مقام والای مادر در قرآن

نوع دستورهایی كه اسلام به زن و مرد می‏دهد، در عین حال كه یك راه مشتركی برای هر دو قائل است ولی راه مخصوص را هم از نظر دور نمی‏دارد، وقتی احترام به پدر و مادر را بازگو می‏كند، برای گرامی داشت مقام زن، نام مادر را جداگانه و بالاستقلال طرح می‏كند. قرآن كریم می‏فرماید:
(اِمّا یَبلُغَنّ عِندك الكِبَر احَدُهُما او كِلاهما فلا تَقُل لهما اُفٍ و لا تَنهَرهُما و قُل لَهُما قولاٌ كریماٌ) (۱)
"اگر یكی از آن دو یا هر دو، در كنار تو به سالخوردگی رسیدند به آنها حتی «اوف‏» مگو و به آنها پرخاش مكن و با آنها سخنی شایسته بگوی." و در جایی دیگر می‏فرماید:
ما سفارش كردیم به انسان كه احسان را نسبت ‏به پدر و مادر فراموش نكند: (و وصّینا الانسانَ بِوالدیهِ احساناٌ) (۲)
و انسان را نسبت‏به پدر ومادرش به احسان سفارش كردیم. (وقَضی ربُّك الاّ تعبُدوا الا ایاهُ و بالوالدَینِ احسانا (۳)
پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستید و به پدر ومادر خود احسان كنید. و در جای دیگر احسان به پدر ومادر را در كنار عبادت حق یاد می‏كند:
آیات قرآن كه در مورد حق شناسی از والدین آمده است ‏بر دو قسم است: یك قسم حق شناسی مشترك پدر ومادر را بیان می‏كند وقسم دیگر، آیاتی است كه مخصوص حق شناسی مادر است، قرآن كریم اگر درباره پدر حكم خاصی بیان می‏كند فقط برای بیان وظیفه است،
(انِ اشكُر لی و لِوالدیكَ) (۴) شكرگزار من و پدر و مادرت باش.
اما با همه این تجلیل‏های مشترك، وقتی می‏خواهد از زحمات پدر و مادر یاد كند، از زحمت مادر سخن می‏گوید، نه از زحمت پدر، آنجا كه می‏فرماید:
(و وصّینا الانسانَ بِوالدیه احساناٌ حَملتهُ امُّه كرهاٌ و وضَعته كرها وحَملُه و فِصالُه ثلاثون شهرا) (۵)
زحمات سی ماهه مادر را می‏شمارد، كه: دوران بارداری، زایمان، و دوران شیرخوارگی برای مادر دشوار است. و همه اینها را به عنوان شرح خدمات مادر ذكر می‏كند. قرآن كریم به هنگام یادآوری زحمات حتی اشاره‏ای هم به این موضوع ندارد كه: پدر زحمت كشیده است.
بنابراین، آیات قرآن كه در مورد حق شناسی از والدین آمده است ‏بر دو قسم است: یك قسم حق شناسی مشترك پدر و مادر را بیان می‏كند و قسم دیگر، آیاتی است كه مخصوص حق شناسی مادر است، قرآن كریم اگر درباره پدر حكم خاصی بیان می‏كند فقط برای بیان وظیفه است، نظیر:
(وعلی المولودِ له رزقُهُنَّ و كِسوَتُهُنَّ بِالمَعروف) (۶)
خوراك و پوشاك مادران به طور شایسته به عهده پدر فرزند است.
ولیكن هنگامی كه سخن از تجلیل و بیان زحمات است، اسم مادر را بالخصوص ذكر می‏كند.

پی‏نوشت‏ها:
۱- اسراء، ۲۳.
۲- احقاف، ۱۵.
۳- اسراء، ۲۳.
۴- لقمان، ۱۴.
۵- احقاف، ۱۵.
۶- بقره، ۲۳۳.
منبع:
جوادی آملی ، عبدالله، زن در آینه جلال و جمال، ص ۱۷۷

منبع : تبیان