یادداشتی به بهانه اجرای نمایش زنان نوغان در مشهد

تئاتر مذهبی را در نمایی کلی می توان گونه ای از تئاتر عنوان کرد که ارزش های آیینی و معنوی را مورد توجه قرار می دهد. به عبارتی دیگر آن چه امروز در راستای این گونه نمایشی اتفاق می افتد بیشتر نمایش ایده ها و تحلیل هایی تاریخی از جریان های مذهبی و دینی است و از آن جا که تماشاچیان این گونه نمایش ها به خاطر باورهای مذهبی شان اغلب با محتوای نمایش آشنایند، لذا فهم و دانش مخاطب همواره در تعامل با یک درام مذهبی هشداری جدی تلقی می شود. با این مقدمه به مرور اجمالی نمایش «زنان نوغان» که در دو سالانه نمایش مشهد به روی صحنه رفت می پردازیم.«زنان نوغان» به کارگردانی رضا حسینی و نویسندگی رضا صابری و همراهی گروه «آیین»، حرکت امام رضا(ع) از بغداد به سوی طوس، طرح مناسبات سیاسی اجتماعی جبهه مامون و ماجرای زنان نوغان را ارائه می دهد.
این نمایش سعی کرده است با انتخاب ایده جذاب «زنان نوغان» که از دیرباز ذهن تاریخی ساکنان این دیار با آن آشناست را با قالبی متفاوت بر صحنه نمایش روایت کند و چنانچه از عنوان نمایش بر می آید، می توان آن را نمایشی زنانه عنوان کرد چرا که ۱۰ زن ایفاگر نقش های آن می باشند.پرداخت روایی نمایش توسط همین زنان صورت می گیرد و در واقع «زنان نوغان» به گونه‌ای حماسی آن مناسبات را در موقعیت های مختلف تاریخی و تحلیلی نمایش می دهد.انتخاب این رویکرد برای بیان موقعیت های مذکور، ساختار روایی داستان را مورد اهمیت قرار داده و اولین اتفاق مثبت حاصل از آن، تغییر شخصیت های محوری در موقعیت های مختلف نمایش است. با این ویژگی قرار نیست تماشاچی ۷۵ دقیقه زمان نمایش را با ریتم و آهنگی یکسان تماشا و احساس تکرار کند.توجه به ۲ عنصر حرکت و تصویرسازی با استفاده از «پله ها» در طراحی صحنه و جابه جایی همواره آن ها و تغییر رنگ لباس و نور در آیتم های مختلف و همچنین تحرکی که بازیگران به واسطه مجموعه این عناصر از آن بهره می گیرند به تماشاگر کمک می کند تا بتواند با نشانه های مفهومی نمایش همراه و درگیر شود.
استقرار بازیگران که گاه به شکل های هندسی شبیه می شود و همخوانی برخی دیالوگ ها نیز مولفه هایی برای فاصله گرفتن از ابزار تکراری در دیگر نمایش های مذهبی است.اما آنچه در بخش محتوایی نمایش باید به آن اشاره کرد، بهره گیری از زنان به عنوان گزارشگران جریان روایی نمایش‌نامه است. این موضوع به تنهایی می تواند در حوزه و اختیار سلیقه نویسنده قرار گیرد و خدشه ای به آن وارد نکند اما استفاده نکردن از شخصیت مرد صرف آن که اصل، زنان نوغان هستند قابل نقد است. نمایش می توانست با استفاده محدود از شخصیت مرد ضمن ایجاد فضای واقعی تر در انتقال احساس نیز به تماشاگر کمک بیشتری کند. همچنین حضور محدود و کم‌رنگ مردان در نمایش می توانست نقش «زنان نوغان» در اتخاذ آن جبهه تاریخی در مقابل مردان را جلوه بیشتری دهد.این در حالی است که نمایش نامه نمی تواند در انتقال مفهوم تقابل آنان با مردهایشان و هیبتی که توسط زنان نوغان شکسته می شود موفق باشد.چرا که قرار است نقش مردان را نیز زنان ایفا کنند.در مجموع « زنان نوغان» در حوزه تئاتر با موضوع مذهبی از آنجا که سعی کرده است با بهره گیری از موضوعی جذاب، خلاقیت را در بوته تجربه قرار دهد اثری قابل اعتناست.

منبع : روزنامه خراسان