«شکاف خطرناک» میان غرب و روسیه

«انتقادهای مکرر و شدید اخیر غرب از حمله روسیه به گرجستان باعث تحریک مسکو علیه غرب شده به طوری که به گفته کارشناسان تهدیدات روسیه علیه امنیت اروپا در هیچ زمان دیگری به اندازه این مقطع جدی نبوده است.» به گزارش ایسنا خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشته است: «کاندولیزا رایس، وزیر خارجه آمریکا اخیرا در دیدارش با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در سازمان ملل به وی اعلام کرد که روسیه در حال حاضر یک کشور منزوی در جهان محسوب می شود. به گفته تحلیلگران سیاسی غرب دیگر نمی تواند سیاست های تهاجمی و خصمانه روسیه را تحمل کند و در این راستا و برای مقابله با مسکو به شدت با آمریکا همکاری می کند. به نوعی نیز می توان گفت که اروپا هم اکنون تحت اراده و فرمان واشنگتن قرار گرفته است. یکی از دلایل جدی بودن خطرات روسیه علیه اروپا، حمایت های رهبران این قاره از میخاییل ساکاشویلی، رئیس جمهور گرجستان بوده است. رسانه های غرب نیز طی مناقشه اخیر قفقاز اکثرا از تفلیس حمایت کردند که این موضوع خشم مسکو را برانگیخته است. گئورگی بوت، یک تحلیلگر سیاسی اخیرا در مقاله ای با عنوان «روسیه غرب را طلاق می دهد» در پایگاه اینترنتی گازتا نوشت: طی ربع قرن گذشته هرگز تا این حد میان روسیه و غرب اختلافات جدی به وجود نیامده بود. هرگز تا این حد رفتار روسیه در مجامع بین المللی در رسانه های غرب به سخره گرفته نشده بود. این تحلیلگر می گوید: پیشتر و قبل از آغاز مناقشه روسیه - گرجستان اختلافات روسیه و غرب به نوعی پشت یک دژ بزرگ پنهان شده بود و با آغاز این مناقشه در این دژ باز شد و همگان از گستردگی این اختلافات تعجب کردند.» در این گزارش آمده است: «در نگاه روس ها، غرب با به رسمیت شناختن استقلال کوزوو و بی اعتنایی به مخالفت های مسکو به طرح سپر دفاع موشکی آ مریکا در اروپا تنش جدی میان غرب و روسیه را شعله ور کرده است.
همچنین بی اعتنایی غرب به انتقادها از حمله آمریکا به عراق و عدم توجه به نگرانی های کرملین درمورد گسترش ناتو از جمله علل افزایش تنش میان غرب و روسیه بوده است. به گفته کارشناسان به نظر می رسد صبر و تحمل روسیه در برابر غرب لبریز شده است و اروپا باید نسبت به خطرات قریب الوقوع از سوی مسکو جدی باشد. دیوید اشتون، تحلیلگر سیاسی در آمریکا معتقد است روس ها در حال حاضر به ۱۸ سال خصومت پنهان و بی توجهی از سوی غرب واکنش نشان می دهند. به وضوح مشخص است که عدم اطمینان به روسیه در میان غربی ها به خاطر حمله این کشور به گرجستان می تواند پیامدهای ناگواری از جمله به مخاصره افتادن امنیت اروپا را به همراه داشته باشد. این در حالی است که تحلیلگرانی پیش بینی کرده اند در این روند تهاجمی پیش گرفته شده از سوی روسیه، اوکراین مقصد بعدی کرملین خواهند بود و کرملین احتمالا واکنش های تند خود علیه غرب را بار دیگر در اوکراین نشان خواهد داد. جک متلاک، سفیر سابق آمریکا در مسکو در اظهار نظری به شدت از طرح الحاق گرجستان و اوکراین به ناتو انتقاد کرد و خاطرنشان ساخت که سیاست گسترش ناتو علاوه بر تبدیل اروپا به بشکه باروت می تواند ابتدا به امنیت اوکراین و سپس به دیگر مخالفان روسیه ضربه جدی وارد کند. وی می گوید: مادامی که غرب از این روند تبعیت می کند همکاری استراتژیک واقعی و مستقیم با مسکو امکان پذیر نیست.
یک مقام ارشد روسیه نیز می گوید: ما در بحران عمیقی قرار داریم. سیاست های غرب باعث شده تا در موضع تقابل قرار بگیریم.» خبرگزاری رویترز می افزاید: «این موضوع نیز مهم است که عدم همسویی روسیه با غرب در یکسری مسائل از جمله موضوع هسته ای ایران و کره شمالی یا جنگ های افغانستان و عراق چالش های جدیدی به وجود خواهد آ ورد. نکته جالب افکار عمومی روسیه است که به رغم حمله روس ها به گرجستان حمایت ها از دیمیتری مدودف و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور و نخست وزیر این کشور به شدت افزایش یافته است و مردم این کشور از تصمیم مدودف برای اعزام نیرو به خاک گرجستان و مقابله با غرب حمایت می کنند. در نظرسنجی اخیر انجام شده توسط مرکز لوآدا در روسیه مشخص شد که نظر مردم مثبت روسیه در مورد آمریکا به پایین ترین حد خود از سال ۱۹۹۷ رسیده است. همچنین حمایت ها از گسترش روابط روسیه با اروپا ۲۹ درصد کاهش یافته است. فیودور لیکیانوف، دبیر مجله «امور جهانی» در روسیه می گوید: این موضوع سخت است که در این شرایط بتوان فردی را در روسیه پیدا کرد که حامی اروپا باشد. تنش ها میان روسیه و غرب به جایی حرکت می کند که هر آن انتظار انفجار در آن می رود. وی می گوید: رسانه های غربی بی جهت از روسیه یک کشور متخاصم و خطرناک ساخته اند و همین امر باعث می شود روس ها دیگر به غربی ها اعتماد نداشته باشند. آندرو سومرز، یک مقام روسی نیز با انتقاد از رسانه های غربی می گوید: وجهه روسیه در حال حاضر در غرب بسیار بد است و آمریکا نیز از این روند سود می برد.
وی می گوید: از این حجم تبلیغات علیه روسیه در غرب تعجب می کنم. به آنهایی که عوامل اصلی طراحی این روند بودند تبریک می گویم چون موفق شده اند و روسیه را یک کشور متخاصم ساخته اند اما این افراد به نتایج سیل عظیم این تبلیغات توجهی نکرده اند. در کل اگر این روند ادامه پیدا کند، باید در آینده ای نزدیک بار دیگر شاهد جنگ سرد دیگری باشیم به طوری که به نظر می رسد روس ها در این جنگ سرد خصمانه تر و خشمگینانه تر از گذشته علیه غرب و آمریکا طغیان خواهند کرد و عکس العمل جدی خود را علیه غرب نشان خواهند داد.»
بودن یا نبودن اوباما از سوی دیگر سایت دیپلماسی ایران در گزارشی آورده است: تحلیلگران عدم تمایل کرملین برای تدارک قطعنامه ای دیگر علیه ایران در شورای امنیت را آخرین نشانه از روند فزاینده ابری شدن روابط میان روسیه و آمریکا قلمداد کرده و معتقدند که باید در انتظار بارانی شدن این هوای ابری نیز نشست. این در حالی است که آخرین اظهارنظر مقامات روسی از روندی دیگر حکایت داشته و به نظر نمی رسد که ابرهای تیره در این آسمان بارانی ماندگار باشند. «ویتالی چورکین»، سفیر روسیه در آمریکا و سخنگوی سابق وزارت خارجه اتحاد جماهیر شوروی معتقد است که در تاریخ روابط شوروی و اکنون روسیه و آمریکا همیشه یک نوع عقلانیت حکم فرما بوده است و هیچ وقت اختلاف شدیدی میان آنها وجود نداشته و اکنون هم وجود ندارد. او تاکید کرد که مشکل بر سر اقدامات اخیر روسیه در گرجستان است. اما این مشکلی نیست که خسارات جبران ناپذیری را سبب شده باشد. این اظهارات در حالی بیان می شوند که تنها حدود سه ماه دیگر تا پایان دوره ریاست جمهوری جورج بوش وقت باقی مانده است. از این رو به نظر می رسد که مسکو ترجیح می دهد هر نوع تغییر در فضای سرد مناسبات آمریکا و روسیه را به پس از برگزاری این انتخابات موکول کند.
زیرا این احتمال وجود دارد که نامزد دموکرات ها با رویکردهایی متفاوت در سیاست خارجی و تعامل با روسیه جای جورج بوش را بگیرد. نتایج یک نظرسنجی اخیر در روسیه نیز نشان می دهد این امیدواری به حضور چهره ای جدید که طرفدار دیپلماسی و گفت و گو با مخالفین است، نمی تواند پر بیراه باشد. بر اساس این نظر سنجی که توسط مرکز تحقیقات افکار عمومی در روسیه صورت گرفته است، ۲۷ درصد روس ها امیدوارند که باراک اوباما از حزب دموکرات به کاخ سفید راه یابد و تنها ۶ درصد از آنها حامی حضور مک کین از حزب جمهوریخواه در سمت ریاست جمهوری آمریکا هستند. هرچند که دو نامزد رقیب در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تهاجم اخیر روسیه به گرجستان را محکوم کرده اند، اما نامزد جمهوریخواهان علی رغم اوباما که خواستار حل مسائل این چنینی از طریق رویکردی چند جانبه است، از اتخاذ مواضعی سرسختانه علیه مسکو حمایت می کند. برخی اظهارات مک کین نظیر این که روسیه باید به خاطر حمله به گرجستان از گروه ۸ اخراج شود، باعث شده است که مسکو با نگرانی به انتخابات آینده در آمریکا چشم بدوزد. راهیابی یک رئیس جمهور جمهوریخواه دیگر به کاخ سفید می تواند به معنایی تداوم روند کنونی در مناسبات مسکو و واشنگتن و ترسیم دورنمایی تیره تر در این مناسبات باشد. این در حالی است که ورود اوباما به عرصه قدرت می تواند فصل تازه ای از روابط برای دو طرف را نوید دهد. بدون شک در چنین فضایی وجود رئیس جمهوری در واشنگتن که طرفدار دیپلماسی به جای جنگ با دشمنان است، اثربخش تر خواهد بود. به گفته زلمای خلیل زاد، سفیر آمریکا در سازمان ملل هیچ راهی جز پرکردن شکاف جدیدی که میان روسیه و آمریکا پدید آمده است، وجود ندارد.
بدین ترتیب در حالی که جورج بوش چند روز پیش آخرین سخنرانی خود را به عنوان رئیس جمهور آمریکا در سازمان ملل ایراد کرد، دیمیتری مدودف، رئیس جمهور و ولادیمیر پوتین، نخست وزیر روسیه بررسی احتمالات و انتخاب رئیس جمهوری دموکرات یا جمهوریخواه در آمریکا را آغاز کردند. مقامات روسی معتقدند کرملین امیدوار است که باراک اوباما بر این مسند تکیه زده تا راه برای بروز تغییر در برخی از محورهای سیاست خارجه واشنگتن هموار شود.

منبع : روزنامه ابرار