مصالح‌ ساختمانی

مصالح سنگی در ایران از دوران‌های پیش از تاریخ بکار می‌رفته است. خانه‌هائی در شمال ایران بدست آمده است که پایه‌های آنها از سنگ‌چین تشکیل شده است و تاریخ ساختمان آنها به هفت هزار سال پیش می‌رسد. مصالح سنگی نخست بگونه‌ای طبیعی و بدون شکل هندسی بکار برده می‌شد. شکل ندادن به سنگ‌ها تا حد زیادی از آن روی بوده استکه هنوز ابزارهای سنگ تراشی پدید نیامده بود. افزون بر علت‌های فنی، گفتهشده است که در دیدگاه مردمان باستان سنگ و چیزهای طبیعی نشانه‌هائی از نیروهای برتر، و نشانه‌هائی از خدایان بشمار می‌آمده است. بنابراین باور، هرگون دخل و تصرفی در شکل و تغییر شکل سنگ‌ها و طبیعت، دخالت در امور خدایان و نیروهای متافیزیکی بوده و مردمان باستان از آن دوری می‌کرده‌اند. باستان‌شناسان کاربرد سنگ‌های را بر دست مردمان باستان به گونه‌های اولیه خود در ساختمان‌های اولیه به این باورها وابسته دانسته‌اند.
کاربرد سنگ در ساختمان از عهد باستان تابع امکانات معدنی وابزارهای شکل دادن به سنگ و هدف‌های ساختمانی بوده است. نخستین ساختمان‌های بزرگ سنگی در مصر باستان ساخته شده است، که در آن منابع سنگ فراوان یافت می‌شد در مصر باستان سنگ آهکی و ماسه نیز در ۱۵۰۰ پیش از میلاد به‌فراوانی بکار می‌رفت. هرم‌های مصر (۲۵۰۰ ـ ۶۰۰ پیش از میلاد) از سنگ آهک ساخته شده است.
کاربرد مصالح سنگی در ساختمان در دوره‌های اشکانی و ساسانی نیز ادامه داشته است. ساختمان‌های سنگی اشکانی و ساسانی عموما از سنگ‌های لاشهکه در ملات گچ و خاک و با آهک قرار می‌گرفتند، ساخته می‌شد. بطور کلی ایرانیان،هنگامی‌که می‌خواستند ساختمانی بسازند که همیشه بر جای بماند، از مصالح سنگی برای ساختن آن سود می‌برده‌اند، پل‌ها و بندهای دورهٔ ساسانیان که می‌بایست همیشگی باشد، و نیز برخی از ساختمان‌های بزرگ کاخ‌ها چونان کاخ فیروزآباد و بیشاپور ازسنگ لاشههمراه با ملات ساخته شده است. گاهی نیز در ساختمان‌های دورهٔ ساسانی بخش میانی دیوارها و اتاق‌ها از سنگ لاشه و ملات پر می‌شده، و در بخش‌های بیرونی ساختمان با سنگ‌های منظم‌تر نماسازی انجام می‌گرفته است.
انواع سنگ افزون بر بکار رفتن در ابزارسازی و ساختمان‌سازی بگونه‌ٔ فرم‌های‌ آرایشی (تزئینی) نیز از عهد باستان بکار می‌رفته است. کان‌های برخی از سنگ‌های درخشان و رنگین چون فیروزه از عهد باستان در شمال و شمال‌شرقی و شمال غربی ایران شناخته شده بوده است.
نگرش ایرانیان به سنگ‌های شفاف،رنگین و بهادار از پیشینه زیادی برخورداراست و این نگرش موجب پیدائی پیشه‌هائی نیز بوده است [۱۶].

۱۶. عادل ارشقی

منبع : مطالب ارسال شده