عزت نفس

غیر قابل لمس است، اما روی احساس شما اثر می گذارد. قابل رویت نیست، اما هنگامی که در آینه، خود را نگاه می کنید، آن را حس می کنید. قابل شنیدن نیست، اما وقتی درباره خود صحبت می کنید، حضور دارد. واقعا این حس مهم اما مبهم چیست؟ بله، این، حس عزت نفس شماست.
● عزت نفس چیست؟
برای فهمیدن معنی آن، بد نیست کلمه " عزت نفس" را تجزیه کنیم. در ابتدا نگاهی به کلمه " عزت" می اندازیم. کلمه " عزت" یک لغت انتزاعی ( خیالی) است که اهمیت یا ارزش کسی یا چیزی را نشان می دهد. برای مثال، اگر واقعا پدر دوست تان را به خاطر عضویت داوطلبانه در آتش نشانی تحسین می کنید، این بدین معناست که برای وی عزت و احترام والایی قائل شده اید. حتی جایزه ی ویژه ای که به یک بازیکن ارزشمند در یک تیم اهدا می شود جایزه لیاقت و احترام نام دارد و این موضوع اهمیت آن موفقیت را می رساند.
ومنظور از " نفس"، خود شما هستید. حال دو کلمه را با هم ترکیب کنید؛ خواهید دید که معنی آن قابل هضم تر است. این عبارت به این معناست که چقدر برای خود ارزش قائل بوده و به خود اهمیت می دهید. اینکه خود را چطور می بینید و چه احساسی درباره موفقیت های خود دارید به این حس مربوط می شود.
عزت نفس ربطی به فخر و تکبر ندارد. این حس، بیشتر در مورد بحساب آوردن خود و ارزش والای شماست؛ ربطی ندارد که شما کامل هستید- چرا که به واقع هیچ کس کامل نیست- بلکه آگاهی از این موضوع است که شما لیاقت دوست داشتن و پذیرفته شدن را دارید.
● چرا عزت نفس اهمیت دارد
عزت نفس مثل یک جفت کفش زیبای اسنیکرز نیست که بخواهید آن را به دست آورید و نتوانید. حتی یک کودک هم به عزت نفس احتیاج دارد. عزت نفس بالا مهم است، زیرا که باعث می شود سرتان را بالا بگیرید واز خود و کاری که انجام می دهید احساس سربلندی کنید؛ به شما جرأت می دهد دست به کارهای نو بزنید و قدرتی که خود را باور کنید. داشتن این حس باعث می شود که حتی در مواقعی که اشتباه می کنید، به خود احترام گذاشته و خود را خوار نکنید. و هنگامی که به خود احترام بگذارید، دیگران هم از کوچک و بزرگ به شما احترام خواهند گذاشت.
داشتن یک عزت نفس بالا در انتخاب های مناسب روحی و جسمی نیز به شما کمک می کند. اگر دوستان تان کار بیهوده و یا خطرناکی را انجام دهند، با اهمیت و ارزشی که برای خود قائل هستید، به دنبال آنها نخواهید رفت. اگر از عزت نفس خوبی برخوردار باشید، می دانید آنقدر باهوش هستید که راجع به مسائل، خودتان تصمیم بگیرید؛ در این صورت به آزادی، احساسات، سلامتی و در مجموع به نفس خود اهمیت داده اید. عزت نفس بالا این آگاهی را به شما می دهد که هر یک از ابعاد وجودیتان ارزش اهمیت و مراقبت را دا راست.
● کودکان چطورعزت نفس را بدست می آورند
بچه ها شرایط خوب یا بد را درک نمی کنند. وقتی آنها از زدن یک آروغ بزرگ یا از بستن پوشک بچه احساس بدی پیدا می کنند، این، ما هستیم که باید حس عزت نفس را در آنها تقویت کنیم. اما چطور؟ خوب، با تشویق کردن کودک وقتی چهاردست و پا راه می رود، یا هنگامی که روی دو پا می ایستد و یا حرف می زند. مثلا برای این که کودک احساس ارزش و دوست داشتن بکند، هنگام این کارها او را با کلماتی از قبیل " آفرین و باریک الله" تشویق کنید.
همچنان که کودکان بزرگتر می شوند، نقش آنها در تقویت این حس نیز بیشتر می شود. کسب موفقیت هایی همچون گرفتن یک نمره خوب یا تشکیل یک تیم فوتبال، چیزهایی هستند که معمولا کودکان از انجام آنها احساس سربلندی می کنند. البته داشتن حس شوخ طبعی و دوست خوبی برای رفقای هم سن و سال بودن هم همان احساس را ایجاد می کند.
خانواده ی کودک یا افراد دیگری همچون مربیان، هم تیمی ها و همکلاسی ها که در زندگی کودک دخیل هستند نیز در بالا بردن این حس در وی موثرند. برای نمونه می توانند کمک کنند که کودک از نحوه انجام کارها آگاه شده یا به خصوصیات خوب خود توجه کند. می توانند زمانی که کودک برای اولین بار در کاری شکست می خورد، او را باور کرده و وی را برای انجام دوباره آن کار تشویق کنند. این تمام کاریست که می توانیم در مورد کودکان بیاموزیم تا باور کنند که مثبت قدم برداشته اند، از کاری که انجام داده اند احساس سربلندی کنند و اعتماد به نفسی پیدا کنند تا قابلیت های خود را بیش از آنچه تصور می کنند ببینند.
● چکیده ای درباره عزت نفس پائین
شاید کودکانی را بشناسید که از عزت نفس بالایی برخوردار نبوده و دائما از خود ایراد می گیرند. یا شاید در مورد خودتان همین احساس را داشته و فکر کنید که مهم نیستید.
گاهی اوقات عزت نفس پایین کودک، ناشی از عدم تشویق مناسب والدین و یا جو بدیست که در خانه حاکم است. البته این موضوع منحصر به خانه نمی شود وشاید عزت نفس کودک در کلاس هم آسیب ببیند. شاید رفتار معلم باعث شود کودک نتواند در کلاس نظر بدهد یا شاید بچه های شر کلاس چیز ناراحت کننده ای به او بگویند که عزت نفسش را تضعیف کند.
برای برخی از بچه ها، کلاس های مدرسه آنقدر سخت می گذرد که نمراتی را که انتظار دارند بدست نمی آورند. این مسئله باعث می شود احساس بدی در مورد خودشان پیدا کنند و در نتیجه عزت نفس در آنها پایین می آید. عزت نفس آنها در صورتی بالا می رود که آموزگار، معلم سرخانه و مشاوری که آنها را تشویق می کند، صبور بوده و با آموزش به آنها کمک کند تا دوباره عزت نفسشان را بالا ببرند. وقتی این آموزش ها به طرز صحیحی انجام می گیرد، این حس به سرعت در آنها بالا می رود.
▪ بعضی مسائل روی عزت نفس کودکان تاثیر گذاشته و آن را تغییر می دهد. در زیر به آنها اشاره می کنیم:
ـ اگر کودکی مدرسه اش را عوض کرده باشد و نتواند فوری دوستانی برای خود در مدرسه جدید پیدا کند، احساس بدی پیدا می کند.
ـ یا بچه ای که والدین آن از هم جدا شده اند. شاید کودک احساس کند که آنها او را دوست نداشته اند و همین امر موجب می شود تا طلاق آنها را عامل پایین آمدن عزت نفس در خود ببیند.
ـ کودکی که احساس می کند خیلی لاغر یا خیلی چاق است، فکر می کند ایده آل نیست.
ـ حتی تغییرات جسمی ناشی از بلوغ نیز، که برای هرکس اتفاق می افتد، روی عزت نفس کودک تاثیر می گذارد.
● تقویت عزت نفس
درست است که پستی و بلندی های احساسی در زندگی وجود دارد، اما عزت نفس پایین خیلی هم عادی نیست. این احساس که به خود اهمیت نمی دهید، شما را افسرده کرده و از انجام کارهای نو باز می دارد. این احساس، مانع از ایجاد دوستی ها شده و یا به عملکرد تان در مدرسه آسیب می زند. داشتن یک عزت نفس قوی، بخش بسیار بزرگی از رشد کردن را تشکیل می دهد. همینطور که بزرگتر شده و با تصمیم گیری های سخت تر- بخصوص تحت فشار هم سن و سال ها- روبرو می شوید، هر چه عزت نفس تان بالا تر باشد، بهتر و راحت تر تصمیم خواهید گرفت. فقط این مسئله مهم است که برای خود ارزش زیادی قائل شوید.
اگر فکر می کنید عزت نفس تان پایین است، با یکی از بزرگتر ها که به وی اعتماد دارید صحبت کنید. شاید او با نظرات خوبش این حس را در شما تقویت کند.
▪ در اینجا نکات کوتاهی برای بالا بردن عزت نفس آورده شده است که با هم می خوانیم:
ـ لیستی از کارهایی که آنها را خوب انجام می دهید تهیه کنید. این کار ها می تواند هر چیزی باشد؛ از نقاشی و خواندن گرفته تا ورزش کردن و حتی جک گفتن. اگر درتهیه این لیست مشکل دارید از پدریا مادر خود کمک بخواهید. سپس کارهایی را به لیست اضافه کنید که دوست دارید در آنها موفق باشید. پدر یا مادرتان می توانند در شناسایی این استعدادها و تواناییها موثر باشند.
ـ هر روز از خود به خاطر کارهایی که کردید تعریف کنید. فقط نگوئید " من خیلی عالی" هستم. فقط سعی کنید معیار خوبی را که دارید خاص تر ببینید. مثلا " من برای فلان کس امروز دوست خوبی بودم." یا " بهتر از آن که فکر می کردم، امتحان را خوب دادم." هر شب قبل از خواب، سه مورد از کارهایی را که در طول روز خوشحالتان کرده در لیست خود بنویسید.
ـ به یاد داشته باشید که بدن شما با هر شکل و اندازه و با هر رنگی متعلق به شماست؛ مهم نیست که دیگران آن را چطور می بینند. اگر در مورد وزن و قد خود نگران هستید، به پزشک مراجعه کنید تا این ابهام بر طرف شود. اعضایی از بدنتان را در نظر بگیرید که عالی هستند؛ مثلا پاهای قوی ای دارید و خیلی خوب اسکیت می کنید.
ـ آگاه باشید! مسائلی در زندگی هست که نمی توانید تغییر دهید. این چیزها مانند رنگ پوست و یا اندازه پا، مسائلی هستند که باید بپذیرید چرا که قسمتی از شما هستند.
ـ وقتی افکار منفی به ذهنتان رجوع کرده و می خواهند شما را دلسرد کنند، سعی کنید آنها را از ذهن خود بیرون کنید. هنگامی که این کار را می کنید، شما قدرت ناامید کننده ی این نداها را از آنها می گیرید.
با تمرکز روی خصوصیات خوب و کارهای خوبی که انجام می دهید، یاد می گیرید که خود را بپذیرید و دوست داشته باشید. اجزای اصلی تشکیل دهنده یک عزت نفس قوی، ارزش و اهمیت است. ارزش و اهمیتی که به خود می دهید.

مترجم: امیر رضا درگاهی

منبع : همسر