دوئل با طبیعت

این حرفها را یک کارشناس محیط زیست که سالهاست در وزارت کشاورزی سابق و جهاد کشاورزی فعلی فعالیت می کند می گوید: البته مسلم است که این حرف خیلی جدی گرفته نمی شود اما در روز درختکاری که به عنوان نماد حفاظت و کاشت درخت در کشور محسوب می شود گفتن آن خالی از چاره نیست. چرا که شاید - و فقط شاید - فکری به حال جنگلهایمان بشود و خیلی ها به این نتیجه برسند که بعضی از سرمایه های ملی مهمتر از این هستند که به خاطر اندکی پول از بین بروند. این حرفها مورد تایید خیلی از مسوولان زیست محیطی هم هست چه این که مدتی پیش بسیاری از آنها در جلسه ای در سازمان حفاظت از محیط زیست نسبت به تخریب هزاران هکتار از فضای سبز کشور هشدار دادند.
این هشدار البته به دلیل نداشتن اهرمهای قوی در دست نهادهای زیست محیطی ، آن طور که باید و شاید پیگیری نشد. این عدم پیگیری طبق معمول هر سال تا ۱۵اسفند طول کشید تا همه به روز درختکاری و وعده هایی که افراد مختلف برای کاشت «نهالهایی به جای درختهایی که نابود می شوند» فکر کنند. اصولا ایران جزو کشورهایی محسوب می شود که بیابان هایش به قسمتهای سبز آن غلبه دارد. در چنین حالتی است که حفظ و حراست از درختان برای مردم اهمیت پیدا می کند. درختانی که در کشور روزبه روز کمتر می شوند حتی اگر هفته ای به اسم «منابع طبیعی » وجود داشته باشد. هفته ای که حداقل اهمیتش برای مردم و مسوولان این است که یک بار دیگر این نکته به ایشان تکرار شود: «قطع شدن هر درخت ما را به آلوده تر شدن هوا رهنمون می کند». این حرف را مهندس بالی کارشناس امور زیستگاه های سازمان حفاظت محیط زیست می زند و این طور ادامه می دهد: «اتفاقی که طی این سالها در زمینه تخریب محیط زیست افتاده برای بسیاری از ما غیرقابل باور است. چرایش هم این که پیشینه درخت و درختکاری از قدیم بین ما ایرانی ها وجود داشته و تا سالها پیش ما به حفظ منابع طبیعی در دنیا معروف بوده ایم.» این کارشناس محیطزیست ادامه می دهد: با توجه به توسعه شهرنشینی و گسترش فعالیت های صنعتی در کشور اهمیت درختکاری برای ما روز به روز بیشتر شده است. الان در تمام سال در کشور درخت کاشته می شود اما متاسفانه این اتفاق فقط در هفته منابع طبیعی کشور به چشم می آید. منظور این است که اکثر دستگاه های مسوول در حوزه محیط زیست تلاش می کنند اما حجم کار خیلی زیاد است.
تمرین زندگی در روز درختکاری
با همه این حرفها درباره وضعیت خراب حفاظت از محیط زیست در ایران به بهانه روز درختکاری زده شد اما نمی توان از نفس مثبت این روز که سالهاست هفته ای از تقویم ما را سبز نگه داشته بگذریم.
شاید کمترین اثر این طرح روی مردم نزدیک شدن دانش آموزان به طبیعت باشد. دانش آموزانی که هر سال دسته دسته به فضاهای باز تهران می روند، درخت می کارند و تمرین زندگی می کنند. امسال هم به سنت سالهای گذشته این حرکت در کل کشور ادامه دارد و تنها در تهران ۵ هزار دانش آموز در پارک پردیسان ۵ هزار نهال می کارند. این حرکت که هر سال رسانه های خبری به آن توجه می کنند به قول دکتر محمد شریفی ، روانپزشک ، از بهترین برنامه هایی است که می توان اجرا کرد. شریفی در توضیح حرفش می گوید: کاشت درخت توسط بچه ها حتی اگر یک مزیت هم داشته باشد این است که از همان سنین کودکی یاد می گیرند به جای تخریب محیط زیست همیشه باید به توسعه آن کمک کرد.
در ضمن اثرات مثبت انس بچه ها با طبیعت بر هیچ کس پوشیده نیست. این روانپزشک ادامه می دهد: در روزگاری که بسیاری از کودکان ما هفته ها رنگ پارک را نمی بینند همین یک روز و حضور دسته جمعی شان در یک محیط برای کاشت درخت می تواند باعث خلق روحیه جمعی بسیار خوبی در زمینه حفاظت از محیط زیست در آنها شود.
مدیران تازه نفس درختان ماندگارتر
در حالی که بسیاری از نهادهای حفاظت محیط زیست در کشور طی سالها تنها به اعتراض به روند تخریب جنگلها پرداخته اند اما بعضی نهادهای تازه نفس تر دست به اقدامات فرهنگی تازه ای زده اند. نمونه اش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران که امسال در اقدامی قابل توجه با تشویق زوجهای جوان به درختکاری توانسته افراد بسیار زیادی را به کاشتن درخت ترغیب کند. اسفندیار رحیم مشایی ، رئیس این سازمان ، مدتی پیش در این ارتباط گفته بود: اجرای مرحله اول طرح «مهد سبز» از عید غدیر تا عید قربان انجام شد و زوجهای تهرانی که در این هفته به عقد یکدیگر درآمدند با حضور در پارک آبی آزادگان نهالی کاشتند و شناسنامه آن نهال هم به اسمشان ثبت شد. مرحله دوم این طرح هم قرار است بزودی انجام شود. در غیاب طرحی مدون برای تشویق مردم به درختکاری اینگونه اقدامات نهادها و سازمان ها نه تنها نتایج بسیار خوبی می تواند داشته باشد بلکه باعث توجه مردم به اهمیت درختکاری هم می شود. اهمیتی که غیر از روز درختکاری تقریبا_ در آستانه فراموشی است.
۸۰ میلیون نهال در سال ۸۳
با این که همه دستگاه ها از ارائه آمار دقیق تخریب جنگلها در ایران خودداری می کنند، اما در زمینه اعلام کاشت درختان در طول سال از یکدیگر پیشی می گیرند. در حالی که کارشناسان تنها از کاشت ۲۰ میلیون نهال در سال خبر می دهند، اما مدیرکل ترویج و مشارکت های مردمی سازمان جنگلها و مراتع که امسال دبیر ستاد برگزاری هفته منابع طبیعی کل کشور هم هست به جام جم می گوید: در سال ۸۳ تا امروز حدود ۸۰ میلیون نهال در کشور کاشته شده است. غلام عباس عبدی نژاد می افزاید: نکته جالب در این میان فعالیت نهادهای خصوصی است که به شدت پیگیر وضعیت محیط زیست در کشور هستند. بیش از ۵۰ درصد این ۸۰ میلیون نهال را بخش خصوصی در نهالستان ها تولید کرده است.
این یعنی از سالهای آینده باید به آنها بهای بیشتری داد. آقای مدیرکل درباره نحوه کاشت این نهادها هم می گوید: اکثر آنها در هفته منابع طبیعی توسط مردم کاشته می شود. این حرکت هر سال اجرا می شود. عبدی نژاد البته به نکته جالبی هم اشاره می کند: «انتقادات شما به نحوه نگهداری از محیط زیست در بعضی مواقع کاملا درست است اما این را فراموش نکنیم که حفاظت از درختان وظیفه ای ملی است و همه باید در راه آن بکوشند. در کنار این وظیفه ملی وظیفه دینی ما هم وجود دارد. آنجا که ائمه ما و مخصوصا رسول اکرم به نگهداری محیط زیست تاکید می کنند. همین مساله است که باعث می شود تا تصمیم بگیریم حتی حفاظت از بعضی قسمتها را کاملا در اختیار خود مردم قرار دهیم. با این وضعیت احتمالا بسیاری از مشکلات ما حل می شود.»
پایان درخت ، پایان زندگی
از ۵ هزار سال پیش تا به حال مدام درختهایی قطع شده اند و نهال هایی هم پس از آنها روییده اند. این مساله ذات طبیعت بوده. اما اتفاقی که این روزها در کشور می افتد، ناتوازنی قطع درختان با کاشت آنهاست. این اتفاق در حالی می افتد که بسیاری از فعالان حوزه محیط زیست به لزوم کاشت درخت در نواحی بیابانی تاکید می کنند. اما با وجود این تاکید نه تنها حرفهایشان جدی گرفته نمی شود، بلکه روزبه روز جنگل های سرسبز ما هم کوچک و کوچکتر می شود. مهندس بالی شاید بهترین حرف را در این زمینه می زند: با این که شهرهای بزرگ به علت بحران آلودگی هوا که هر روز در آنها تشدید می شود به شدت به درخت و درختکاری نیازمند هستند، اما این ماجرا آن طور که باید و شاید عملی نمی شود.
با چنین وضعیتی نباید به پاکیزگی هوای شهرهای بزرگ دل بست ، چون آرزوی خامی است.

منبع : روزنامه کیهان