طمع سارکوزی به خلیج فارس

سفر دوره‌ای نیکولا سارکوزی به سه کشور حاشیه خلیج فارس گام دیگر رییس جمهور فرانسه به توسعه روابط فرانسه با کشورهای منطقه است. سارکوزی اولین رهبر غربی بود که با استقبال از سرهنگ معمر قذافی، آغوش خود را به سوی او گشود.
با وجود انتقادهایی که برخی از سیاستمداران فرانسوی از این عمل سارکوزی داشتند اما وی در پیشگامی خود در استقبال از تغییر موضع رهبرلیبی، تمایلش را به یافتن جایگاهی محکم در جهان عرب نشان داد.
با وجود آن که فرانسه همواره نسبت به کشورهای عربی خود را صاحب نفع می‌داند، اما قصه حاشیه نشینان خلیج فارس برای سارکوزی به گونه ای دیگر است. لازم به توجه است که این منطقه به نحو سنتی مرکز نفوذ انگلیس و آمریکا بوده است.
قبل از هر چیز، رهبران و صاحب نظران این منطقه چندان نظر خوشی نسبت به رییس جمهور جدید فرانسه ندارند. هرچند که آنان ژاک شیراک، رییس جمهور پیشین فرانسه را یک دوست می دانستند اما گفته شده، چندان نظر خوشی نسبت به سارکوزی ندارند. سیاستهای سارکوزی در حمایت آشکار و بی دریغ از اسرائیل و نزدیکی موضعش به آمریکا در مورد عراق باعث بدبینی رهبران عربی نسبت به وی شده است. خبرگزاری فرانسه از "محمد المظفر" استاد علوم سیاسی در دانشگاه قطر نقل کرده؛ "اعراب با روی کارآمدن سارکوزی دچار ضایعه‌ای بزرگ شده‌اند".
زندگی خصوصی سارکوزی را باید به عوامل بالا اضافه کرد. بافت کشورهای عربی خلیج فارس بر اساس آداب و رسوم دینی شکل گرفته و با وجود تمایلات غربگرایانه حکام این کشورها، باز این بافت است که تعیین کننده مناسبات آنان با دیگر رهبران است. سخن عبدالحق خالق عبدالله، تحلیلگر در دانشگاه امارات، جالب توجه است؛ "زمانی که شما به این منطقه سفر می‌کنید، باید بدانید چگونه ارتباطی شخصی و نه صرفا سیاسی با رهبران کشورهای منطقه برقرار کنید. ژاک شیراک در این زمینه استاد بود."
رییس جمهور فرانسه برای گسترش روابط با این کشورها با دست پر به این منطقه سفر کرده است. طرحهای گسترده اقتصادی امید سارکوزی به دیدن روی خوش عربها است. مهمترین موضوعی که وی در این سفر قصد مطرح کردن آن را دارد پیشنهاد "تقسیم انرژی هسته‌ای غیرنظامی" با جهان اسلام است. امضای توافقنامه همکاری دولتی در زمینه انرژی هسته‌ای در ابوظبی شروع عملی این پیشنهاد است. هرچند که فرانسه پیش از این توافقنامه مشابهی با الجزایر و لیبی منعقد کرده اما با این توافقنامه امید توسعه همکاری هسته ای با کشورهای عربی این منطقه را دارد.
تاسیس شعبه لوور در امارات بعد دیگر گسترش روابط فرانسه با این کشورها است که قرار است توافقنامه آن در این سفر به امضا برسد. به روشنی تاسیس این شعبه باعث خواهد شد تا زمینه نفوذ فرهنگی فرانسه در منطقه ای به وجود بیاید که به طور سنتی فرهنگ انگلیسی-آمریکایی در آن رواج داشته است. فرانسه که همواره در قبال فرهنگ آمریکایی سعی کرده زبان و فرهنگ خود را در دیگر کشورها توسعه دهد، اکنون در امارات به دنبال به دست آوردن پایگاه جدیدی است.
مسئله قابل توجه این است که آیا با وجود عدم خوشبینی عمومی در این منطقه نسبت به سارکوزی، او می تواند از سفر خود دست آوردی داشته باشد؟ نکته در خور توجه همزمانی سفر سارکوزی با سفر دوره ای جورج بوش به این منطقه است. بنابه عرف سیاسی سفر سارکوزی در این زمان خود به خود زیر سایه سفر جورج بوش قرار می گیرد. گذشته از عدم استفاده تبلیغاتی از سفر سارکوزی، معلوم نیست که وی بتواند در این شرایط نظر مساعد رهبران این کشورها را به خود جلب کند.
با توجه به این که سفر سارکوزی بر طبق برنامه پیش بینی شده باید ده روز بعد انجام می شد، باید علتی برای انجام سفر پیش از موقع وی وجود داشته باشد. گویا با وجود سفر بوش به منطقه، سارکوزی شرایط موجود را برای انجام سفر خود مساعد تشخیص داده است.
به نظر می رسد ماجرای برخورد بین ناوهای آمریکایی و قایق های سپاه پاسداران نقش مهمی در سفر آقای سارکوزی دارد. بازتاب این خبر نه تنها در آمریکا بلکه در فرانسه نیز حساسیتهای زیادی را به وجود آورده و رییس جمهور فرانسه فرصت را برای بهره بردار خود مناسب تشخیص داده است.
ماجرایی که از سخنگوی پنتاگون شروع شد نشان دهنده طرحی دقیق و حساب شده از سوی آمریکاییان است. هنگامی که مسئولان ایران اصل برخورد را تکذیب نکردند، پنتاگون فرصت انتشار فیلم ادعایی خود را یافت. در واقع، اگر ایران اصل قضیه را تکذیب کرده بود، پنتاگون نمی توانست با نمایش دادن تصاویر چند قایق که نشان کشوری را ندارند، ادعا کند ناوهایش از سوی ایران تهدید شده است. البته سناریوی آمریکایی برای جلوگیری از تندرویها، حساب شده است. پیام بیسیم مبنی بر تهدید انفجار ناوها از سوی خود آمریکایی ها مورد تردید قرار گرفته است. آنان مدعی شده اند که معلوم نیست این پیام از سوی قایقهای ایرانی بوده یا خیر. به نظر می رسد این تردید برای آن مطرح شده تا جو التهاب به وجود آمده کنترل شود.
جو به وجود آمده از این واقعه به گونه ای است که می تواند تاییدی بر ادعای جورج بوش باشد. رییس جمهور آمریکا برای نشان دادن تهدید از سوی ایران به چنین نمونه عینی نیاز داشت. اگر واقعه پیش آمده در حد عادی بوده، سناریوی آمریکایی از این دست مایه برای استفاده بیشتر در سفر بوش بهره برداری کرده است. نکته در خور توجه چگونگی سوء استفاده قدرت بیگانه از وقایع پیش پا افتاده و ساده ای است که با تجربه هالیوودی برای مقاصد سیاسی به کار گرفته می شود.
سارکوزی موقعیت پیش آمده را فرصت مناسب برای نزدیک شدن به کشورهای عرب این منطقه دانسته است. علی رغم نفوذ گسترده آمریکا در این منطقه، او درچنین فرصتی می تواند از جو ملتهب ضد ایرانی استفاده کند. او با طرحهای اقتصادی به منطقه آمده است تا به رهبران عرب حاشیه خلیج فارس حضور خود را نشان دهد. در حقیقت، در این شرایط هویجهای فرانسوی در برابر التهاب ضد ایرانی کارآیی بیشتری دارند. سارکوزی نمی تواند در بهره برداری از فضای ملتهب ضد ایرانی خود را از جورج بوش عقب ببیند. در این شرایط است که وی با وجود آن که سفرش به خودی خود زیر سایه حضور بوش قرار می گیرد، با حضور در منطقه سعی می کند تا به نوعی خود را حامی کشورهای عربی خلیج فارس نشان دهد.
حساسیت خلیج فارس برای قدرتهای بین المللی به گونه ای است که هر پیش آمدی در آن موجب طمع آنان به این منطقه می شود و این به عهده کشورهای منطقه و به خصوص ایران است که با درایت و دوراندیشی زمینه چنین طمع ورزیهایی را از میان بردارند.

دکتر سید رحیم لاری

منبع : پایگاه خبری ـ تحلیلی فرارو