کبوتران دوبرجه

نهاد خانواده یکی از مهم‌ترین و پراهمیت‌ترین نهادهای اجتماعی است، چرا که سلامت و یا عدم سلامت جامعه را در دست دارد و در بنای جامعه و حفظ سنت‌ها، ارزش‌ها، روابط خویشاوندی و پرورش کودک، تعادل روانی و عاطفی نقش مهمی دارد. فرقی ندارد فرد چه شغلی داشته باشد، داشتن خانواده‌ای خوب و فرزندانی سالم و صالح، آرزوی همگان است و بسیاری برای رسیدن به این نقطه ایده‌آل تلاش می‌کنند...
بسیاری از والدین موافق ازدواج فرزند خود با یک پزشک هستند، زیرا از دید عموم مردم، پزشک هم منزلت دارد، هم پول، هم ارزش و اعتبار و هم صلاحیت اداره خانواده و فرزندان سالم. همه مردم با ازدواج فرزندشان با یک پزشک موافق هستند. از سوی دیگ،ر بسیاری از پزشکان معتقدند با توجه به شرایط یک پزشک و مشکلات کاری این شغل، بهتر است که پزشکان با همکاران خود ازدواج کند؛ چراکه شرایط یکدیگر را بهتر درک می کنند و خانواده بهتری تشکیل خواهند داد. در مقابل مخالفانی نیز برای این موضوع وجود دارند. صرف‌نظر از اینکه ازدواج پزشکان با یکدیگر بهتر است یا با غیر پزشک، موضوع کودکان پزشکان نیز مطرح است. در مقابل اصطلاح «کبوتر دوبرجه» در لغت‌نامه دهخدا چنین آمده است: «کنایه از شخصی که بر یک‌جا و یک‌کار قرار نگیرد.» این حکایت بسیاری از پزشکانی است که همزمان باید از فرزندان خود نیز مراقبت کنند.
● پدرسالاری
اولین حالت در ازدواج پزشکان، حالتی است که آقای دکتر، همسر غیر پزشک اختیار کند. اگر همسر آقای پزشک، شاغل در رشته‌های غیرپزشکی باشد، می‌تواند اقتصاد خانواده را تا بهبود شرایط مالی همسر پزشکش (به‌خصوص پزشکان جوان بی‌پشتوانه) حمایت کند و در رسیدگی به اوضاع تربیت و تحصیل بچه‌ها نقش خود و البته تا حدی نقش پدر را نیز ایفا کند. اگر خانه‌دار هم باشد که فرصت بیشتری برای فرزندان دارد. پدران پزشک بر اثر استرس‌های شغلی، در مواقعی شرایط روحی مناسب ندارند و نمی‌توانند متناسب با نیاز کودک برای او وقت بگذارند. در این موارد همسری غیرپزشک می‌تواند با ابراز محبت و صرف وقت تا حدی به پدر خانواده کمک کند؛ البته قطعا این موضوع نمی‌تواند دائمی باشد. او نیازمند کمک همسر پزشک خود نیز هست و در غیر این صورت، توان ادامه راه را نخواهد داشت.
● پزشک شدن چه آسان، مادر شدن چه...
حالت دوم وقتی است که خانم دکتر با غیر پزشک ازدواج می‌کند. در جوامع سنتی، به طور معمول وظیفه اصلی زنان، رسیدگی به امور خانه اعم از همسرداری و تربیت فرزند بوده است. با ظهور عصر صنعت و تکنولوژی و استفاده از ابزارآلات صنعتی در زندگی روزمره، کم‌کم امور خانه ساده‌تر شده، عملا اغلب زنان به یک مصرف کننده تبدیل شدند و احساس نیاز برای مشارکت در کارهای بیرون از خانه را پیدا کردند. این گرایش زنان به اشتغال خارج از خانه و دریافت دستمزد، منجر به تغییر و تحولاتی در عرصه زندگی شد. کشور ما نیز از این مقوله مستثنی نیست.
زنان پزشک به‌طور سنتی علاوه بر شغل خود وظیفه خانه‌داری و تربیت فرزندان را نیز برعهده دارند. از سوی دیگر مردها دوست دارند در یک‌سری زمینه‌ها نسبت به همسرشان بالاتر باشند، تربیت سنتی نیز زنان را به این وضعیت متقاعد کرده است. اگر همسر خانم دکتر، شغلی با درآمد ماهیانه بالا که معمولا وقت‌گیر است، داشته باشد، کودکان بازهم به مشکل برخورد می‌کنند. گاهی هم خانم‌های پزشک ناگزیرند این مشکل را با کاهش زمان کار حرفه‌ای خود جبران کنند. زنان پزشک که به طور معمول در مطب‌های شخصی طبابت می کنند، می‌توانند با کار نیمه‌وقت مدت بیشتری به وظایف مادری خود بپردازند، اما همین زنان اگر مدیر بخش یا بیمارستان باشند، مجبورند در ساعت‌های معین مشغول کار باشند ، به جلسه یا سفر بروند و... شاید به همین دلیل بسیاری از آنها مجبور می‌شوند همزمان با مادر شدن، از شغل خود کناره‌گیری کنند. البته این مشکل منحصر به بانوان پزشک نیست. بسیاری از بانوان شاغل، چنین مشکلاتی دارند، اما تفاوت آنان با پزشکان در این است که آنها، می‌دانند که کارشان تا چه ساعاتی طول خواهد کشید و چه زمانی می‌توانند به خانه برگردند.
● دو پزشک در یک اقلیم
ازدواج دو پزشک با هم می‌تواند مزایای زیادی به همراه داشته باشد، اما وقتی آقا و خانم هر دو به شغل شریف اما پراسترس پزشکی مشغول باشند، مسایل تربیتی و تحصیلی بچه‌ها بر عهده کیست؟ برخی مطالعات نشان داده بیشتر بچه‌هایی که دو والد پزشک داشتند، از تحصیل و به خصوص شغل پزشکی متنفر هستند.
این امر به خصوص در مواردی که والدین فرصت کافی برای حضور در منزل نداشتند یا در زمان حضور خود برنامه‌ریزی برای زندگی نداشتند، بیشتر دیده می‌شود و بچه‌ها فقدان حضور والدین را حس می‌کنند. دو پزشک معمولا یا در حال درس خواندن هستند یا ساعات کاری زیادی دارند یا در صورت حضور، شرایط روحی و جسمی مناسبی برای کودک خود ندارند.
مردهایی که همسر پزشک دارند، غالبا فراموش می کنند که همسرشان شغل خاصی دارد و نیازمند کمک در اداره بچه‌هاست و آنها هم باید قسمتی از بار عاطفی خانواده را به دوش بکشند. متقابلا خانم دکترهایی که همسر پزشک دارند نیز گاهی از خاطر می‌برند که با ورود به خانه، مادر بچه‌ها هستند. بچه‌هایی که پدر و مادر پزشک دارند، معمولا فرزند مادربزرگ خود هستند. رفتار این کودکان نشان دهنده کمبود والدین است، اما معمولا پدر و مادر، آن‌ را درست درک نمی‌کنند. در مواقعی که دو پزشک در تخصص‌هایی که فعالیت‌های اورژانسی بیشتری دارند مانند زنان و زایمان، جراحی و ... شاغل هستند، وضعیت کودکان بسیار بدتر می‌شود. گاهی هم وقتی دو همکار با یکدیگر ازدواج می‌کنند، از آنجایی که به مسایل شغلی یکدیگر آگاهی دارند، ممکن است محیط خانه را به مطب خود تبدیل کنند. ایراداتی هم به کار یکدیگر بگیرند، مشورت کنند و.... در این شرایط زمانی را که باید برای کودکان صرف شود، در عمل به شغل پزشکی اختصاص می یابد.
از این مساله هم نگذریم، بسیاری از زوج‌های پزشک در زمان تحصیل و رزیدنتی شرایط بچه‌دار شدن را ندارند. وقتی هم که دارای شرایط می‌شوند، فاصله سنی آنها با فرزندشان آنقدر زیاد است که درک جوانی فرزند سخت می‌شود و بیشتر باید نقش پدربزرگ و مادربزرگ را داشته باشند.
● مشورت نمی خواهیم
مقوله تربیت فرزندان از موضوعات بسیار مهمی است که اغلب مشاوران خانواده، مراجعین زیادی در این راستا دارند. به‌طوری که خانواده‌ها با افزایش اطلاعاتی که در زمینه تربیت مناسب فرزندان و لزوم آن پیدا کرده‌اند و رغبت فزاینده در جهت آموزش راهکارهای مناسب برای تربیت کودکان و نوجوانان خود نشان می‌دهند. در این زمینه خدمات مشاوران ممکن است درزمینه آموزش و ارائه راهنمایی باشد و یا زمینه حل یک مشکل تربیتی. در موضوع اول، مشکلی اتفاق نیافتاده و خانواده راغب است به صورت پیشقدم مطالبی مفید را در زمینه تربیتی بیاموزد، اما در موضوع دوم اغلب بعد از بروز مشکل است که خانواده مراجعه می‌کند و در جهت حل مشکل اقدام می‌کند. اما برخی پزشکان تصور می‌کنند چون در حوزه پزشکی درس خوانده‌اند، نیازی به مشاوره دیگران ندارند یا حتی در مواردی فکر می‌کنند برایشان افت دارد که برای برقراری رابطه بهتر با فرزندان‌شان با کسی مشورت کنند.
این درحالی است که مقوله تربیت فرزندان از موضوعات بسیار مهم و تخصصی محسوب می‌شود و هیچ دلیلی ندارد یک جراح قابل در این خصوص نیز صاحب‌نظر باشد. آموزش راهکارهای مناسب برای تربیت کودکان و نوجوانان می‌تواند در بسیاری از موارد راه‌گشا باشد.

دکتر علی اخوان‌بهبهانی

منبع : هفته نامه سپید