سفری در محدوده تهران

گهگاه سفر برای دوری از هیاهو و شلوغی و رخدادهای روزمره صورت می‌گیرد و مسافر این سفر‌ها از شنیدن حرف‌های هر روزه فراری است. می‌دانم، اما باور كنید این‌بار اتفاقا خود سفر با مقوله‌ای كه همه جا صحبت آن است، یعنی بنزین و سهمیه‌بندی آن گره خورده است و متاسفانه راه فراری از این روزمرگی خسته كننده نیست. بنابر این باید بگویم كه درمسافرت این هفته تا حد امكان مسیری كوتاه خواهیم رفت وسوخت كمی خواهیم سوزاند.
غار گل زرد، دریاچه و دشت لار كم‌تر از ۷۰ كیلومتر با تهران فاصله دارد. غار گل زرد،غاری رودخانه‌ای است كه در دامنه جنوب شرقی قله سه هزار و ۷۰۶ متری گل زرد (از مجموعه قلل ناظر دماوند) جای گرفته. این غار آهكی است و از نمونه‌های فعال این گروه محسوب می‌شود و در حال زایش انواع «سازندهای آهكی» است و آ‌ب‌های_ زیر زمینی همواره در آن جریان دارند. البته در نظر داشته باشید كه شكل گرفتن هر یك سانتی‌متر استلاكتیت یا استلاگمیت (قندیل‌ها و مخروط‌های غار) ۱۰۰ سال طول خواهد كشید و زاینده بودن آن در بازهء زمانی زیاد قابل تعریف است. بنابر این به یاد داشته باشید كه كنده‌كاری و تخریب این قندیل‌های آهكی یعنی نابودی كامل آن‌ها. چراكه یك قندیل ۳۰ سانتی‌متری با حساب و كتابی ساده و ضرب این اندازه درعدد و رقم زمین شناسان درباره زمان تشكیل آن‌ها، سه هزار سال طول خواهد كشید.
گل زرد از معدود غارهای آهكی حاشیه كوه دماوند است كه سر باز كرده و زیبایی خاص خودش را دارد; غارهای كشف شده این ناحیه یا مصنوعی و ساختهء بشراند یا زیبایی‌های آهكی آن چندان نیست كه قابل توجه باشد. از دیگر غارهای این منطقه می‌توان به «مجموعه غارهای كافر كولی»، «غار اسك» و «غار انسان» اشاره كرد.
غار گل زرد در منطقه پلور و در مراتع شمالی روستای منظریه قرار دارد. جاده خاكی منتهی به گل زرد، ۶۵ كیلومتر بعد از تهران در جاده هراز و اندكی پیش از خروجی سد لار منشعب شده و چهار كیلومتر طول دارد. جاده‌ای كه تنها با اتومبیل شاسی بلند و دو دیفرانسیل قابل عبور است و در غیر این صورت پیاده رفتن آن به صواب نزدیك‌تر است. این جادهء فرعی درست بعد از بهمن‌گیرهای معروف پایین گردنهء امامزاده هاشم و پیش از راهدارخانه منظریه از سمت چپ جادهء اصلی منشعب شده و انتهای آن به یك كلبه كوهستانی می‌رسد. از كنار كلبه، با نیم‌ساعت پیاده‌روی می توان به دهانه غار رسید. دهانهء غار كمی تنگ و ترش است. برای ورود به غار باید سینه‌خیز وارد شد و ۱۰متری هم چهار دست و پا حركت كرد. غار مسیری مشخص و دالانی دارد كه نیازی به نخ كشی یا نشانه‌گذاری در آن نیست. هرچند كه در طول مسیر شكاف‌ها و آب‌رو‌های كوچكی وجود دارد كه باید مراقب آن‌ها بود از ورود به آن‌ها اجتناب كرد.فضای غار بسیار زیباست و با وجود حوضچه‌های كوچك و بزرگ (كه بعضا تا چهار متر عمق دارند) و جویبارهای زیر زمینی و سازندهای آهكی بسیار متنوع; فضایی دلفریب و رویایی ایجاد كرده است. در نظر داشته باشید كه رویت این زیبایی‌ها مستلزم دیدار گروهی از غار است كه همهء نفرات چراغ قوه‌های پرنور همراه خود دارند. برای این غار نوردی نسبتا ساده و رفت و برگشت تا انتهای غار نزدیك به سه ساعت زمان صرف خواهد شد. زمان مناسب دیدار از غار گل زرد هم خرداد تا شهریور ماه هر سال است و پیش و پس از این زمان دهانهء غار معمولا به دلیل آب گرفتگی بسته است.
اما غار زیبای گل زرد در دشت زیباتر لار با شقایق‌های مشهورش و نزدیكی دریاچه لار واقع است كه با كمی خوش شانسی می‌توان همهء این زیبایی‌ها را در یك برنامه دید. منطقه گل زرد از اواخر اردیبهشت ماه پوشیده از گل‌های ریز زرد رنگ وحشی می‌شود اما شقایق‌های دشت لار تقریبا از اواخر خرداد ماه سر از خاك بیرون می‌آورند. بنابراین تقریبا بهترین زمان سفر به منطقه خرداد است. اندكی پس از فرعی گل زرد در جاده هراز (حدود پنج كیلومتر) به پلور می‌رسیم و سه راهی لار كه یكی از راه‌های اصلی ورود به منطقهء لار است. پس از پایان راه آسفالت، محیط‌بانی دلیچای واقع است كه مسوولیت حفاظت از منطقهء حفاظت شده لار را كه تازگی‌ها به پارك ملی تبدیل شده، دارد. محیط‌بان‌ها كار حفاظت از رودخانه‌ها، حیات وحش و به ویژه جلوگیری از صید غیر مجاز ماهی قزل‌آلای خال قرمز را كه از نادرترین گونه‌های آبخیز جهان است برعهده دارند. از دیگر شاخصه‌های لار كه محیط‌بان‌ها مسوول حفاظت از آن هستند شقایق‌های لار است كه اواخر بهار و اوایل تابستان چونان فرش قرمزی سراسر منطقه را می‌پوشاند و این خود بهترین بهانه برای سفر به این منطقه است.
فراموش نكنید كه شقایق تنها چند دقیقه پس از چیدن كاملا پژمرده می‌شود و به هیچ وجه چیدن آن به كارتان نمی‌آید. اگر هم گمان می‌كنید كه من از طرف سازمان محیط‌زیست مامور به گفتن چنین چیزی شدم یا این‌كه ممكن است پس از دیدن انبوه شقایق‌ها از نزدیك، حرفم را فراموش كنید; خواهش می‌كنم پیش از چیدن یك بغل شقایق، یكی را بچینید و اندكی صبر كنید تا خود شاهد پژمرده شدنش باشید و دست از ادامه كار بشویید. بنابر این شاید دیگر لازم نباشد كه بدانید چیدن شقایق و خروج آن از منطقه باعث جلوگیری از تكثیر آن برای سال‌های آتی می‌شود و علاوه بر این چیدن این گل جرم است و در صورت مشاهده محیط‌بان، او می‌تواند شما را به دادگاه معرفی كند. از تخریب و آسیب‌رسانی و باقی گذاشتن زباله‌ها كه بگذریم، پارك ملی لار كه ۲۷ هزار و ۷۷۸ هكتار مساحت دارد، محیط خوبی برای ماهیگیری، شنا، پیاده‌روی و دیدار از قله دماوند است. شب‌های سرد و روزهایی با آفتاب تند دارد. در آنجا می‌توان گون، خرگوشك، آویشن، پونه، كاكوتی، گل گاو زبان و باریجه را كه مصارف دارویی و صنعتی دارند، پیدا كرد.
همچنین این دشت زیستگاه جانورانی چون خرس، گراز، گرگ، روباه، پلنگ، كل و بز، قوچ و میش، عقاب طلایی، كبك و انواع مار از جمله افعی البرزی است; گونه‌هایی كه در سال‌های اخیر به شدت كاهش یافته‌اند. برای به حداقل رساندن خطر مارگزیدگی هم باید «گتر» به پا داشت و دور و بر بوته‌ها و سنگ‌ها كم‌تر كنجكاوی كرد.به یاد داشته باشید كه ماهیگیری در دریاچه مستلزم رعایت فصل مجاز، دریافت مجوز صید ورزشی كه به گمانم محدود به گرفتن حداكثر پنج ماهی با قلاب است و همچنین دیگر قوانینی است كه توسط ادارهء كل محیط زیست استان تهران اعلام می‌شود. اساسا پیش از عزیمت به این ناحیه با یك راهنما یا اداره محیط زیست تهران مشورت كنید. با توجه به این‌كه پارك‌های ملی محدودیت‌های خاص خود را دارند.

محمد قدمعلی

منبع : روزنامه سرمایه