رهایی از دست جاسوسان

شاید این كه (اسپای‌ویر) Spyware را ابزار جاسوسی بنامیم چندان درست نباشد‌، شاید هم باشد، اما در كل (اسپای‌ویر) Spyware یك نام كلی برای برنامه‌هایی است كه رفتارهای مشخص انجام می‌دهند مثل نمایش آگهی‌های تبلیغاتی، جمع‌آوری اطلاعات شخصی یا تغییر تنظیمات كامپیوتر شما كه معمولا بدون كسب مجوز اجرا می‌شوند. ممكن است نرم‌افزارهای ناخواسته یا Spyware در كامپیوتر خود داشته باشید كه امنیت اطلاعات موجود در كامپیوتر شما را تهدید كند‌. به هرحال در یكی از روش‌های زیر شما می‌توانید به درستی دریابید كه سیستم شما زیر تیغ جاسوسان قرار گرفته است. تبلیغاتی را می‌بینید كه به صورت پاپ آپ POPUP باز می‌شوند (یعنی بدون دخالت شما) حتی زمانی كه به اینترنت متصل نیستید.
صفحه‌ای كه به محض بازشدن اینترنت اكسپلورر باز می‌شود (صفحهء پیش فرض IE شما) یا این‌كه تنظیمات مرورگر اینترنت بدون اطلاع شما تغییر پیدا كرده است.
یك Toolbar (تولبار جدید) كه شما قصد نصب آن را نداشتید در مرورگر شما دیده می‌شود و خلاص شدن از آن راحت نیست و پس از پاك كردن یا حذف آن دوباره مشاهده می‌شود.
كامپیوتر شما برای تمام كردن و اجرای یك عمل بیش‌تر از سابق وقت صرف می‌كند. مخصوصا در هنگام كار در شبكه Spyware اغلب از طریق نرم‌افزارهایی منتقل می‌شود كه آگهی‌های تبلیغاتی را نمایش می‌دهند یا نرم‌افزارهایی كه اطلاعات حساس یا شخصی شما را ردیابی می‌كنند البته این به معنی این نیست كه هر آگهی تبلیغاتی یا هر نرم‌افزاری مخرب است. مثلا شما برای دریافت فایل‌های موسیقی در یك سایت فرم ثبت نام را پر‌می‌كنید، اما برای دریافت سرویس‌های مختلف این سایت مجبور به دریافت آگهی‌های تبلیغاتی نیز هستید اگر موقع نصب با تمامی موارد توافق كنید پس باید توجه داشته باشید كه امكان حضور آگهی هم در كامپیوتر شما وجود دارد و شما اجازه داده‌اید كه آن سایت فعالیت‌های شما را زمانی كه در اینترنت هستید پیگیری كند.
نوع دیگر برنامه‌های ناخواسته آن‌هایی هستند كه تغییراتی روی كامپیوتر شما ایجاد می‌كنند كه باعث كند شدن‌، خراب شدن و ری‌استارت شدن سیستم می‌شود. این برنامه‌ها می‌توانند صفحهء اول یا پیش فرض اینترنت اكسپلورر كامپیوتر شما را تغییر بدهند و یا ابزارهای مختلف در جست‌وجوگر كامپیوتر شما اضافه كنند كه شما اصلا تمایلی به نصب آن‌ها نداشته‌اید. این برنامه‌ها اغلب به گونه‌ای نصب می‌شوند و یا تغییراتی ایجاد می‌كنند كه برگرداندن كامپیوتر به حالت قبلی یا به حالت اصلی سیستم گاهی غیرممكن می‌شود این نوع برنامه‌های ناخواسته هم Spyware نامیده می‌شوند. نكتهء اصلی در همهء این موارد این است كه شما یا كسی كه با كامپیوتر شما كار می‌كند دانسته یا ندانسته برای نصب چنین برنامه‌هایی موافقت خود را اعلام می‌كنید. یكی از روش‌های آلوده شدن به Spyware ، نصب همزمان آن با برنامه‌های دیگری است كه شما واقعا قصد نصب آن‌ها را دارید، مثل برنامه‌های به اشتراك‌گذاری فیلم یا موسیقی. هر زمان كه برنامه‌ای را نصب می‌كنید مطمئن باشید كه تمام موافقتنامه‌های مرتبط و همچنین مستندات آن نرم‌افزار را به دقت مطالعه كرده‌اید.
● نشانه‌های Spyware
اگر هر یك از موارد زیر را در كامپیوتر مشاهده كردید احتمال وجود Spyware یا دیگر برنامه‌های ناخواستهء نصب شده وجود دارد.
مشاهدهء آگهی‌های تبلیغاتی در تمام مدت، بعضی از برنامه‌های شما را با آگهی‌های تبلیغاتی بمباران می‌كنند كه اصلا ربطی به سایت‌هایی كه شما در حال مشاهدهء آن هستید ندارد و به صورت پاپ آپ POPUP (یعنی بدون دخالت شما) دائما روی صفحهء مونیتور باز می‌شوند اگر به محض متصل شدن به اینترنت POPUP ‌های متعدد می‌بینید به احتمال بسیار زیاد آلوده به Spyware هستید.
تنظیمات كامپیوتر شما تغییر كرده و نمی‌توانید آن را به حالت اولیه برگردانید. بعضی از برنامه‌های ناخواسته قابلیت تغییر پارامترهای كامپیوتر شما را دارند به این معنی كه می‌توانند صفحهء (هوم پیچ) home page شما را به صورت پیش‌فرض كه روی لینك خاصی قرار داده‌اید تغییر دهند و یا اگر بخواهید جست‌وجو انجام دهید صفحه‌ای را مشاهده می‌كنید كه قبلا ندیده بودید و گاهی ممكن است متوجه شوید كه تغییراتی كه در كامپیوتر داده‌اید ثبت نشده و مجددا با شرایط قبلی كار می‌كند.
مرورگر اینترنت شما حاوی ابزارهایی است كه شما هیچ گاه نصب نكرده‌اید. Spyware می‌تواند در مرورگر اینترنت شما تولبار‌های مختلفی ایجاد كند حتی اگر بخواهید این تولبار را حذف كنید ممكن است موفق نشوید. بعضی از Spyware ‌ها در ظاهر كار به خصوصی انجام نمی‌دهند ولی تمام فعالیت‌های خود را پنهانی انجام می‌دهند و تنها چیزی كه شما را مشكوك می‌كند كندی بیش ازحد معمول، مشغول بودن CPU ، مراجعهء بی‌دلیل به دیسك سخت و یا خرابی در اجرای یك برنامهء خاص كه قبلا بدون اشكال انجام می‌شد است كه حاكی از وجود Spyware و فعالیت آن در پشت صحنهء فعالیت‌های كامپیوتر شماست.
● چگونه از شر Spyware خلاص شویم؟
بسیاری از برنامه‌های ناخواسته مثل Spyware ‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند كه به آسانی پاك نشود. اگر بخواهید آن‌ها را مثل برنامه‌های دیگر پاك كنید بعد از روشن شدن مجدد كامپیوتر برنامه دوباره ظاهر می‌شود. اگر برای پاك كردن نرم‌افزارهای ناخواسته دچار مشكل هستید ممكن است نیاز به ابزاری داشته باشید كه باید از اینترنت دریافت كنید. بسیاری از شركت‌های كامپیوتری برنامه‌های مجانی و یا بسیار ارزان پیشنهاد می‌دهند كه كامپیوتر شما را چك می‌كنند و برنامه‌های خراب یا Spyware را پاك می‌كند. بعضی از ISP ‌ها (ارایه‌دهندهء خدمات اینترنت) نرم‌افزارهای ضد Spyware در بسته بندی‌های نرم‌افزاری خود ارایه می‌كنند. اگر ISP شما ابزار خاصی ارایه نمی‌كند برنامه‌های مختلف را بررسی كنید و یا از دوستان و آشنایان مورد اعتماد در خصوص برنامه‌هایی كه آن‌ها استفاده می‌كنند سوال كنید البته بعد از نصب ضد Spyware اغلب نرم‌افزار‌های مجانی دریافت شده از اینترنت شما كار نخواهد كرد، اما به طور كلی برای خلاصی از این مشكل می‌توانید این موارد را به دقت اجرا كنید.
۱) یكی از ابزارهای مجانی كه در این فهرست به آن اشاره شده را اجرا كنید:
Ad Aware (اداویرLavasoft ) (لواسافت) یا Destroy & Search Spybot (اسپای بات سرچ)
۲) از این ابزار برای اسكن كامپیوتر خود استفاده كنید تا تمام Spyware ‌ها یا برنامه‌های ناخواسته را پاك كنید.
۳) فایل‌های خراب یا برنامه‌های مخرب پیدا شده را بررسی و بازرسی كنید.
۴) فایل‌های مشكوك را برای پاك كردن علامت‌گذاری كنید و از همان ابزارها برای پاك كردن آن‌ها استفاده كنید.
● جلوگیری از Spyware
Spyware ‌ها وارد حریم خصوصی كامپیوتر شما شده و شما را با POP-UP ‌های (یعنی بدون دخالت شما) مختلف بمباران می‌كنند و باعث كم شدن سرعت و یا حتی خراب شدن كامپیوتر شما می‌شوند. در زیر به چند روش جلوگیری از خطرات Spyware اشاره شده است.
▪ مرحلهء ۱: نرم‌افزار خود را به روزآوری كنید:
اگر از ویندوز اكس‌پی استفاده می‌كنید یك روش جلوگیری از وجود خطرات Spyware اطمینان از به روز بودن تمام نرم‌افزار است ابتدا از طریق (ویندوز آپ دیت) Windows Update مطمئن باشید كه تمام اصلاحیه‌های ویندوز را دریافت كرده‌اید و وضعیت اتوماتیك به روزآوری اصلاحیه‌ها را انتخاب كنید. (البته این كار برای امثال ما كه كپی‌رایت را رعایت نمی‌كنیم زیاد مناسب نیست.)
▪ مرحلهء ۲: تنظیم كردن پارامترهای مرورگر اینترنت:
قسمت امنیتی اینترنت اكسپلورر را به گونه‌ای تنظیم كنید كه نحوهء دریافت و مقدار دسترسی به اینترنت را به خوبی كنترل كند. اگر از ویندوز (اكس پی) XP یا (اس‌پی‌) ۲SP استفاده كنید مرورگر اینترنت شما به اندازهء كافی در مقابل Spyware محافظت شده است. برای بررسی وضعیت فعلی امنیتی مرورگر اینترنت خود آپشن Option ‌های IE را بررسی كنید.
▪ مرحلهء۳: از یك فایر وال استفاده كنید:
با توجه به اینكه اغلب Spyware ‌ها به همراه برنامه‌های مورد نیاز شما نصب می‌شوند نصب یك دیوارهء آتش ضروری است. این عمل باعث می‌شود هكر‌ها نتوانند به راحتی در سیستم شما نفوذ كنند.
▪ مرحله ۴: دریافت فایل‌هایی كه به سلامت آن‌ها مطمئن هستید:
به طور كلی برای محافظت مناسب از كامپیوتر خود‌، رعایت این چند نكته بسیار ضروری است. برنامه‌هایی را كه مایل به دانلود هستید فقط از سایت‌های مطمئن بگیرید.
تمام اخطارهای امنیتی و توافق‌های مربوط به مجوز شرایط اختصاص‌سازی نرم‌افزاری را كه نصب می‌كنید به دقت بخوانید. برای بستن یك پنجره كه باز شده هیچگاه كلید‌های (اكی) « OK » و یا (اگری) « Agree » را نزنید بلكه علامت ایكس X قرمز رنگ را بزنید. تا آن‌جا كه امكان دارد از نصب برنامه‌های به اشتراك‌گذاری موسیقی و فیلم مجانی خودداری كنید مگر این كه مطمئن باشید تمام اطلاعات لازم نصب نرم‌افزار را می‌دانید. در آخر این كه فراموش نكنید استفاده از امكانات مجانی در محیط مجازی چندان هم به صرفه نیست. پس با احترام به قانون‌هایی مثل كپی‌رایت و تهیهء نرم‌افزار‌های معتبر خود را از پرداخت هزینه‌های بعدی برای رفع این مشكلات خلاص كنید.

سعید نوری آزاد

منبع : روزنامه سرمایه