آزمون میوه ممنوعه!

مجموعه تلویزیونی “میوه ممنوعه” هرچه بیشتر به انتهای راه خود نزدیک شد از نگاه عرفانی بیشتری سرشار گردید و علاوه بر اشارات مستقیمی که به داستان خوردن میوه ممنوعه توسط حضرت آدم داشت در عین حال به نوعی روایت مدرن از داستان‌ شیخ صنعان و دختر ترسا پرداخت.
حسن فتحی در “میوه ممنوعه” روایتی کهن را در بستری مدرن جاری و ساری ساخته و داستان خانواده‌ای مذهبی را به تصویر می‌کشد که در فضایی به دور ازهرگونه اشارات مستقیم به مذهب دچار تردید می‌شوند و همین تردید بستری می‌شود برای تلاش اعضای خانواده برای دست یافتن به میوه ممنوعه.
فتحی با انتخاب فضایی امروزی و روایت داستان خانواده‌ای مذهبی، سیر تاریخی یک فرآیند را آن چنان به تصویر می‌کشد که جز برداشت‌ عرفانی و نگاه مذهبی صرف در فضایی فارغ از کلیشه‌های مرسوم و رایج بخصوص در آثار مناسبتی،‌نگاه حشو و زاید دیگری دیده نمی‌شود.
فتحی در ارائه آخرین اثر تلویزیونی خود با تکیه بر اشارات غیرمستقیم در حقیقت با تاکید بر آفتاب پشت ابر و با بروز نشانه‌ها فضایی خلق می‌کند که برای مخاطب سرشار از جذابیت‌های معنوی است و ناخواسته مخاطب در فضایی قرار می‌گیرد که هر لحظه بر عطش او مبنی بر دنبال کردن داستان افزوده می‌شود.
او “وسوسه” را محور وعنصر اصلی پیش برنده داستان قرار می‌دهد و تاثیرات عمیق این مقوله را در انسان‌هایی حتی به شدت مذهبی به چالش می‌کشد اما نتیجه را به مخاطب واگذار می‌کند تا باز در راه دوری از کلیشه موفق عمل کرده باشد.
انتخاب فضای متضاد با محتوای اثر یکی از تاثیرگذارترین شیوه‌هایی است که در اغلب موارد نتایج مثبتی را رقم زده است که در حقیقت حکم راهنمایی غیرمستقیم را پیدا می‌کند و این همان روشی است که بارها و بارها از سوی پیامبران و امامان مورد استفاده قرار گرفته و خود درس بزرگی برای راهنمایی شده است اما در سال‌های گذشته همواره دافعه‌های زیادی نسبت به اتخاذ چنین روش‌‌هایی بروز پیدا کرده که نتیجه را تحت‌الشعاع قرار داده است. در روزهای آغازین پخش سریال “میوه ممنوعه” و باتوجه به مباحث مطرح شده در مجموعه، برداشتهای سطحی زیادی از این مجموعه صورت گرفت و می‌رفت تا نتیجه را دچار خدشه کند؛ چه بسا که اتخاذ چنین روشی در چنین شرایطی، حکم راه رفتن بر طناب را پیدا می‌کند و خطرات بی‌حد و حصر زیادی را رقم می‌زند اما فتحی با اتکا به تحقیقات و پژوهش‌های صورت گرفته نشان داد به درستی پیمودن راه‌هایی چنین دشوار را آموخته است و این امر در قسمت‌های پایانی سریال نمود بیشتری پیدا می‌کند.
فتحی با پرداخت به موضوعاتی چون فرار دختر از خانه و ازدواج با مرد مورد علاقه‌اش، دل بستن پیرمردی مومن و معتقد به دختری جوان و ... علاوه بر جذب مخاطب، روی معضلاتی امروزی دست می‌گذارد و در عین دارا بودن نگاهی عرفانی - مذهبی به یک فرآیند تاریخی می‌پردازد و بار دیگر جسارت خود را عیان می‌سازد تا نشان دهد برای درک و شعور مخاطب واقعی ارزش قائل است.“میوه ممنوعه” را به دلیل دارا بودن فضای خاص، طراحی شخصیت‌ها، دیالوگ‌های متفاوت، وجود عناصر پیش‌برنده، شیوه روایت و تعلیق‌های خاص اثر باید در زمره آثاری مذهبی سنجید که شیوه و سبک و سیاق جدیدی را به آثاری از این دست می‌بخشد.
استقبال مخاطبان (با وجود موضع‌گیری‌های سختگیرانه در روزهای آغازین پخش) مهر تائیدی است بر شناخت دقیق فتحی از سلیقه مخاطب و دین‌باوری و دینداری مخاطب امروزی که به دلیل برخی نگاه‌های بی‌پشتوانه اعتقادی تا حد زیادی به انزوا کشیده شده است.
در مجموع “میوه ممنوعه” علاوه بر روایت یک داستان مذهبی موجب شد تا پس از مدت‌ها از طریق رسانه ملی، عیار دینی و اعتقادی مخاطبان مورد آزمون قرار بگیرد . در این راستان تلاش گروه اجرایی با ارزش و قابل قدردانی است.

مهرداد ابوالقاسمی

منبع : روزنامه رسالت