اهمیت سلامت مادر و کودک

به کارگیری علوم، فنون و تدابیر لازم برای سلامت افراد خانواده را بهداشت خانواده می گویند.در هر جامعه ای، مادران و کودکان (بویژه کودکان زیر ۵ سال) یک گروه دارای اولویت را تشکیل می دهند. نه تنها یک گروه پر جمعیت، بلکه یک گروه آسیب پذیر و در معرض خطر نیز هستند. مادر، مهم ترین عنصر یک خانواده است و سلامت کودک به سلامت مادر وابسته است. شیرخوارانی که مادر خود را هنگام تولد یا مدت کوتاهی بعد از آن از دست داده اند، مرگ ومیرشان دو برابر افزایش داشته است.استراتژی ارائه خدمات بهداشتی برای این دو گروه با هدف ارتقای سلامت مادر و کودک در قالب برنامه های مراقبتی در سیستم بهداشتی کشور ما ارائه می شود که شامل برنامه های مختلفی مانند مراقبت های دوران بارداری، زایمان ایمن، پایش رشد کودکان، تغذیه با شیر مادر، ایمن سازی و واکسیناسیون، تشخیص و درمان بیماری های تنفسی، تنظیم خانواده و ‎.‎.‎.
مشکلات مادران و کودکان شامل سه بخش عمده زیر است:
۱) سوءتغذیه
زنان باردار، زنان شیرده و کودکان در برابر اثرهای سوءتغذیه آسیب پذیری ویژه ای دارند. از مشکلات عمده مادران در کشورهای جهان سوم این است که مادر با وزن خیلی کم حاملگی را آغاز می کند و نیز مادر در طول حاملگی خیلی کم وزن می گیرد. عوارض نامطلوب سوءتغذیه مادران شامل تهی شدن مادر از ذخیره غذایی، وزن کم هنگام تولد، فشار خون دوران بارداری، خونریزی پس از زایمان و کم خونی فقر آهن است. دوران درون رحمی زندگی از نظر تغذیه بسیار اهمیت دارد. نوزادانی که هنگام تولد وزن کافی داشته باشند، حتی در شرایط زیست محیطی بد، مرگ و میر به نسبت کمتری دارند.
دومین دوره بحرانی کودک هنگام از شیر گرفتن کودک است. بطور معمول، سوءتغذیه سخت با از شیر گرفتن همزمان است. تدابیر مربوط به بهبود وضع تغذیه مادران و کودکان را می توان در دو بخش کلی زیر بیان کرد.
مداخله های مستقیم: شامل برنامه های غذایی تکمیلی، توزیع قرص های آهن و اسید فولیک، غنی کردن و تقویت خوراکی ها، آموزش تغذیه و ‎.‎.‎.
مداخله های غیرمستقیم: شامل مبارزه با بیماری های واگیر از طریق ایمن سازی، بهبود وضعیت بهداشت محیط، تدارک آب آشامیدنی سالم، تنظیم خانواده و ‎.‎.‎.
۲) عفونت ها
آلودگی مادران به عفونت ها در دوران بارداری ممکن است سبب عوارض جانبی گوناگونی در جنین شود، مانند بیماری های جنینی، سقط و.‎.‎. کودک نیز ممکن است به علت اسهال عفونی ضعیف کننده، عفونت های تنفسی و پوستی بیمار شود. بروز عفونت های متعدد و مکرر ممکن است سبب سوءتغذیه پروتئین-انرژی (PEM) و آنمی فقر آهن در کودک شود.
۳) باروری بدون برنامه
بیش از چهار فرزند، فاصله کمتر از سه سال بین فرزندان، حاملگی بالای ۳۵ سال و حاملگی زیر ۱۸ سال، از مشکلات عمده در کشورهای جهان سوم است. خطرهای بهداشتی ناشی از بارداری بدون برنامه هم برای مادر و هم برای کودک به خوبی شناخته شده است و عبارتند از افزایش LWB، آنمی شدید، سقط یا خونریزی پیش از زایمان، افزایش مرگ و میر حول و حوش زایمان و مرگ و میر مادران به علل ناشی از بارداری، این خطرها از زایمان چهارم به بعد افزایش بیشتری دارد. از آنجا که برنامه های تنظیم خانواده تأثیر مهمی بر سلامت مادر و کودک دارند، این برنامه ها در چند کشور در فعالیت های بهداشت مادر و کودک تلفیق شده است که کشور ما هم از این گروه است.بالاخره یکی از بزرگترین مشکلات زنان این است که بیش از نیمی از کار دنیا را زنان انجام می دهند ولی مقدار کمی از منافع مادی به آنها تعلق می گیرد.

منبع : روزنامه ایران