استاندارد نرم‌افزار راهی به‌سوی مستندسازی

امروزه نرم‌افزار مانند هر صنعت دیگری به‌صورت عمیق با موضوع استاندارد درگیر است. از آنجا که تنوع حوزه عملکرد در زمینه نرم‌افزار بسیار زیاد است، ادامه حیات این صنعت نمی‌تواند بی‌نیاز از وجود استانداردهای منسجم و یک‌دست باشد. با توجه به اینکه هر تولید‌کنندهٔ نرم‌افزاری یک روش تولید خاص خود اتخاذ و در مراحل شناخت از روش‌های متفاوت استفاده می‌کند، نتیجه کار شرکت‌های مختلف به لحاظ روند کیفی و اجرائی شکل و شمایلی گوناگون خواهد داشت و این امر اصولاً یکپارچگی در این بازار را فدای خود خواهد کرد. در اینجا است که لزوم وجود استاندارد نرم‌افزار به وضوح حس می‌شود.کارشناسان نرم‌افزار معتقدند که پشتیبانی قدرتمند محصولات و همچنین مستندسازی و تخمین کیفیت تنها با وجود یک استاندارد منظم مقدور است.
به‌عنوان نمونه نرم‌افزاری که بدون توجه به استانداردهای کیفی و مدیریتی ساخته شده باشد امکان بازسازی و اصلاح و در واقع پشتیبانی را از تولید‌کننده گرفته و در واقع دوباره نوشتن یک چنین نرم‌افزاری از بازسازی و عیب‌یابی آن راحت‌تر است. استاندارد، ملزومات واقعی یک سیستم به همراه ویژگی‌های آن را مشخص می‌کند و تحت این شرایط مجری طرح به راحتی می‌تواند اقدامات لازم جهت پیشبرد موفق طرح و رسیدن به نتیجه مطلوب را شناسائی و یک محصول قدرتمند و با پشتیبانی بهتر تولید کند. وقتی استاندارد صحیح وجود داشته باشد کارگروهی بیشتر معنا پیدا می‌کند. چه با کارفرما با وجود یک چنین استانداردی به راحتی می‌تواند پروژه را میان چند مجری تقسیم کند و به‌علت تعامل مناسب مجریان از طریق این استاندارد و امکان نظارت مناسب از سوی کارفرما نتیجه قابل قبولی حاصل خواهد شد.
در حال حاضر استانداردهای جهانی زیادی مانند ”IEEE“ و ایزو وجود کیفیت و پشتیبانی مناسب در صنعت نرم‌افزار دنیا را تضمین می‌کنند.همراه با رشد IT، صنعت نرم‌افزار کشور بیش از پیش نیازمند بهره‌مندی از استانداردهای یکپارچه می‌شود. قبل از سال‌های ۷۱ و ۷۲ فعالیت شرکت‌های داخلی در قالب استاندارد رسمی و جهانی نبود و شرکت‌ها اغلب برپایه نیاز و برحسب شرایط موجود و با توجه به سطح دانش و توانائی خود چارچوب‌های خاصی برای تولیدات خود تعریف می‌کردند ولی بعد از این سال‌ها به تدریج استانداردهای جهانی مانند IEEE و ایزو وارد صنعت نرم‌افزار کشور شدند. نحوه کار به این صورت بود که استانداردهای مختلف این دو مؤسسه ترجمه می‌شدند و شرکت‌ها از آنها استفاده می‌کردند.
ترجمه‌های مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، بیشترین کاربرد را در این میان داشتند ولی مشکل اساسی این‌گونه استانداردسازی این است که استانداردهای بین‌المللی در موارد بسیاری با شرایط داخل کشور سازگاری ندارند و به همین دلیل ضمانت اجرائی خود را از دست می‌دهند و باز بنا به همین علت بازنگری و بازنویسی این استانداردها منطبق با شرایط صنعت نرم‌افزار کشور اولین و ضروری‌ترین کار ممکن است. در سال‌های ۷۷ و ۷۸ با پیشنهاد شورای عالی انفورماتیک جلسات آموزشی برگزار شد و شرکت‌ها با حضور در این جلسات به تدریج با استانداردهای بین‌المللی و از جمله استاندارد ”TICKIT“ آشنا شدند و فرهگ تبیعت از استاندارد در بازار نرم‌افزار به تدریج رواج پیدا کرد. استقبال شرکت‌های نرم‌افزاری از این پیشنهاد شورای عالی انفورماتیک باعث شد که پنج شرکت مشاوران پارس سیستم، حساب و اندیشه، پویا، نرم‌افزاری دانا ورای ورز در سال ۸۲ موفق به اخذ گواهی‌نامه ”TICKIT“ شوند.
از آن زمان هر ساله ناظران TICKIT به ایران سفر کرده و مستندات این ۴ شرکت را بررسی می‌کنند.اما بعد از آن که شورای عالی انفورماتیک پروژه ”نظام مهندسی و استانداردهای تولید و توسعه نرم‌افزار“ (نماتن) را معرفی کرد که در رابطه با استاندارد تولید نرم‌افزار است، این پروژه طی چند فاز مطرح شد. فاز اول این پروژه راجع به استانداردهای نحوه تعامل شرکت‌ها با کارفرمایان است که از سوی شورای عالی انفورماتیک به شرکت‌ها ابلاغ شده و اجراء بندهای آن برای شرکت‌های نرم‌افزاری ضروری است.فاز دوم ”نماتن“ مربوط به استانداردهای تولید و توسعه نرم‌افزار بوده که برای تولید یک نرم‌افزار از ابتدای قرارداد میان کارفرما و مجری تا تحویل نهائی آن از سوی مجری به کارفرما چه کارهائی باید انجام شود.فاز سوم پروژه ”نماتن“ مربوط به بحث پشتیبانی، تضمین کیفیت و نگهداری محصولات نرم‌افزاری است که علاوه بر این در فاز سوم با توجه به نظرات شرکت‌ها و کارفرمایان و بازخوردهای گرفته شده از جامعه نرم‌افزاری کشور دو فاز قبلی مورد بازبینی قرار می‌گیرد و هدف از آن تدوین بندهائی است که هم برای شرکت‌ها و هم برای کارفرمایان شرایط بهتری فراهم کند. کارفرمای فاز سوم نماتن شورای عالی انفورماتیک و ناظر پروژه‌های انجمن شرکت‌های انفورماتیک است.

منبع : روزنامه اعتماد