جهانی شدن اطلاعات، اطلاعات دیجیتال و حقوق مالکیت‌های معنوی

اصطلاح جهانی شدن معمولاً برای اشاره به پدیده شناخته شده جریان تجارت وتسهیل سرمایه گذاری بین کشورها استفاده می‌شود و در زمینه اطلاعات، جهانی شدن به معنای رشد سریع جریان اطلاعات از میان مرزها و حتی بدون توجه به مرزهاست. حقوق مالکیتهای معنوی در چارچوب حقوقی معمولاً شامل کپی رایت، اختراعات، علائم تجاری، طرحهای صنعتی و اسرار تجاری می‌شود.
● هماهنگ‌سازی
یکی از اثرات واضح جهانی شدن و جریان آسان و فرامرزی ( یابدون مرز) اطلاعات عبارت است از ایجاد مشابهت‌های گسترده و شایع در زمینه حقوق مالکیت‌های معنوی.
«جهانی شدن مالکیت‌های معنوی حداقل در زمینه مالکیت با تضعیف اقتدار و قدرت سرزمینی و حاکمیت همراه بوده است. دارندگان حقوق مالکیت‌های معنوی دریافته اند که سیستم های مالکیت معنوی در سرتاسر جهان استانداردها و معیارهای ماهوی مشابهی را ارایه می دهند.
برخی نویسندگان اعتقاد دارند که رسانه های دیجیتال سبب ایجاد تغییرات وسیعی در رژیم بین‌المللی مالکیت‌های معنوی شده اند. راه حل‌های ملی با حقوق صرفاً داخلی دیگر جواب‌گوی ایجاد شبکه ارتباطی ضروری برای اتصال بین ملت‌ها نیست».
به همان اندازه که تجارت در زمینه تولیدات و خدمات موضوع حمایت حقوق مالکیت‌های معنوی گسترش می یابد، دارندگان این گونه حقوق بیشتر علاقه مند (و خواستار) می‌شوند تا از حقوق آنها در بیرون مرزها نیز حمایت شود. هماهنگ سازی رژیم مالکیت‌های معنوی به شرکت‌های فراملی اجازه می دهد که مراحل مختلف تولید، توزیع و فروش محصولات را بین المللی کنند، بدون این که حمایت از حقوق مالکیت‌های معنوی خود را به خطر اندازند. این شرکت‌ها می توانند تولیدات خود را در کشورهای مختلف مستقر ساخته و مطمئن باشند که مالکیت معنوی آنها حفظ و حمایت می‌شود. به علاوه هنگامی که دولتی به موافقتنامه ها و عهدنامه های چند جانبه برای تضمین حمایت ازحقوق مالکیت‌های معنوی در بیرون از مرزها ملحق می‌شود، آنان باید حقوق داخلی خود را جهت انطباق با آن موافقتنامه ها و همچنین در اغلب موارد با استاندارهای دولت‌های رقیب خود، اصلاح کنند. مهم‌تر از همه این که جهانی شدن هم از لحاظ بین المللی وهم از لحاظ داخلی و منطقه ای با افزایش حمایت قوی ازمالکیت‌های معنوی توام و همراه خواهد بود.
فشارهای اقتصادی و رشد بین المللی اهمیت کپی رایت، منتهی به ایجاد حقوق جدیدی شده است. این حقوق افزایش و بسط حمایت، حمایت ساده تر و حمایت طولانی تر از کپی رایت را تامین می‌کند . حقوق معنوی، حمایت از پایگاه داده، کنترل‌های تکنولوژیکی ، توسعه کپی رایت و کاهش تشریفات، و حتی اعاده کپی رایت نسبت به آثاری که برای مدت طولانی به عموم تعلق داشته‌اند، همه نشانه‌هایی از رژیم قانونی و رشد فوق العاده و سریع این حقوق هستند.
طرفداران توسعه حمایت از مالکیت‌های معنوی در ایالات متحده در هماهنگی با تغییر و تحولات مشابه در اروپا، برای توجیه عقاید خویش، دلایل اقتصادی داخلی را نیز ذکر می کنند. برای مثال، زمان تمدید شده برای حمایت ممکن است ۲۰ سال از زمان استفاده تجاری برای بسیاری از آثار بادوام اقتصادی باشد. بسیاری ازمنافع حاصل ازکالاهاو خدمات ممکن است از کشورهای خارجی که در آن جا بسیاری از رمان‌ها و تصاویر متحرک و دیگر آثار (هنری) ِایالات متحده در ابتدای قرن بیستم بازاری برای فروش یافته اند، حاصل شده باشد. استدلال و توجیه اقتصادی نه تنها به منافع هرچه بیشتر دارندگان کپی رایت ایالات متحده تفسیر و معنی می‌شود، بلکه به منافع مالیاتی بعدی، پیش بینی و چشم انداز استخدام بیشتر و تامین منافع سهامدارنی که در توسعه تجارت همراهی کرده اند، منجر می‌شود. مضاف بر این اگر این منافع از بازارهای خارجی نشأت بگیرد، حمایت قوی و زمان طولانی تر برای حمایت از کپی رایت همچنین می تواند موازنه تجارت بین المللی را بنفع ایالات متحده تغییر دهد.
از طرف دیگر تقویت حقوق مالکیتهای معنوی یک موازنه مشابه به نفع مصالح عمومی را در بر ندارد. اگر این مسئله را قبول کنیم که حقوق کپی رایت قصد دارد تادر اصل به یک موازنه بین حفظ حقوق عمومی یا عمومی کردن ایده ها و ایجاد انگیزه های لازم برای تلاش خلاق دست پیدا کند، مسئله اول (حفظ منافع عمومی) در مسیر کسانی که دیدگاه تامین حداکثر حقوق را برای مالکیت‌های معنوی دنبال می کنند، مغفول مانده است. برای مثال افزایش حمایت از این گونه حقوق با محدودیت در قلمرو عمومی و کاهش منابع قابل دسترس برای اشخاص ( برای خلق آثار جدید) همراه خواهد بود.
● اقتصاد سیاسی و ملاحظات فرهنگی یا بومی مالکیت
IMF (صندوق بین المللی پول)، بانک جهانی ، برنامه های اصلاح و تعدیل ساختار، موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت (گات) تنها بخشی از سازمان‌ها، برنامه ها و پروژه هایی هستند که در زیر ظاهر و با شعار پیشرفت جهان سوم، آنها را چپاول می کنند. کشورهای جهان سوم با موافقتنامه های تجاری و تثبیت قیمت کالا و پذیرش حقوق مالکیتهای معنوی و اختراعات، خود را در یک وابستگی فلج کننده، حبس می کنند.
مسئله مهمی که توسط برخی نویسندگان مطرح می‌شود، این است که به واقع چه کسانی از تجارت آزاد در حوزه مالکیت‌های معنوی سود می برند، و در رابطه بین ملتهای پیشرفته شمال و کشورهای کمتر توسعه یافته جنوب، آیا جریان حمایت بین المللی از مالکیت‌های معنوی که بخشی از کل تجارت آزاد است، می‌تواند از اقتصاد، فرهنگ و ملتهای جنوب نیز حمایت کند.
اگر شما بخواهید کالا یا محصولات کشاورزی خود را صادر کنید، باید مالکیت‌های معنوی دیگر کشورها را محترم شمرده و رعایت کنید، بنابراین هنگامی که کتان با قیمت یک دلار در هرپوند از مالزی به خارج فرستاده می‌شود، مجدداً و این بار در قالب یک تی شرت ( پیراهن) که تصویر میکی ماوس را به عنوان یک علامت تجاری بر روی خود دارد، به مالزی بازمی‌گردد و ۲۵ دلار فروخته می‌شود. تحت تفکر و لوای تجارت آزاد، رژیم‌های مالکیت معنوی در کشورهای پیشرفته با وسایل قانونی به دارندگان این حقوق اجازه می‌دهند که یک حق فرا سرزمینی در کشورهای جهان سوم داشته باشند تا بدین وسیله استفاده غیر مجاز از کالاها و خدمات خود را ممنوع سازند و از این طریق ثروت وسیعی را عایددارندگان این گونه حقوق می‌گردانند.
مضاف آن که برخی مفسران اعتقاد دارند که جهانی شدن حقوق مالکیت‌های معنوی منتهی به تحلیل ( و از بین رفتن) حاکمیت دولت و یا حداقل تغییرات و دگرگونیهای بنیادین در معنای حاکمیت خواهد شد.
هنگامی‌که رژیم‌های فراملی مالکیت معنوی،حداقل استانداردهای حمایت (از اینگونه حقوق)را ارائه می‌دهند، قلمرو سرزمینی سنتی و مفهوم سیاسی حاکمیت از بین می‌رود. این موضوع در بیشتر بخشها اتفاق می افتد، چرا که دارندگان بخش عظیمی از مالکیت‌های معنوی دولت‌ها نیستند، بلکه شرکت‌های چند ملیتی خصوصی هستند.
یکی از نویسندگان معتقد است که از بین رفتن حاکمیت درنتیجه جریان سریع وبدون تاخیر اطلاعات روی می‌دهد؛ اطلاعات دیجیتال نه تنهامرزهای ملی را فراموش می‌کند، بلکه همچنین دولت‌ها، قلمرو سرزمینی وحتی موسسات خصوصی را نادیده می انگارد.
دولت‌ها این مسئله را مشکل و در برخی موارد غیر ممکن می‌دانند که اطلاعات را به نحو موثری قانون‌مند کنند. جهانی شدن اطلاعات می‌تواند مفهوم سنتی دولت-ملت را کهنه ومتروک گرداند.

نویسنده : kim nayyer

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات