تشخیص ناهنجاری ژنتیکی CVM در گاوهای نر هلشتاین

استفاده وسیع و گسترده از تعداد محدودی از گاوهای نر هلشتاین ممتاز در برنامه های اصلاح نژادی و تلقیح مصنوعی به منظور بهبود عملكرد تولیدی گله، همواره احتمال بروز اختلالات ژنتیكی وابسته به الل های مغلوب را افزایش می دهد.
از مقالات چنین بر می آید كه گاوهای شیری ممكن است حامل چندین ژن مغلوب باشند كه به وسیله پرورش خویشاوندی نهفتگی آنها برطرف می شود. بنابراین هر اصلاح گر كه به پرورش خویشاوندی اقدام می كند نسبت به افزایش بروز نقایص ژنتیكی در گله اش مخاطره می كند. بعضی از ناهنجاری های ژنتیكی كشنده ولی بسیار نادر هستند. یكی از نگرانی های جهان اخیر از این مطلب بروز ناهنجاری های ژنتیكی (ComplexVertebral Malformation)CVM است. این عارضه ژنتیكی در ابتدا در سال ۲۰۰۰ در جمعیت گاوهای هلشتاین توسط دانشمندان دانماركی گزارش و تشخیص داده شد. ولی چندی بعد علائم كلینیكی این ناهنجاری در گاوهای هلشتاین سایر كشورها از جمله آمریكا، انگلیس، هلند و ژاپن گزارش شده است.
بیماری CVM عامل سقط و مرگ و میر جنین و تولد گوساله مرده است. در این عارضه معمولاً گوساله مرده ۲- ۱ هفته زودتر از موعد و همراه با اختلالاتی همچون پاهای بد شكل و گردن كوچكتر از حد طبیعی متولد می شود. در حال حاضر این نقص ژنتیك در گاوهای هلشتاین گزارش شده و در نژادهای دیگری مشاهده نشده است. بسیاری از گاوهای نر حامل الل های نامطلوب این ژن همزمان همراه ژن های متعدد دیگری هستند كه اثر مثبت روی تولید شیر و درصد تركیبات شیر و سایر صفات كلیدی دارند. به عبارت دیگر این ژن معیوب همبستگی مثبت با ژن های مسئول صفات تولیدی دارد. ناقلین CVM به طور معنی داری بازگشت به فحلی مجدد و نیاز به سرویس دهی مجدد را از خود نشان می دهند. همچنین نتایج تحقیقات اخیر نشان می دهد كه ۳۶۰-۳۰۰ روز بعد از اولین تلقیح ۸۳ درصد جنین های حاوی ژنوتیپ مبتلا به CVM قبل از تولد به طور معنی داری سقط می شوند. لذا در گاوهای ماده مبتلا به این عارضه احتمال نشان دادن زایمان های متعدد با نرخ مرگ و میر بالای گوساله مشاهده می شود. جزئیات كامل روش تشخیص ژنتیكی برای این ناهنجاری در دست دانشمندان دانماركی است و این دانشمندان تا مدت ها پیش حتی نام ژن عهده دار این عارضه را فاش نساخته بودند و مقالات مرتبط با CVM را محرمانه در اختیار كشورهای علاقه مند قرار می دادند. بالاخره در سال ۲۰۰۶ اولین مقاله علمی مبنی بر كلیات روش تشخیص توسط دانشمندان این كشور به چاپ رسیده است كه در آن ردیابی ناقلین این ناهنجاری از طریق شجره به گاو مشهوری به نام Carlin-Mlvan hoe Bell رسیده است.
فراوانی ناقلین CVM در كشور دانمارك ۳۱ درصد در سال ۱۹۹۹ و ۵/۳۲ درصد در ژاپن در سال ۲۰۰۱ گزارش شده است. اكنون به خوبی مشخص شده است كه عامل اصلی ژنتیكی این ناهنجاری یك جهش در ژن SLC۳۵A۳ است كه جهش از نوع G>A منجر به اختلال در پروتئین گلوكوزآمین ترانسپورتر می شود و بروز این ناهنجاری را به عنوان اصلی ترین عامل باعث می شود. هنوز هیچ آزمون ژنتیكی در كشور برای این ناهنجاری طراحی نشده است.

آرش جوانمرد- نادر اسدزاده

منبع : روزنامه شرق