۶۵۰ دلار: ارزآوری هر توریست خارجی

پس از سه سال رشد بطئی و کند، توریزم بین‌المللی بازگشت شکوهمندی را در سال ۲۰۰۴ تجربه نمود. در واقع، پس از شیوع بیماری سارس در سال ۲۰۰۳، صنعت توریزم با رکود نسبی در آسیا مواجه شد. اما بهبود شاخص‌های توریزم در سال ۲۰۰۴ با توجه به افزایش توریزم در آسیا و اقیانوسیه و بهبود اقتصاد جهانی که در عمل از بهبود بازارهای تولیدی اروپا و آمریکا و قدرت‌گیری اقتصاد کشورهای آسیایی ناشی شده بود، بیانگر رشد این صنعت در جهان است. تعداد جهانگردان جهان در سال سال ۲۰۰۴ به بیش از ۷۶۳ میلیون نفر افزایش یافت که در مقایسه با سال ۲۰۰۳ از رشدی معادل ۷/۱۰ درصد برخوردار شده است که این میزان رشد از سال ۱۹۸۰ تاکنون بی‌سابقه بوده است. جالب آنکه رشد صنعت توریزم و گردشگری در قاره آسیا و اقیانوسیه حدود ۲۸ درصد بوده است. با این حال، قاره اروپا بیش از نیمی از جهانگردان خارجی را جذب نموده است. البته سهم قاره آسیا و اقیانوسیه از جذب گردشگران خارجی از ۱۳ درصد سال ۱۹۹۰ به ۲۰ درصد در سال ۲۰۰۴ افزایش یافته است. تقریباً نیمی از افزایش ۷۳ میلیون نفری جهانگردان خارجی در سال ۲۰۰۴ به این قاره سفر نموده‌اند.
ده کشور اول جذب‌کننده توریزم در جهان کشورهای فرانسه، اسپانیا، آمریکا، چین، ایتالیا، انگلستان، هنگ‌کنگ، مکزیک، آلمان و اتریش می‌باشند. طی دوره ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴ تعداد جهانگردان وارد شده به این کشورها با متوسط رشد سالانه ۴ درصد از حدود ۴۴۰ میلیون نفر به ۶۹۸ میلیون نفر رسیده است. بر اساس برنامه چشم‌انداز سال ۲۰۲۰ سازمان توریزم جهانی، پیش‌بینی می‌شود تعداد جهانگردان در سال ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ به ترتیب به یک میلیارد و ۶ میلیون نفر و یک میلیارد و ۵۶۱ میلیون نفر برسد.
● طرق مسافرت
در سال ۲۰۰۴ عمده سفرها (حدود ۵۲ درصد) به منظور پرنمودن اوقات فراغت و تفریح، ۱۶ درصد سفرهای تجاری و مابقی به سایر اهداف از جمله دیدار دوستان و والدین، اهداف مذهبی و زیارتی و معالجات پزشکی صورت گرفته است. جهانگردان تقریباً نیمی از مسافرت خود را از طریق جاده (۴۵ درصد) و قطار (۴ درصد) انجام داده‌اند. سفرهای هوایی ۴۳ درصد و دریایی ۷ درصد سفرها را تشکیل داده‌اند. در سال ۲۰۰۴ سفرهای هوایی ۱۵ درصد و سفرهای دریایی و زمینی به ترتیب ۹ و ۷ درصد رشد داشته‌اند.
طی دوره ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴ میزان دریافتی ارز حاصل از توریزم به طور متوسط با ۹/۵ درصد رشد از ۲۸۰ میلیارد دلار به ۶۲۳ میلیارد دلار رسیده است. با این حال، درآمد صنعت توریزم در سال ۲۰۰۴ با افزایشی معادل ۱۰۰ میلیارد دلار، از رشدی ۱۹ درصدی برخوردار شده است. در سال ۲۰۰۴ قاره‌های اروپا، آمریکا و آسیا و اقیانوسیه به ترتیب ۵۲، ۲۱ و ۲۰ درصد درآمد جهانی توریزم را به خود اختصاص داده‌اند. بیشترین رشد درآمد توریزم در قاره آسیا و اقیانوسیه و منطقه خاورمیانه روی داده است. متوسط درآمد حاصل از هر توریست در سال ۲۰۰۴ حدود ۸۲۰ دلار محاسبه شده که این میزان در قاره آمریکا بیش از هزار دلار و در سایر قاره‌ها کمتر از متوسط (۸۲۰ دلار) می‌باشد. ده کشور اول جذب‌کننده درآمد حاصل از توریزم در جهان، کشورهای آمریکا، اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، آلمان، انگلستان، چین، ترکیه و اتریش می‌باشند. در این میان، کشور ترکیه با جذب بیش از ۲/۱۳ میلیون جهانگرد، درآمدی در حدود ۱۵ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار کسب نموده است.
● توریزم ایران
تعداد جهانگردان ورودی به کشورمان در سال ۲۰۰۴ بالغ بر ۶/۱ میلیون نفر بوده که از این طریق درآمدی معادل یک میلیارد و ۷۴ هزار دلار نصیب کشور شده است. بدین ترتیب، ارزآوری هر توریست خارجی برای ایران به طور متوسط ۶۵۰ دلار بوده است. صنعت توریزم ایران با مشکلاتی چون ضعف مدیریت خدمات و به‌روز نبودن دانش هتل‌داری، وجود هتل‌های قدیمی، کیفیت نامناسب و غیراستاندارد خدمات ارایه شده برای جهانگردان و ناوگان فرسوده حمل و نقل و غیره مواجه است. بدین منظور و در قالب سیاست‌های کلی برنامه چهارم توسعه، توسعه صنعت گردشگری از طریق توسعه زیرساخت‌های مرتبط با آن، تسهیل ورود و خروج و ارتقای ایمنی و نظارت بر نیروی کار فعال در این صنعت در نظر گرفته شده است. مواد زیر در قانون برنامه چهارم توسعه به منظور توسعه صنعت گردشگری گنجانده شده‌اند:
بند ‌"د" ماده ۱: به دولت اجازه داده می‌شود حداکثر معادل ۵۰ درصد مانده موجودی حساب ذخیره ارزی را برای سرمایه‌گذاری و تأمین بخشی از اعتبار مورد نیاز طرح‌های تولیدی و کارآفرینی صنعتی، معدنی، کشاورزی، حمل و نقل، خدمات (از جمله گردشگری و...)، فن‌آوری و اطلاعات و خدمات فنی- مهندسی بخش غیردولتی که توجیه فنی و اقتصادی آنها به تأیید وزارتخانه‌های تخصصی ذیربط رسیده است، از طریق شبکه بانکی داخلی و بانک‌های ایرانی خارج از کشور به صورت تسهیلات با تضمین کافی استفاده نماید.
جزء ۶ بند ‌"ب" ماده ۲۸: در چارچوب "برنامه توسعه حمل و نقل کشور،" دولت موظف به برقراری ارتباط کلان ‌شهرها و سواحل شمال و جنوب و مراکز مهم گردشگری با قطارهای سرعت بالا با مشارکت بخش‌های غیردولتی است.
بند ‌"و" ماده ۳۴: دولت موظف است به منظور تسهیل تجارت و حمل و نقل، استقرار صنایع دریایی و گسترش گردشگری با حفظ امور سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت برای خود، ضمن واگذاری رقابتی امور تصدی به بخش‌های غیردولتی در مناطق ساحلی و دریاها، از سرمایه‌گذاری‌ها در فعالیت‌های اقتصادی نظیر حمل‌ونقل دریایی و گردشگری دریایی حمایت نماید.
ماده ۱۱‌۴: دولت موظف است به منظور ارتقای توان گردشگری، تولید ثروت و اشتغال‌زایی و مبادلات فرهنگی در کشور اقداماتی از جمله ارتقای جایگاه بخش غیردولتی و افزایش رقابت‌پذیری در صنعت گردشگری از طریق اصلاح قوانین و مقررات و ارایه تسهیلات لازم، تهیه ضوابط حمایتی، اداری و بانکی برای مؤسسات بخش غیردولتی و نیز جذب سرمایه‌گذاران و مشارکت مؤسسات تخصصی داخلی و بین‌المللی و بیمه برای گردشگران خارجی، جلب مشارکت بخش خصوصی و تعاونی در فعالیت‌های میراث فرهنگی، اعطای مجوز کاربری و بهره‌برداری مناسب از بناها و اماکن تاریخی قابل احیاء و ایجاد مراکز حفظ آثار و فرهنگ ایلی در شهرستان‌ها و استان‌های کشور از قبیل دهکده توریستی را در طول برنامه چهارم به انجام برساند.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران