تبخال، مهمان ناخوانده

شاید کمتر کسی را بشود پیدا کرد که تا به حال تبخال را تجربه نکرده باشد؛ زخمی دردناک با ظاهری ناخوشایند که همه از آن گریزانند اما بالاخره سراغ‌شان می‌آید. می‌دانید با این مهمان ناخوانده و سمج باید چگونه برخورد کنید تا محترمانه شما را ترک کند و از پیش شما برود؟ ...
عفونت تبخال یک عفونت شایع ویروسی دهان است که به علت ورود ویروسی به نام هرپس سیمپلکس به بدن، خود را نشان می‌دهد. این عفونت در وهله اول به صورت یک نوع زخم صورت است که روی لب‌ها یا پوست صورت نزدیک منطقه دهان اتفاق می‌افتد و به همین دلیل ظاهری ناخوشایند را برای فرد مبتلا پدید می‌آورد.
● عفونت اولیه و ثانویه تبخال
متاسفانه ویروس تبخال به این سادگی هم که عموم فکر می‌کنند بساطش از بدن برچیده نمی‌شود. اگر کسی برای اولین بار با این ویروس تماس داشته باشد پس از بروز عفونت تبخال در ناحیه دهان، ویروس مربوطه به عمق بدن می‌رود و خود را مخفی می‌کند. بعد از سال‌ها و یا حتی در مدتی کمتر، احتمال دارد دوباره ویروس شعله‌ور و دردسرزا شود. اینکه چه شرایطی سبب می‌شود ویروس خفته دوباره بیدار شود مقوله‌ای است که جا برای بحث بسیار دارد. اما به طور خلاصه شرایطی همچون تب، آنفلوآنزا، سرماخوردگی، فشارهای روحی و روانی، صدمات به لب و یا جراحی‌های روی نواحی دهان و لب از جمله این موارد هستند. از این رو آموختن روش برخورد با تبخال مهم‌ترین اصلی است که در مواجهه با این بیماری باید دانست تا از عوارض آن در امان ماند.
● وقتی تبخال می‌آید
شناخت علایم بروز یک تبخال از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. علایم و نشانه‌های تبخال به این صورت است که در وهله اول یک تاول کوچک و دردناک پر از مایع روی یک نقطه سرخ و دردناک پوست بروز می‌کند که معمولا روی لب‌ها و نواحی داخلی دهان است. سپس درد شدید و احساس مورمور شدن به سراغ بیمار می‌آید که اغلب یکی دو روز قبل یا بعد از بروز تاول‌ها است که این علامت بسیار مهمی ‌است. خصوصا احساس مورمور شدن و درد خفیف از علایم اولیه تبخال است که می‌تواند به عنوان یک زنگ خطر محسوب شود.
چرا که اگر شخصی در این مرحله متوجه عفونت تبخال شود با استفاده از اقدامات پیشگیرانه که در ادامه در مورد آنها صحبت می‌شود می‌تواند جلوی تبخال را بگیرد. در هر صورت پس از تشکیل تاول‌ها، سیر بیماری ادامه می‌یابد و تاول‌ها نهایتا می‌ترکند و از آنها خونابه خارج می‌شود و سپس یک زخم قهوه‌ای‌رنگ با ظاهری ناخوشایند تشکیل می‌شود.
● تبخال‌های خطرناک
در بعضی مواقع به دلیل بی‌اعتنایی بیمار تبخال وسعت می‌یابد و عفونت شدید روی آن سوار می‌شود. در این موارد زخم‌های تبخالی علاوه بر اینکه تمام نواحی لب را می‌گیرند به داخل دهان هم سرایت می‌کنند. در این موارد التهاب لثه‌ها از وخیم‌ترین وقایعی است که خود را نشان می‌دهد. تمام لثه‌ها خصوصا نواحی داخلی لثه‌ها ورم می‌کنند و حالت آبسه دهانی به خود می‌گیرند. بیمار قادر نیست که حتی لقمه‌ای غذا بخورد. شرایط بیمار روزبه‌روز وخیم‌تر می‌شود و باید سریعاً اقدامات درمانی در مورد وی اجرا شود.
● چه باید کرد؟
اولین اقدامی‌که باید در مواجهه با تبخال کرد شناخت مرحله اول تبخال به طور کامل و دقیق است. اگر شما در این مرحله تبخال را شناسایی کنید که آن هم کار زیاد سختی نیست به راحتی می‌توانید جلوی یک عفونت سخت را بگیرید.
پس از تشخیص شروع تبخال اولین اقدامی‌که می‌کنید به فاصله هر نیم ساعت یک قالب کوچک یخ را روی لب‌ها بگذارید (روی ناحیه مبتلا) و آن قدر یخ را به لب‌ها بچسبانید که آن تکه یخ کوچک آب شود. توجه کنید که یخ را چند ثانیه روی لب‌ها بگذارید و سپس از روی لب‌ها بردارید تا سرمای شدید یخ لب‌ها را از بین نبرد.
روش دیگر برای درمان تبخال استفاده از پماد آسیکلویر است.البته بهتر است این پماد را به محض دیدن اولین نشانه‌های تبخال روی لبتان بمالید. این استفاده به موقع از بزرگ شدن تبخال پیشگیری می‌کند.
از محلول‌های دهان‌شویه حتما استفاده کنید. محلول دهان‌شویه بنزیدآمین از جمله بهترین محلول‌های دهان شویه است. هر ? تا ? ساعت یک‌بار دهان را حسابی با این محلول بشویید تا بهداشت داخل دهان‌تان تامین شود و عفونت به داخل آن سرایت نکند.
در فاصله مدت عفونت از غذاهای مایع و ولرم استفاده کنید تا لب‌ها و نواحی مبتلا تحریک نشوند و زخم انتشار پیدا نکند.
سطح لب‌ها را با کرم‌های مخصوص که معمولا کرم ویتامینه A است مرطوب و نرم نگه دارید تا لب‌ها دچار خشکی نشوند و تبخال عفونی نشود.
در صورت به کار بردن همه این اقدامات اگر احساس کردید بهبودی حاصل نمی‌شود سریعا به یک پزشک متخصص دهان و دندان یا یک دندانپزشک برای معالجه خودتان مراجعه کنید تا از وی طلب کمک کنید.

دکتر شکیلا نیکنام

منبع : روزنامه سلامت