پنجشنبه, ۱۷ آبان, ۱۴۰۳ / 7 November, 2024
مجله ویستا


شروط ضمن عقد یا مهریه


شروط ضمن عقد یا مهریه
طبق قوانین مدنی ایران، زنان پس از ازدواج باید برای ادامه تحصیل، اشتغال و سفر به خارج از کشور رضایت شوهرشان را کسب کنند. در این سال ها برخی از دختران جوان، با تعیین نکردن مهریه در هنگام عقد خواستار شروطی مثل حق طلاق، نصف شدن دارایی مشترک بعد از طلاق، حق حضانت فرزندان، سفر، کار و... می شوند اما در همین حال بسیاری از خانواده ها آمادگی روبه رو شدن با این تصمیم دختران را ندارند و حاضرند مهریه های گزاف برای دختران تعیین شود اما حق طلاق به آنان داده نشود. با وجود این تبعیض و نابرابری، دختران آگاهی چندانی از شروط ضمن عقد ندارند.
برابر ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی، طرفین می توانند همه شروطی را که مخالف مقتضای ذات عقد نباشد بر یکدیگر تحمیل کنند. این شروط به استثنای شروطی هستند که در قباله ازدواج آمده است و عاقد یکایک آنها را برای طرفین می خواند و در صورت موافقت، آنها را امضا می کنند و متعهد به انجام آن می شوند.
شروطی که در عقد نامه برای طلاق ذکر شده عبارتند از؛
۱) استنکاف شوهر از دادن نفقه
اگر مرد از دادن نفقه خودداری کرد، یا توانایی پرداخت نفقه را نداشت برابر ماده ۱۱۲۹، زن از طرف شوهر وکیل است که با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق کند.
۲) سوء رفتار
چنانچه مردی در زندگی سوء رفتار داشت، زن برابر ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی می تواند با مراجعه به دادگاه از شوهرش طلاق بگیرد.
۳) ابتلا به امراض صعب العلاج
زن می تواند با وکالت به دادگاه مراجعه کند و طلاق بگیرد.
۴) جنون مرد
در صورت ابتلای مرد به جنون دائمی یا ادواری به شرط استقرار، زن حق تقاضای طلاق را دارد.
۵) عدم رعایت دستور دادگاه مبنی بر کنار گذاشتن شغل منافی با شئون خانوادگی
اگر دادگاه حکم کرد که مرد شغل نامناسب را کنار گذارد و او رعایت نکند، دادگاه اجازه طلاق را به زن خواهد داد.
۶) محکومیت شوهر به جرائم خلاف شئون خانوادگی
۷) اعتیاد
اگر مردی معتاد باشد، زن اجازه طلاق دارد.
۸) ترک منزل توسط زوج
ترک منزل توسط زوج با فلسفه زندگی مشترک منافات دارد. در این صورت نیز دادگاه به زن اجازه طلاق می دهد.
۹) محکومیت قطعی ۵ سال یا بالاتر
اگر مرد محکوم به حبس ۵ سال یا بیشتر شود، زن اجازه طلاق دارد.
۱۰) عقیم بودن باعث حق طلاق زن می شود.
۱۱) مفقود الاثر شدن مرد
در صورتی که ۶ ماه پس از مراجعه زن به دادگاه اثری از مرد پیدا نشود، زن حق طلاق دارد.
۱۲) در صورتی که مرد همسر دیگری اختیار کند، زن می تواند با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق کند و دادگاه نیز حکم طلاق را صادر می کند.
از آنجا که حق طلاقی برای زنان وجود ندارند، این شروط گذاشته شده تا زنان بتوانند پس از مراجعه به دادگاه و اثبات موضوع از همسران شان جدا شوند؛ هرچند باید سختی اثبات این شرایط را از زنانی پرسید که سال هاست در راهروهای دادگاه خانواده در تلاش برای جدایی هستند در حالی که مرد هرگاه اراده کند، می تواند همسر خود را طلاق دهد.
در حالی که شروط ضمن عقد به عنوان راهکاری برای کاهش تبعیض های قانونی علیه زنان در امر ازدواج پیشنهاد می شود اما نبود اطلاع رسانی از طرف رسانه ها و بی توجهی به آموزش این شروط به جوانان باعث شده بسیاری از افراد از این امکان استفاده نکنند و هم اینکه وقتی چنین شروطی توسط دختران مطرح می شود، خانواده ها در مقابل آن موضع گیری کنند. با توجه به وضعیت فرهنگی جامعه ایرانی در هنگام تعیین شروط بلافاصله این افکار به ذهن آنها هجوم می آورد که «اول زندگی بیاییم و شرط بگذاریم؟ اصلاً زندگی که با شرط و شروط باشد بهتر است که شروع نشود؛ این شروط به زندگی لطمه می زند.» و این در حالی است که هیچ توجهی به تبعیض های قانونی نمی شود که زندگی زوج های جوان را با مشکلات فراوانی روبه رو می کند. از سوی دیگر هر ۱۲ موردی که زن و مرد هنگام عقد امضا می کنند، شروطی است که مرد به زن وکالت می دهد با اثبات آن شرایط برای طلاق وکالت داشته باشد یعنی این شروط هم برای ازدواج امضا نمی شوند بلکه برای طلاق در نظر گرفته می شوند هرچند شروطی بسیار کلی هستند.
بسیار دیده شده است که خانواده ها با طرح مسائلی از قبیل «ما آبرو داریم، تو حق نداری به طلاق فکر کنی» یا «این حرف ها شگون ندارد» بیان این شروط را از سوی دختر ناممکن می سازند. با این شرایط، می توان واکنش والدین پسر را حدس زد. در خوش بینانه ترین حالت، پسری که توانسته است بر تفکرات مردسالارانه جامعه فائق آید، وقتی با این واکنش ها روبه رو می شود، تلاش خود را صرف منصرف کردن دختر از خواسته های خود می کند.
پس با این شرایط هنوز راه طولانی برای فرهنگ سازی و اطلاع رسانی در این مورد و کاهش تبعیض علیه زنان در زندگی مشترک باقی مانده است.
سیما حسین زاده، مریم مالک
منبع : روزنامه مردم سالاری