آنها توجه كند. بخش دیگر این عوامل نیز وجود سلسله مراتب و روابطی است كه تشكیلات ورزش سال های بسیاری است كه با آن درگیر است. درحقیقت بدنه ورزش در تشكیلات ورزش سهم خود را می خواهد. این موضوع شاید یكی از دغدغه های مدیریتی حوزه ورزش كشور باشد.
تشكیلات ورزش كشور باوجود این نوع مسایل، بسیار كندتر از سایر نقاط دنیا قادر است خود را حركت دهد و یا از قهرمانی و یا همگانی دنیا عقب نماند!
امروزه تعریف قهرمانی و جایگاه قهرمانی و عوامل قهرمانی روز به روز درحال رشد و توسعه است و عدم توجه به این داده ها دیر یا زود گریبان ورزش كشور را خواهد گرفت.
یك مدیر فدراسیون چه آن كس كه از بدنه ورزش بالا آمده و یا آن كس كه از خارج وارد شده است باید فراتر از مرزهای تنگ و جهت دار حركت كند و این كار ساده ای نیست. به هرحال عدم توجه به داده های بیرونی مشكل آفرین خواهد شد.
●نگاه توسعه پایدار در صنعت ورزش
این موضوع كه گسترش ورزش برای آحاد جامعه مفید و ضروری است و هر نوع رشد و توسعه در آن موجب رشد و توسعه در بین عموم مردم جامعه می شود، انكارناپذیر است.
در سال ۱۹۷۸ كه اساسنامه بین المللی ورزش و تربیت بدنی توسط یونسكو به تصویب رسید از ورزش به عنوان یك حق بنیادین برای عموم یاد شد.
نكته با اهمیت در آن نیز این بود كه ورزش به عنوان یك فعالیت سازنده، آموزنده و الگوساز، تعلیم و تربیتی و آموزشی می تواند سطح جامعه به ویژه جوانان را تحت تاثیر قرار دهد و از دیگرسو هر نوع اعمال غیراخلاقی و یا تنش زا می تواند در عمق رسوخ كند و بدنه جامعه را دچار اشكال كند.
امروزه رشته های ورزشی به ویژه ورزش های اول و دوم و سوم در هر كشوری آنچنان گسترده شده است كه هر نوع خبر در آن می تواند تاثیر خود را به طور عمیق برجای گذارد.
با چنین دیدگاهی توجه به مدیریت در یك سازمان و یا یك فدراسیون ورزشی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.امروزه در برخی كشورهای اروپایی چهار مولفه را عامل رشد و توسعه ورزش یاد كرده اند و تخطی از آن را از عوامل انحطاط یاد می كنند.
نیل به تندرستی و سلامتی، ارایه آموزش و تعلیم تربیت، پیشرفت اقتصادی و درخشش قهرمانی و توسعه پایدار ازجمله این مولفه هاست.مدیران ورزشی به ویژه روسای فدراسیون ها چنانچه از این عوامل غفلت كنند هم مجموعه خود و هم به رشته ورزش تحت پوشش خود آسیب های جبران ناپذیری خواهند زد.
یك كارشناس ورزشی در این باره می گوید: در انتخاب یا انتصاب و یا عزل یك رییس فدراسیون چنانچه این عوامل موردتوجه قرار نگیرد به رشته ورزش نه تنها در داخل بلكه در سطح جهان و قهرمانی لطمات زیادی وارد می سازد.
توجه به شایسته سالاری در انتخاب یك رییس با این رویكرد كه در طول سال های مدیریتی، چگونه عمل كرده است و آیا مبنای آن شایسته سالاری بوده یا خیر، از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین توجه به این نكته كه در انتخاب یا عزل یك رییس فدراسیون چه ویژگی هایی مدنظر بوده، می تواند اثرگذار باشد و هر حركتی را توجیه پذیر سازد و به رسمیت شناسد.

مریم رضایی

منبع : روزنامه همشهری