گریز از کلیشه‌های روایت و بازیگری

تمام تلاش رضا کریمی در «انعکاس» این بوده که فیلمی قصه‌گو و جذاب برای مخاطب بسازد.
چند بار روی این موضوع طی گفت‌وگو تاکید می‌کند و البته این را هم می‌گوید که جذب مخاطب قرار نبوده به هر قیمتی اتفاق بیفتد. کریمی هم مثل ما خوب می‌داند که پیش‌بینی سلیقه مخاطب سینمای ایران کار دشواری است.
▪ فیلمنامه «انعکاس» را محمدهادی کریمی نوشته است. در ساخت کاملا به فیلمنامه وفادار بودید یا تغییراتی در آن اعمال کردید؟
ـ زمانی که ساخت فیلمنامه پیشنهاد شد، آن را خواندم. در صحبت‌هایی با آقای حاجی میری به این نتیجه رسیدیم که فیلمنامه بازنویسی شود. یک مرحله آقای کریمی فیلمنامه را بازنویسی کرد و چند بار هم آقای حاجی‌میری فیلمنامه را بازنویسی کرد.
▪ در این تغییرات چه بخش‌هایی از فیلمنامه اولیه حفظ شد؟
ـ به‌هرحال طبیعی است که فیلمنامه تغییر کند اما خط اصلی آن حفظ شد. ما روی شخصیت‌پردازی و بعضی حوادث بیشتر کار کردیم. سعی کردیم خط اصلی را حفظ کنیم و به آن وفادار باشیم اما در بعضی بخش‌ها حس می‌کردیم احتیاج به تغییرهایی داریم که اعمال کردیم.
▪ در آثار قبلی به قصه‌های پرتعلیق علاقه نشان دادید. در «انعکاس» هم با قصه‌ای حادثه‌ای و پرتعلیق روبه‌رو هستیم؟
ـ من به سینمایی علاقه دارم که برای مخاطب جذاب باشد. این جذابیت را در همه بخش‌ها در نظر می‌گیرم. هم در انتخاب فیلمنامه و بازیگر و هم در فضاسازی و اجرا. برای من مهم است که مخاطب درگیر فیلم بشود. قصه پرتعلیق هم برای مخاطب جذاب است و یکی از مایه‌هایی است که من دوست دارم رویش کار کنم.
▪ فیلمنامه «انعکاس» از نظر خودتان این ویژگی‌ها را داشت؟
ـ به‌نظرم در این فیلمنامه با قصه‌ای بکر و متفاوت روبه‌رو هستیم. فضا و داستان فیلم را در کمتر فیلمی دیده‌ایم. در نگاه اول قصه به‌نظرم آن‌قدر جذاب بود که برای طیف گسترده‌ای ارزش پیگیری و دنبال‌کردن داشته باشد.
▪ پس قرار است «انعکاس» یکی از فیلم‌های پرفروش سال آینده باشد؟
ـ تنها فروش برایم اهمیت نداشت. سعی کردم فیلم از نظر ساختاری قابل‌توجه باشد. در عین حال در لایه‌های پنهان قصه می‌توان پیام‌های فرهنگی و معنوی هم دید، البته این مفاهیم بخش قصه‌گویی اثر را کمرنگ نکرده است.
▪ فرج حیدری، فیلمبرداری «انعکاس» را برعهده داشته، او فیلمبرداری است که تصاویر چشم‌نوازی می‌گیرد. به‌نظر می‌رسد در «انعکاس» جذابیت تصاویر برایتان مهم بوده.
ـ فیلمبرداری در خدمت فضا و مضمون فیلم بود. در چنین قصه و فضایی نیاز به تصاویر چشم‌نواز و جذاب و کادربندی اصولی و حرفه‌ای داشتیم. حضور آقای فرج حیدری در رسیدن به این ساختار بصری خیلی کمک‌کرد. او فیلمبردار صاحب نظری است و خوب می‌داند که چطور از فضاها استفاده کند. نوع نورپردازی و فیلمبرداری «انعکاس» در خدمت فضایی است که قصه به‌عنوان یک اثر پرتعلیق در اختیارمان قرار می‌داد.
▪ از ابتدا به این بازیگرها فکر می‌کردید؟
ـ زمانی که بازنویسی‌ها تمام شده و درخواست پروانه ساخت کرده بودیم، به بازیگرها فکر کردیم. برای هر نقش چند نامزد داشتیم، خوشبختانه با همه گزینه‌های اول به توافق رسیدیم و نیازی نبود به دنبال بازیگر بگردیم. خوشبختانه گروه خوب و حرفه‌ای در این فیلم مقابل دوربین رفتند. همه بازیگرها با علاقه روی نقش‌هایشان کار کردند و حاصل کارشان واقعا رضایت‌آمیز است.
▪ به نظر می‌رسد در مورد بعضی بازیگرها سعی کرده‌اید انتخاب غیرکلیشه‌ای داشته باشید.
ـ برای چهار نقش اصلی به سراغ انتخاب کلیشه‌ای نرفتم. من کار با بازیگر حرفه‌ای را دوست دارم بازیگرانی که مردم آنها را دوست دارند و ترجیح می‌دهند در فیلم‌ها آنها را ببینند. اما برای کارگردان یک بخش جذاب در کار با بازیگر حرفه‌ای وجود دارد و آن استفاده غیرکلیشه‌ای از بازیگرها است. نقشی که خانم مهناز افشار در «انعکاس» بازی کرده کاملا با نقش‌های قبلی‌اش تفاوت دارد و او را با نقشی تازه در این فیلم می‌بینید. حمید گودرزی و کامبیز دیرباز هم نقش‌های متفاوتی را تجربه کرده‌اند.
▪ «انعکاس» شخصیت‌های محدودی دارد. کار روی این قصه‌ها سخت است. از دشواری ساخت کار با کاراکترهای محدود ترسی نداشتید؟
ـ کارروی براساس قصه‌هایی که کاراکترهای محدود دارند کمی دشوار است اما اگر فیلمنامه درست پرداخت شده باشد و جزئیاتی که به این قصه‌ها معنا و مفهوم می‌دهد، در قصه وجود داشته باشد قصه جذاب و پرکشش می‌شود. بخش دیگری از کار به اجرای فیلمنامه برمی‌گردد کارگردان باید از امکانی که این جنس قصه‌ها به او می‌دهند درست استفاده کند. من تمام تجربه‌ای که در این سال‌ها کسب کرده‌ام و دانش سینمایی‌ام را به کار بردم تا از امتیازهای این متن در مرحله کارگردانی استفاده کنم.
▪ مخاطب این فیلم چه گروهی هستند؟
ـ معضل اصلی سینمای ایران مساله مخاطب است. باید کاری کرد که فیلم‌ها برای مردم جذاب باشند. البته این به معنای توجه به سلیقه نازل مخاطب عام نیست. می‌شود فیلم‌هایی ساخت که هم سطح سلیقه مخاطب را بالا ببرد هم برای او جذاب باشد. وقتی از سینمایی صحبت می‌کنیم که در آن بازگشت سرمایه اهمیت دارد نمی‌شود نقش مخاطب را نادیده گرفت. همه اقشار مخاطب «انعکاس» هستند و فکر می‌کنم فیلم می‌تواند گروه‌های مختلف را سرگرم کند.
▪ گویا تهیه‌کننده حضوری پررنگ در این پروژه داشته،‌حتی بازنویسی فیلمنامه هم توسط او انجام شده.
ـ در کنار فیلمنامه خوب حضور یک تهیه‌کننده حرفه‌ای برای هر پروژه‌ای نعمت است. حضور آقای حاجی‌میری به عنوان تهیه‌کننده‌ای که درک و شناخت درستی از سینما دارد مایه دلگرمی بود. او فقط به فروش فیلم فکر نمی‌کرد و به دنبال ساخت فیلمی آبرومند و با مختصات حرفه‌ای بود.
▪ نمایش فیلم در جشنواره فجر چقدر برایتان مهم است؟
ـ برای هر فیلمسازی جشنواره فیلم فجر اهمیت دارد. این رویداد تنها اتفاق مستمر و بزرگ در سینمای ایران است.
▪ فکر می‌کنید فیلم در چه شاخه‌هایی مورد توجه قرار بگیرد؟
ـ هدف من از حضور در جشنواره جایزه یا نامزد شدن نیست. داوری جشنواره فیلم فجر سلیقه‌ای است و در این سال‌ها ثابت شده که نتایج داوری این جشنواره تابع عناصر مختلفی است. مهم‌ترین امتیاز جشنواره برای من آگاه شدن از نظر و دیدگاه مخاطبی است که در اولین نمایش‌ها با فیلم روبه‌رو می‌شود. در اکران عمومی کارگردان فرصت این را ندارد که با واکنش‌های مخاطب این طور مواجه شود.
▪ نوروز ۸۷ می‌تواند فرصت مناسبی برای نمایش فیلم باشد. «انعکاس» را نوروز اکران می‌کنید؟
ـ فیلم آماده اکران است اما تهیه‌کننده و پخش‌کننده به دنبال زمان مناسب برای اکران عمومی هستند.

منبع : روزنامه تهران امروز