پوسیدگی شیرخوارگی

پوسیدگی شیرخوارگی، پوسیدگی است که کودکان سنین ۱ تا ۲ سال را مبتلا می‌کند. علت بروز این نوع پوسیدگی نحوه غلط شیردهی و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌باشد. اولین دندان‌هایی که درگیر می‌شوند، دندان‌های قدامی فک بالا هستند و سپس پوسیدگی سریعاً پیشرفت کرده و سایر دندانها را مبتلا می‌کند.
سرعت پیشرفت این نوع پوسیدگی به حدی است که در عرض چند ماه نه تنها قسمتهای زیادی از تاج را تخریب می‌کند بلکه باعث درگیری عصب دندان نیز شده و علائمی از قبیل درد، آبسه و چرک ظاهر می‌شود. این پوسیدگی چون کودک را در سنین کم مبتلا می‌کند، عوارض زیادی ایجاد می‌کند.کاهش رشد به دلیل امتناع کودک از غذا خوردن بدلیل درد دندانی، ظاهر نازیبا، بی‌قراری، بوی بد دهان، کم خوابی، ازجمله این عوارض هستند.
به علاوه رویش مرتب دندان‌های دائمی نیز می‌تواند تحت تأثیر این عارضه مختل شود. درمان دندانپزشکی این کودکان بدلیل سن کم و عدم امکان کنترل آنها در مطب بسیار غیرمحتمل است و درمان باید تحت بیهوشی عمومی انجام شود. این نوع درمان پرهزینه بوده و استرس زیادی برای والدین کودک به همراه دارد. تمام این مشکلات و عوارض بدلیل آگاهی کم خانواده‌‌ها و حتی متأسفانه کادر پرستاری و پزشکی در رابطه با اتیولوژی و پیشگیری این نوع پوسیدگی است، زیرا اکثر کودکان قبل از رسیدن به وضعیت بحرانی بارها به منظور واکسیناسیون و مراقبت‌های دوره‌ای یا درمان بیماری‌ها تحت معاینه قرار می‌گیرند.
علت بروز این بیماری‌ها عادت مکرر مکیدن شیر مادر یا شیشه محتوی شیر یا مایعات شیرین نظیر آب‌میوه آب‌نبات، چای‌نبات در زمان خواب می‌باشد. قند موجود در این مایعات در زمان خواب بدلیل کاهش ترشح بزاق، باعث ایجاد پوسیدگی می‌شود. تعدادی از والدین این نوع پوسیدگی را به غلط به مصرف قطره آهن نسبت می‌دهند در حالی‌که قطره آهن اگر مکرراً روی دندان‌ها ریخته شود و تمیز نشود، باعث ایجاد تغییر رنگ روی دندان می‌شود و علت اصلی‌ همان مصرف مواد قندی به اشکال مختلف است. این نوع پوسیدگی با وجود عوارض جدی که ایجاد می‌کند، به سادگی قابل پیشگیری است.
دندان‌های شیری باید به محض رویش تمیز شوند. این کار را می‌توان در ابتدا با گاز استریل خیس و بعد از آن با مسواک ادامه داد. زمان مسواک‌زدن هر چه به خواب کودک نزدیک‌تر باشد، بهتر است ولی هر زمان در طول شبانه‌روز که کودک خسته نباشد، قابل انجام است. به مادران بایستی نحوه صحیح شیردهی آموزش داده شود. سینه مادر نباید در هنگام خواب در دهان کودک باقی بماند.کودکانی که با شیشه شیر تغذیه می‌شوند نبایستی در طول شب به دفعات انجام شود و هیچ نوع ماده شیرین نباید به آن اضافه شود. از مصرف مایعاتی نظیر چای نبات و آب‌نبات باید پرهیز شود.
مصرف تنقلات شیرین نیز کودکان را در ریسک ابتلا به پوسیدگی شیرخواره‌گی قرار می‌دهد. همه کودکان باید از بدو رویش دندان‌های شیری تحت معاینات دوره‌ای قرار گیرند تا در صورت شروع این عارضه سریعاً تشخیص داده شود و از پیشرفت آن جلوگیری شود. مادران و یا هر فرد متولی مراقبت از کودک باید از بهداشت دهان خوبی برخوردار باشد، زیرا میکروب‌‌های پوسیدگی‌زا اولین بار توسط اطرافیان به دهان کودک منتقل می‌شوند. جهت درمان این عارضه در مراحل ابتدایی با آگاهی دادن به والدین جهت رفع عوامل اتیولوژیک و استفاده از فلوراید جهت پیشگیری از پوسیدگی اقدام می‌شود. در موارد پیشرفته درمان دندانپزشکی بایستی تحت بیهوشی عمومی انجام شود.

دکتر شهرزاد جوادی نژاد عضو هیئت علمی دانشگاه

منبع : فصلنامه پزشکی اجتماعی هوم