لزوم آشنایی دانش‌آموزان با روشهای برنامه‌ریزی تحصیلی

از آنجا که دانش‌آموزان امروز مسئولین، صاحب‌نظران و متخصصان فردای جامعه اسلامی کشورمان می‌باشند و با توجه به گستردگی علم، تکنولوژی و تحولات روزافزون فرهنگی، اجتماعی در جهان امروز کسب اصول مدیریت و آموزش و آشنایی با شیوه‌های برنامه‌ریزی تحصیلی، شغلی، زندگی و... یک امر لازم و ضروری برای دانش‌آموزان بخصوص در دوره متوسطه می‌باشد.
زمینه‌سازی برای شناخت شیوه‌های برنامه‌ریزی و پی بردن به اهمیت آن در کاربردی کردن در آینده و زندگی براساس نظریه‌ها و یافته‌های علمی در مدیریت واداره جامعه یک ضرورت برای دانش‌آموزان و آینده‌سازان کشور می‌باشد.
● کارکردهای مدیریت:
برنامه‌ریزی فرآیند مهم و اساسی‌ای است که در نیل به اهداف ضرورت تام دارد.
هنری فایول نخستین صاحب‌نظری است که مدیریت را به وظایف پنج‌گانه زیر تفکیک کرده است؛
۱) برنامه‌ریزی planning
۲) سازماندهی organizing
۳) فرماندهی commanding
۴) هماهنگی coordinating
۵) کنترل (نظارت)controlling
برنامه‌ریزی یعنی پیش‌بینی و پیش‌نگری و تدارک وسایل و امکانات مادی و منابع نیروی انسانی برای آینده یکی از اولین و مهمترین اصول مدیریت تلقی می‌شود. به عبارتی دیگر مدیریت دارای دو کارکرد تصمیم‌گیری و اجرای تصمیم می‌باشد که تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی محسوب می‌شود.
البته علاوه بر اولویت برنامه‌ریزی اصول پنج‌گانه با یکدیگر رابطه متقابل دارند.
امروزه صاحب‌نظران علم مدیریت، برنامه‌ریزی (تصمیم‌گیری) را با مدیریت مترادف دانسته و آن را قلب تپنده سازمان تلقی می‌کنند.
▪ برنامه‌ریزی:
برنامه‌ریزی فرآیند تصمیم‌گیری و پیش‌بینی درباره کار و فعالیت در آینده است. به عبارتی برنامه‌ریزی فراگرد تعیین و تعریف هدفها، تدارک امکانات و منابع مادی و انسانی برای تحقق اهداف سازمان است.
برنامه‌ریزی شامل ۴ مرحله زیر می‌باشد؛
۱) هدف گذاری: تعیین هدفها و اولویت آنها
۲) پیش‌بینی:‌بررسی و پیش‌نگری منابع و امکانات برای تحقق اهداف
۳) بودجه‌بندی: تشخیص فعالیت‌ها و اقداماتی که با استفاده از منابع و امکانات صورت خواهد گرفت.
۴) تعیین خط مشی‌‌ها، روشها و ملاک‌های عملیات
اهمیت و فواید آموزش برنامه‌ریزی به دانش‌آموزان:
برنامه‌ریزی همان‌گونه که در علم مدیریت در درجه اول اهمیت قرار دارد آموزش آن برای دانش‌آموزان نیز نقش حیاتی و موثر در زندگی آتی آنان دارد. چون دانش‌آموزان با برنامه‌ریزی از وقت وانرژی خود به نحو مطلوب استفاده می‌کنند و ازبلاتکلیفی خارج می‌شوند. فواید دیگر برنامه‌ریزی عبارتند از:
۱) جهت‌دهی به تحصیل و کار دانش‌آموزان
۲) توجه بیشتر به اهداف کوتاه و بلندمدت
۳) پرهیز از فعالیت‌های تکراری و بی‌ثمر
۴) ایجاد هماهنگی بین خانه و مدرسه
۵) ایجاد انگیزه برای تحصیل
۶) ایجاد و تقویت روحیه نظم و انضباط
۷) انجام به موقع تکالیف
۸) کنترل جدی اولیا بر فرزندان خود در امور تحصیل و فراغت
۹) ایجاد و تقویت روحیه کمال‌طلبی
۱۰) ایجاد و تقویت روحیه رقابت سالم در بین دانش‌آموزان
۱۱) نظارت و ارزشیابی میزان پیشرفت تحصیل
۱۲) فرهنگ سازی در بین دانش‌آموزان برای مطالعه منظم و مستمر
۱۳) استفاده بهینه از وقت برای تحصیل و تفریح
۱۴) علاقه‌مندی به مطالعه و جلوگیری از خستگی و افسردگی دانش‌آموزان
۱۵) افزایش خودباوری و خوداتکایی
۱۶) ایجاد روحیه توانمندی برای غلبه بر مشکلات براساس برنامه‌ریزی
۱۷) افزایش روحیه اعتماد به نفس، هویت و ارزشمندی در جامعه
۱۸) ارتقای سطوح علمی و آگاهی دانش‌آموزان
۱۹) تسریع و تسهیل در یادگیری
۲۰) شناخت میزان توانایی‌های خود و شناخت وضعیت فعلی و تصمیم‌گیری براساس آن
● معایب فقدان برنامه‌ریزی درسی برای دانش‌آموزان:
بخش عمده‌ای از دانش‌آموزان بخصوص در مناطق شهری از امکانات لازم برای ادامه تحصیل از قبیل مدرسه (فضا) و معلم برخوردار هستند و همه اولیا برای سرنوشت فرزندانشان احساس مسئولیت و دلسوزی داشته و در حد امکان برای آنان امکانات ادامه تحصیل را فراهم می‌کنند اما بخش عمده‌ای از افت تحصیلی دانش‌آموزان بخصوص در دوره راهنمایی و متوسطه نداشتن یک برنامه‌ریزی صحیح و روشن و در نتیجه نداشتن یک هدف روشن است که امکان استفاده مناسب از زمان و انرژی آنان فراهم نمی‌شود لذا دانش‌آموزان برای پیشرفت تحصیلی و موفقیت در کسب مسئولیت‌های مهم کشوری در آینده باید با برنامه‌های ثابت و موقت، کوتاه مدت و میان مدت و برنامه‌های راهبردی وعملیاتی آشنایی داشته باشند که براساس آن زندگی و تحصیلات خود را با یک روند منظم و منطقی که لازمه شکوفایی استعداد و رشد و ترقی آنان می‌باشد بهبود و اعتلا بخشند.
در این راستا یکی از مهمترین وظایف نهاد آموزش و پرورش با همکاری و هماهنگی خانواده‌ها آشنا نمودن دانش‌آموزان با مکانیسم‌ها و روشهای برنامه‌ریزی در امور تحصیلی و زندگی است که با فقدان آن یک خلاء در برنامه‌های درسی دانش‌آموزان احساس می‌شود که انشاءالله با تدبیر و همت والای مسئولین آموزش و پرورش در حوزه‌های برنامه‌ریزی درسی، معاونت پرورشی و سایر معاونت‌های مربوطه شاهد عملیاتی و راهبردی نمودن روش‌های برنامه‌ریزی تحصیلی و زندگی برای دانش‌آموزان عزیز کشورمان باشیم تا آنان از بلاتکلیفی خارج شده و افرادی هدفمند، منضبط و مسئولیت‌پذیر در جامعه بوده و در پیشبرد اهداف مقدس تعلیم و تربیت و تحولات عظیم رشد و ترقی اجتماعی، اقتصادی سهیم باشند.

امیرعباس میرزاخانی- دبیر منطقه۸ تهران
منابع و ماخذ:
۱- مقدمات مدیریت آموزشی دکتر علی علاقه‌بند
۲- مدیریت فرهنگی، محمدعلی حاجی ده‌آبادی
۳- دفتر برنامه‌ریزی به روش قلم‌چی
۴- مدیریت و رهبری آموزشی محمدعلی طوسی
۵- فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش

منبع : روزنامه رسالت