بوروکراتها و تکنوکراتها در عصر اینترنت

بوروکراتها و تکنوکراتها بوروکراتها، دیوان‌سالاری‌ها، قرطاس بازها، دیوانی‌ها، اداری‌ها، هر چه که اسمش را می‌خواهید بگذارید، اشکالی ندارد. اینها حاکمان اصلی سیستم اداری هستند. آنها هستند که می‌گویند ارباب رجوع چه باید بکند، چه نباید بکند؟
چه مدرکی یا سندی را باید بیاورد، به کجا برود؟ چه امضایی را بگیرد و چه مراحلی را طی کند.
بوروکراتها دوست دارند مراجعه‌کننده را از این اتاق به آن اتاق بفرستند، از این دبیرخانه به آن دبیرخانه از این طبقه به آن طبقه. آنها تعیین می‌کنند که پای ورقه هر مراجعه کننده چند پاراف، امضاء و تایید و دستور و پی نوشت باید داشته باشد.
سلسله مراتب را آنها می‌دانند، امروز برو فردا بیا، منتظر باش.تماس بگیر، جلسه است، امکان ندارد و باید ضوابط رعایت شود ورد دهان بوروکراتها است. اصولا آنها این همه مقررات و کش و قوس و این طرف و آن طرف کشاندن مراجعه کننده را برای این انجام می‌دهند که اگر نکنند، موجودیتی نخواهند داشت اگر قرار باشد کار هر فرد، در یک اتاق انجام شود، دیگران چه کاره‌اند؟
برای پرداخت یک قبض ۵۰۰ تومانی باید اول بروی پیش یک کارشناس مسئول، فیش بگیری، آدرس بگیری و ۲ کیلومتر آن طرف ‌تر به شعبه بانکی که آنها تعیین کرده‌اند، پول واریزکنی و برگردی فیش را تقدیم کنی. تازه متوجه می‌شوی که باید یک سری مدارک جدید بیاوری، وقتی می‌پرسی چرا این مدارک را همان اول نخواستید پاسخ می‌دهند، ما مسئول کار دیگران، نیستیم این مشکل شما است، کسی از شما دعوت نکرده بود اینجا تشریف بیاورید،
جالب تر اینکه بوروکراتها، سطح‌بندی مختلف هم دارند، مدیر کارشناس و مسئول. مدیران خود به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند، رئیس دایره، رئیس اداره، مدیرکل، معاون و رئیس کل. هیچ یک از این مدیران، تاکنون به این فکر نکرده‌اند که در عصر اینترنت و ماهواره چگونه می‌شود کار ارباب رجوع را راحت‌تر انجام داد. آنها مدیر خودشان هستند و اگر ارباب رجوع، مداوم مراجعه نکند پس فرق مدیر و ارباب رجوع چیست؟
بهترین تصمیم‌ها و سیاستگذاری‌های اجرایی و قانونی می‌تواند در چرخه بروکراسی‌ اداری گرفتار آمده و خنثی و بی‌اثر شود شاید الان که این سطور را می‌خوانید هر یک از شما ادارات مختلفی مانند شهرداری، دادگستری، دارایی، بانک، تامین ‌اجتماعی، آموزش و پرورش، دانشگاه، نیروی انتظامی، بیمارستان، استانداری و یا چندین سازمان و اداره دیگر پیش چشمتان مجسم شود و قطعا هر یک از شما چندین خاطره مفصل از فرآیند اداری پیچ در پیچ این نهادها در ذهن دارید.
مشکل بروکراسی در ایران و بسیاری از کشورهای جهان به عنوان یکی از دلایل عقب‌افتادگی و توسعه نیافتگی مطرح می‌شود.
دوستی تعریف می‌کرد که برای ثبت‌نام در یک دانشگاه سوئد از ۲ ماه قبل وقت خاصی را تنظیم و به او اعلام کرده بودند زمان مقرر ساعت ۱۵:۱۰ صبح بود، دو ست ما ساعت ۱۰ مراجعه می‌کند و پاسخ می‌شنود ساعت ۱۵:۱۰ است و راس ۳۰:۱۰ کار شما به اتمام می‌رسد، و چنین نیز شده بود.
چگونه است که در کشورهای توسعه یافته سیستم اداری قادر است زمان رسیدگی به یک پرونده را از ۲ ماه قبل پیش‌بینی کند و راس ساعت مقرر آنرا انجام دهد، اما در سیستم بوروکراسی ما، ارباب رجوع باید پاشنه در اداره را از جا درآورد تا به کارش رسیدگی شود؟
در مقابل بوروکراتها، تکنوکراتها قرار دارند که کارشان فنی و تکنیکی است. آنها به جای کاغذ بازی، کار انجام می‌دهند. تولید و محصول دسترنج آنها قابل اندازه‌گیری است، بوروکراتها فقط زمان را سپری می‌کنند و واحد اندازه‌گیری کار آنها، ساعت کاری است. تکنوکراتها در همه نهادها با بوروکراتها میانه خوبی ندارند. البته این دو لزوما" ضد هم نیستند، اما بوروکراتها اگر بتوانند و از دستشان برآید چوب لای چرخ تکنوکراتها می‌گذارند.
مهندسان از جمله تکنوکراتهایی هستند که به عنوان مثال با طراحی سیستم‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات و اتوماسیون، کاروکاسبی بوروکراتها را کساد می‌کنند.
در ایران برنامه‌های مختلفی تحت عنوان «تحول اداری»، «انقلاب اداری» و... طراحی و اجرا شده است، ولی واقعیت این است که این برنامه‌ها به جای حذف مراحل طولانی بوروکراتیک، خود مراحل جدیدی به آن افزوده و منجر به ایجاد ساختارهای جدید شده‌اند، آنچه نارضایتی عمومی نامیده می‌شود تا حد زیادی ناشی از نحوه سرویس‌دهی همین بدنه بوروکراتیک دولتی به مردم عادی است فساد اداری، رشوه‌خواری و رشوه‌دهی، رانت و برخی دیگر از تخلفات اداری، معلول همین وضعیت پیچیده و درهم تنیده است.
برای تغییر این کلاف سردرگم تنها راه چاره، داشتن تفکر سیستمی و نگاه مردمی محور است. نگاهی که به جای ایجاد ساختارهای جدید اداری، فرآیندهای پرپیچ و خم اداری، ضوابط و آیین‌نامه‌های متراکم و زاید و کاغذبازی‌های بی‌مورد را اصلاح کند. برخی مدیران ایرانی با چنین تفکری نشان داده‌اند که مسئله‌دارترین سازمانها نیز اصلاح‌پذیر هستند.

سایت خبرنگار