محرم‌نامه

امام حسین(علیه‌السلام) بر اثر تهاجم عمّال حكومت ناچار شد از مدینه خارج گردد، در هنگام حركت خود از مدینه اهداف خود را این‌گونه شرح داد:
۱ ) «من از روی خودخواهی و خوشگذرانی و یا برای فساد و ستمگری قیام نكردم، من فقط برای اصلاح در امّت جدّم از وطن خارج شدم. می‌خواهم امر به معروف و نهی از منكر كنم و به سیره و روش جدّم و پدرم علی‌بن ابیطالب عمل كنم.» در این سخن چند نكته مهمّ، شایان توجّه است:
۱ ) اصلاح امّت،
۲ ) امر به معروف و نهی از منكر،
۳ ) تحقّقِ سیره و روش پیامبر و علی(علیهم‌السلام).
۲ ) آن حضرت در مقام دیگری فرموده است:«بار خدایا! تو می‌دانی كه آنچه از ما اظهار شده برای رقابت در کسب قدرت و دستیابی به كالای دنیا نبوده، بلكه هدف ما این است كه نشانه‌های دینت را به‌جای خود برگردانیم و بلادت را اصلاح نماییم، تا ستمدیدگان از بندگانت امنیّت یابند و به واجبات و سنّتها و دستورهای دینت عمل شود.» در این سخن هم چند نكته قابل توجّه است:
۱) برگرداندن نشانه و علائم دین به جای اصلی خود
۲) اصلاحات در همه شهرها
۳ ) ایجاد امنیّت برای مردم
۴) فراهم ساختن زمینه عمل به واجبات و مستحبّات و احكام الهی
● آثار مجالس عزاداری
۱) زنده نگهداشتن اسلام.
۱. نمایان ساختن چهرۀ واقعی اسلام.
۲) محوریت اهل بیت علیهم‌السلام در مجالس.
۳) پایداری عشق حسینی علیه‌السلام
۴) پیام‌رسانی، پیامهای عاشورا: زدودن غبار جهل و نادانی، امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح‌طلبی، پرهیز از ذلت، آزادمنشی، مبارزه با ظلم و ستم، دفاع از حق در برابر باطل، اخلاص، آگاهی دادن به مردم و...
۵) بیان فرهنگ و ارزشهای الهی و فضایل ائمه علیهم‌السلام. امام باقر(علیه‌السلام) فرمود: به‌درستی که در مجالس شما و سخن گفتنتان احیای (امر) ما می‌باشد و بهترین مردم پس از ما کسی است که ما را در یادها قرار دهد و امر ما را در آن محافل مطرح کند و مردم را به سوی اهل بیت (علیهم‌السلام) فرا بخواند.(مقتل مقرم)
۶) معرفی چهره واقعی امویان: اگر نبود فداکاری پاسدار عظیم‌الشأن اسلام حضرت سیدالشهدا(علیه‌السلام) و شهادت جوانمردانه پاسداران و اصحاب فداکار او، اسلام در خفقان بنی‌امیه و رژیم ظالمانه آنان وارونه معرّفی می‌شد و زحمات نبی اکرم (صلی‌الله علیه وآله) و اصحاب فداکارش به هدر می‌رفت.(امام خمینی ۹/۴/۵۸)
۷) عزت و سربلندی
۸ ) معرفی مؤمنان واقعی و مسلمان‌نمایان: امام حسین(علیه‌السلام) در یکی از سخنانش فرمود: به راستی که مردم همگی دنیاپرستند و دین بر سر زبان آنان است و تا هنگامی که برای آنان وسیلۀ زندگی است، می‌چرخانندش و آن‌گاه که به بلا آزموده شدند، دینداران اندکند.(تحف‌العقول/۲۴۹)
۹) نترسیدن از کمی پیروان: امام علی (علیه‌السلام) فرمود: در رفتن به راه هدایت از اندک بودن پیروا، هیچ‌گاه ترس و هراس نداشته باشید.(بحار/۲-۲۶۶)
۱۰) عمل به تکلیف
۱۱) حمایت از ولی امر
۱۲) راضی بودن به رضای حق تعالی
۱۳) تقویت عاطفه
شهید مطهری در همین باره می‌نویسد: «این بسیار نظر بزرگ و عمیقانه‌ای بوده است. یک دوراندیشی فوق‌العاده عجیب و معصومانه‌ای بوده که گفته‌اند، برای همیشه این چاشنی را شما از دست ندهید. چاشنی عاطفه، ذکر مصیبت حسین بن علی (علیه‌السلام) امیرالمومنین علیه‌السلام امام حسن علیه‌السلام یا ائمه دیگر، یا حضرت زهرا علیها‌السلام این چاشنی عاطفه را حفظ و نگهداری بکنیم.»(سیره نبوی ۵۸)
۱۴) حضور فعال در مباحث روز
امام صادق(علیه‌السلام) در یکی از سفارشات خود به شیعیان چنین فرمود: ای داود، به دوستان و شیعیانمان سلام برسان و می‌گویم: خداوند بیامرزد بندگانی را که گرد یکدیگر جمع شوند و درباره ما گفت‌وگو کنند که در این صورت نفر سوم آنان فرشته‌ای خواهد بود که برای آن دو طلب آمرزش می‌نماید و هرگاه دو نفر جمع شوند تا درباره ما سخن گویند خداوند به وجودآنان بر ملائکه مباهات می‌کند، اگر اجتماع کردید و مشغول دستورات ما شدید، چرا که اجتماع کردن شما سبب زنده شدن دستورات ما می‌باشد. بهترین مردم کسانی هستند که در اجتماع خود پیرامون ما سخن بگویند و مردم را نیز بدین کار فراخوانند.(وسایل‌الشیعه ۱۶/۳۴۸ح ۲۱۷۳۱)
۱۵) جلوه‌گری شكوه و عظمت مؤمنین (مجالس پررونق)
۱۶) همدلی، اتحاد و یكپارچگی مؤمنین با تكیه بر ریسمان محبت اهل بیت (علیه‌السلام)
۱۷) ایجاد شور و حرارت و غیرت دینی در جهت جانفشانی و از خودگذشتگی برای پاسداری و حفظ اسلام و قرآن و ارزشهای معنوی
۱۸) تعمیق عشق و محبت ائمه معصومین(علیهم‌السلام) با افزایش شناخت و معرفت نسبت به ایشان
۱۹) ترویج روحیه شهادت‌طلبی، فداكاری و جهاد در راه خدا.
● عزاداری مطلوب
عزاداری هرچند با اخلاص همراه باشد تأثیر آن در نفوس آدمی و جامعه اسلامی بیشتر است، برخی از ویژگی‌های عزاداری مطلوب عبارتند از:
۱) رنگ خدایی دادن به جامعه
۲) معرّفی صحیح اسلام و اشاعه فرهنگ حسینی و ارزشهای عاشورایی
۳) توجّه دادن به هدف از آفرینش انسان
۴) هدایت و ارشاد مردم
۵) معرّفی الگوها
۶) محزون بودن
۷) واداشتن مستمعین به تفكر و اندیشه در مورد نهضت حسینی.
۸) ازدیاد علاقه‌مندی به اهل بیت (علیه‌السلام).
۹) رعایت موازین شرعی و آداب عزاداری و تبلیغ ارزشهای دینی، فضایل دینی و آموزه‌های اسلام ناب محمدی(صلی‌الله علیه وآله وسلم)
۱۰) بهره جستن از افراد باتجربه
۱۱) همراهی با عزاداران
(تماشای عزاداران، عزاداری به حساب نمی‌آید. بنابراین، افرادی که در پیاده‌روها و حاشیه خیابانها توقف می‌کنند، باید به جمع عزاداران بپیوندند، تا از آنان به‌شمار آیند.)
۱۲) تسلیت گفتن
پیامبر اکرم صلی الله وعلیه وآله وسلم هرگاه می‌خواست به کسی تسلیت بگوید می‌فرمود:
«آجَرکُمُ اَللهَ وَ رَحِمَکُم» یعنی، خداوند شما را پاداش دهد و بیامرزد.
۱۳) دسته عزاداری به‌عنوان نماد و سمبل احیاء مقاصد اهل بیت(علیه‌السلام).
● آسیب‌زدایی از مراسم عزاداری
تاریخ شیعه مملو از تلاشهای علمای متعهد در جهت احیاء و گسترش مجالس عزاداری سیدالشهداء و آسیب‌زدایی از آن می‌باشد. استاد شهید مطهری قدس سره در حماسهٔ حسینی به‌گونه‌ای مفصل به موضوع پرداخته است.
امام خمینی(ره) در این زمینه فرموده است: (ما و هیچ‌یك از دینداران نمی‌گوئیم كه با این اسم (عزاداری) هركس هركاری می‌كند، خوب است. چه‌بسا علمای بزرگ و دانشمندان بسیاری از این كارها را، ناروا دانسته و به نوبت خود از آن جلوگیری كرده‌اند.
چنانچه همه می‌دانیم كه در بیست و چند سال پیش از این، عالم عامل بزرگوار مرحوم شیخ عبدالكریم كه از بزرگترین روحانیون شیعه بود، در قم شبیه‌خوانی را منع كرد و یكی از مجالس بسیار بزرگ را مبدل به روضه‌خوانی كرد و روحانیون و دانشمندان دیگر هم چیزهایی را كه برخلاف دستور دین بوده، منع كرده و می‌كنند).(صحیفه نور ج۱۵/۲۰۵)
در این بخش از این نوشته به برخی موارد از رفتارها و نكات كه در راستای آسیب‌زدایی از مراسم عزاداری می‌باشد اشاره شده است.
۱) اعمال و رفتار ما موجب وهن اسلام و مذهب شیعه نشود.
۲) خودداری از افراط و تفریط در گفتار و كردار.
۳) پرهیز از بیان مطالب دروغ.
۴ ) جلوگیری از مسدود شدن معابر و گذرگاه‌ها در هنگام عزاداری
۵) جلوگیری از اذیت و آزار مردم.
۶) ممانعت از ترویج و گسترش خرافات.
۷) پرهیز از افسانه‌سازی در مورد حماسه‌آفرینی‌های شخصیت‌ها و شهداء كربلا.
۸) نباید امام حسین علیه‌السّلام را فقط پناهگاه گنهکاران معرّفی کرد.
۹) شهادت را نفله شدن ندانیم. غلط‌ترین غلط‌ها این است که ما امام حسین علیه‌السّلام را نفله حساب کنیم، امام حسین علیه‌السّلام به عکس، با هر قطرۀ خون خود یک دنیا ارزش دارد. (حماسۀ حسینی ۳/۸۲-۸۴).
۱۰) تأكید بر خلوص نیت به‌جای پرداختن به رقابتهای منفی.
۱۱) مراعات امور شرعی
۱۲) پرهیز از نصب شمایل و تصاویری كه اساس صحیحی ندارد و علما و مراجع نصب و ترویج آن را نهی كرده‌اند.
۱۳) اجتناب از هرگونه رفتار، گفتار و ارائه مطالب و ترویج مسائلی كه به نوعی با شئونات مراسم عزاداری سیدالشهداء (علیه‌السلام) متناسب نیست.
● نكات مهم در مداحی و مرثیه‌خوانی
الف) ارزش مداحی از منظر مبارك اهل‌بیت(علیه‌السلام)
در این بخش علاوه بر نقل چند روایت در باب مداحی و مرثیه‌سرایی به نكاتی آسیب‌شناسانه در این زمینه اشاره می‌نماییم كه حائز اهمیت است و رعایت این نكات بر غنا و معنویت مجلس می‌افزاید.
امام صادق علیه‌السّلام به جعفربن عفان فرمود:
هیچ‌كس نیست كه درباره حسین علیه‌السّلام شعری بسراید و بگرید و با آن بگریاند مگر آن‌كه خداوند، بهشت را بر او واجب می‌كند و او را می ‌آمرزد. (رجال شیخ طوسی، ص ۲۸۹)
قال الصّادق علیه‌السّلام: مَنْ قالَ فینا بَیْتَ شِعْرٍ بَنَی اللّهُ لَهُ بَیْتاً فیِ الْجَنَّهِٔ.
امام صادق علیه‌السّلام: هر كس در راه ما و برای ما یك بیت شعر بسراید، خداوند برای او خانه‌ای در بهشت، بنا می‌كند.(وسائل‌الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۶۷)
قال الصّادق علیه‌السّلام: اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی جَعَلَ فیِ النّاسِ مَنْ یَفِدُ اِلَیْنا وَ یَمْدَحُنا وَ یَرْثی لَنا.
امام صادق علیه‌السّلام فرمود: خدا را سپاس كه در میان مردم، كسانی را قرار داد كه به سوی ما می‌آیند و بر ما وارد می‌شوند و ما را مدح و مرثیه می‌گویند. (وسائل‌الشیعه ، ج ۱۰، ص ۴۶۹)
ب) مداحی از منظر مقام معظم رهبری(توصیه‌ها)
۱) اولِ مداحی قدری نصیحت كنید یا به‌جای نصایح معارف اسلامی و مناقب اهل بیت علیهم‌السلام را بیان كنید.
۲) خودتان را پالایش درونی كنید، همهٔ ما احتیاج داریم و من به این پالایش بیشتر از شما احتیاج دارم.
۳) مداحی ادامهٔ راه ستایشگران برجسته اهل بیت در دوران اختناق اموی و عباسی است. قضیه، فقط قضیهٔ شعرخوانی نیست، بلكه مساله، مسالهٔ پراكندن مدایح و فضایل و حقایق در قالبی است كه برای همهٔ شنوندگان، قابل فهم و درك و در دل آنها دارای تأثیر است.
۴) اگر مداحی بتواند یك شعر خوب را كه دارای مضمون و محتوای خوبی باشد، با صدای خوبی بخواند، این خدمت بزرگی است.
۵) شما پیوند عاطفی مردم با ائمه (علیهم‌السلام) را حفظ كنید كه یك بخش آن هم مسائل اخلاقی است.
۶) به اعتقاد بنده، مجالس عزاداری حسینی(علیه‌السلام) باید از سه ویژگی برخوردار باشد: زیاد شدن محبت اهل بیت (علیهم‌السلام)، ایجاد معرفت بیشتر، تقویت معارف دینی.
۷) بروید اشعار قوی فارسی را در كتابهای گوناگون پیدا كنید و آنهایی را كه برای تفهیم مفاهیم و عقاید و اخلاق اسلامی و یا بینش سیاسی و یا هر آنچه كه امروز جامعهٔ اسلامی به آن نیاز دارد مناسب است، برگزینید و بیاورید در محافل بخوانید.
۸) یكی از چیزهایی كه باید در این اشعار باشد، عبارت از مفاهیم بلند اسلامی- مثلاً در باب توحید و نبوت است. بهترین اشعار قدما در باب توحید و نبوت، همین مداحی است كه شعرای بزرگ ما در مقدمهٔ دیوانها و مثنویهایشان ذكر كرده‌اند.
۹) شما مداحان امتیازتان بر گوینده نثر این است كه برای تفهیم و القای مطلب، از دو هنر- هنر شعر و هنر خوانندگی- استفاده می‌كنید. این دو چیز مهمی است. البته خوانندگی در مقام مدح هم هنر خاصی است. معنایش هم فقط صدای خوب نیست. این هنر را باید یاد گرفت.
۱۰) بدانید كه مداحی و ستایشگری ائمه (علیهم‌السلام) در حقیقت ستایشگری نیكی و معنویت و جهاد است، ستایشگری خورشید امامت و ولایت، خورشید حقیقتی كه سعی شد آن را بپوشانند، اما همین زبانهای گویا نگذاشتند.ج) ویژگی‌های مداحی مطلوب
۱) محتوای اشعار، باید از متانت، دقت، اعتبار و استناد برخوردار باشد و از سخنان سست و بی‌مدرک، یا دروغ و مطالب ضعیف و گاهی وهن‌آمیز، نسبت به معصومین «علیهم‌السلام» به‌شدت پرهیز شود.
۲) از آن‌جا که اشعار مدح و مرثیه، عامل انتقال فرهنگ است، باید سطح آن بالا و ارزشمند، پرمغز و عمیق باشد تا بتواند در جامعه اسلامی و هواداران امامان (علیه‌السلام) بینش و آگاهی ژرفی در فهم و درک آنان ایجاد نماید.
۳) اشعار در عین این‌که باید استوار و محکم باشد، نباید بدان‌گونه پیچیده و غامض باشد که برای شنوندگان و خوانندگان، گویایی و رسایی خود را از دست بدهد و نتواند با عموم مردم ارتباط برقرار نماید.
۴) به بهانه دینی و مذهبی بودن اشعار، نباید اجازه داد تا شعرهای ضعیف و سست و فاقد قوت ادبی و صلاحیت شعری رواج یابد.
۵) شاعران باید با درک اهمیّت و والاییشان و منزلت خویش، در اندازه مطلوب، خلوص، تقوا، ثبات قدم، عقیده و عشق والایی به امامان «علیهم‌السلام» باشند.
۶) شاعران اهل بیت «علیهم‌السلام» باید همواره با توجّه به زمان، مکان، شرایط، رسالت اجتماعی و تعهد شیعی خود را به اثبات رسانند و سروده‌هایشان دارای پیام و جهت باشد.
۷) شاعران باید اهل مطالعه متون و منابع باشند، شور و شعور را در اشعار خویش درآمیزند و شعرهای پربار و مایه‌دار بسرایند.
۸) تأكید می‌شود در بین قرائت فرازهای زیارت عاشورا و ادعیه‌ای كه از امام معصوم(علیه‌السلام) نقل است از مداحی یا خواندن روضه پرهیز شود .(ذكر مصیبت و مداحی در ابتدا یا در پایان متن زیارت‌نامه یا ادعیه بیان شود.)
در زمینه مداحی و مرثیه‌سرایی منابع معتبری وجود دارد كه به منظور آگاهی و مطالعهٔ علاقه‌مندان به تعدادی از آنها اشاره می‌شود (گرچه پرداختن به این موضوع و گزینش آثار مناسب به مطالعه و تحقیق جدی نیاز دارد.)
لهوف، سید ابن طاووس / مقتل الحسین(علیه‌السلام)، عبدالرزاق المقرّم، مكتبه بصیرتی، قم / نفس‌المهموم، محدث قمی، مكتبه بصیرتی، قم / خصائص الحسینیه، شیخ جعفر شوشتری / ارشاد، شیخ مفید / اعیان الشیعه، سید محسن امین / حماسه حسینی، استاد شهید مرتضی مطهری / مقتل مطهر، استاد شهید مرتضی مطهری / فرهنگ سخنان امام حسین(علیه‌السلام)، دارالمعروف، قم / فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، قم نشر معروف / كامل الزیارات، ابوالقاسم جعفربن محمد قولویه قمی، صدوق، تهران / مواعظ، شیخ جعفر شوشتری / پیام‌های عاشورا، جواد محدثی، قم نشر تحسین / مقتل الحسین (علیه‌السلام ) خوارزمی، مكتبهٔ المفید، قم / مقتل الشمس ، محمد جواد صاحبی، نشر هجرت / منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، نشر جاویدان / بررسی تاریخ عاشورا، محمد ابراهیم آیتی، كتابخانه صدوق / مدرسه حسینی، مصطفی دلشاد تهرانی، نشر دریا ۱۳۷۹ / دیوان مؤید، سید رضا مؤید، نگاره، ۱۳۷۵ / ای قلبها بسوزید، ژولیده نیشابوری، سنایی ،۱۳۷۶ / نخل میثم۴ جلد، نشر حق بین، قم، ۱۳۷۸ / اصول مداحی ۲جلد، ناصری نژاد، نصایح، ۱۳۸۲ / دیوان بیدل دهلوی، كتابفروشی اسلامیه / دل سنگ آب شد، علی انسانی، نشر جمهوری، ۱۳۸۲ / گنجینه اسرار عمان سامانی، سنایی، ۱۳۷۹ / دیوان شفق، نشر هاتف، ۱۳۸۴ / دیوان طالع، اسماعیل ولی‌خوانی، تدوین نادعلی كربلایی، خزر، ۱۳۷۵ / نوید رحمت سیدمحمدعلی فخرایی، گلشهر، ۱۳۸۰ / چراغ صاعقه، از مدینه تا مدینه، علی انسانی، جمهوری، ۱۳۸۲
● نكاتی كاربردی در برپایی مجالس عزاداری
برای بهتر برگزار شدن مراسم عزاداری، پیشنهاداتی ارائه می‌گردد، امید می‌رود مفید واقع شود و سبب بهبودی و اصلاح مراسم سوگواری‌ها و عزاداری‌ها شود.
۱) دسته‌های عزاداری با پرچم و پرده هیئت (سینه‌زنان و زنجیرزنان) در خیابانها به حرکت درآیند.
۲) با علماء و بزرگان گفت‌وگو شود، تا در جلوی هیئت‌ها حرکت کنند، زیرا سبب تشویق دیگران می‌شود.
۳) سادات نیز در صورت امكان دسته‌های جداگانه تشکیل دهند.
۴) نوجوانان و جوانان با آرم «خادم‌الحسین» به راهنمایی و خدمات بپردازند.
۵) از سوی گویندگان منابع معتبر و قابل استفاده، درباره قیام امام علیه‌السّلام معرّفی شود و کتابهایی که به نقل خرافات و مطالب دروغ پرداخته، نقد و بررسی و معرّفی گردد.
۶) توجیه مردم از طریق بیانیه‌ها و دستگاههای ارتباط جمعی و ایجاد حساسیّت لازم نسبت به وقایع دروغ و ساختگی، تا این‌که خود مردم در حرکتهای منفی شرکت نکنند.
۷) تأکید بر بیشترین استفاده از مجالس عزاداری در جهت ارشاد و هدایت مردم، به‌ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا، که اجتماعات بیشتر است و فرصت تبلیغ ممکن می‌باشد.
۸) رعایت احکام و مقررات اسلام و توجّه اهمیّت آن در عزاداری‌ها، حتّی دستورات مستحبی مانند: نماز اول وقت، نماز جماعت، نپوشیدن لباسهای بدن‌نما در مجامع عمومی و رعایت حال فقیران و مستمندان در هنگام غذا دادن‌ها.
۹) مبارزه تبلیغاتی نسبت به حرکتهای مخالف شئون اسلام، مانند: قمه‌زنی و برخی از شبیه‌خوانی‌ها و نوحه‌خوانی‌ها و اشعار.
۱۰) دعوت از رؤسای هیئت‌ها و دسته عزاداری، در جهت تبیین اهداف و پیشگیری از کارهایی که سبب تضعیف اسلام گردد.
۱۱) تشویق شاعران و بیان کردن مسئولیت و پاداش آنان درباره اشعار و سروده‌ها و مطالبی که نقل می‌کنند. هم‌چنین، باید اشعارشان سوزناک و دارای معانی بلندی باشد که مطابق با روح نهضت عاشورا است.
۱۲) کتابچه و بروشور برای همه هیئت‌ها تهیه و در اختیار آنان قرار داده شود.
۱۳) عزاداران همواره با مساجد در تمام سال در ارتباط باشند و حرکت آنان از مساجد باشد و در دهه محرم تا هفتمین روز شهادت امام حسین (علیه‌السلام) مجالس ادامه داشته باشد.
۱۴) در هیئت‌ها صندوقهای امدادرسانی تشکیل شود تا در موارد لزوم به کمک نیازمندان بپردازند و همچنین به ازدواج جوانان کمک کنند.
۱۵) هیئت‌ها با نظم ویژه‌ای به عزاداری بپردازند.
۱۶) خواندن زیارت عاشورا، سپس سخنرانی توسط افراد برجسته.
۱۷) تمام عزاداران پس از مراسم از غذای متبرک، در زمانی کوتاه و با نظمی خاص و رعایت بهداشت استفاده کنند.
۱۸) برای آموزش قرآن، نماز، احکام و دیگر مسایل اسلامی در حسینیه‌ها کلاس‌هایی برگزار شود.
۱۹) امر به معروف و نهی از منکر، از کارهای افراد هیئتی باشد.
۲۰) مداحان و شاعران تلاش کنند، اهداف و باورهای شیعی را در قالب اشعاری زیبا، برای نوجوانان و جوانان و دیگر اقشار مردم به شعر درآورند و در جلسات خود آن را بخوانند.
۲۱) نوجوانان و جوانان را فرصت دهند تا اشعار و مطالب خود را در جلسات بخوانند و آنان را بدین‌وسیله آموزش دهند.
۲۲) اعضای هیئت‌ها به یکدیگر احترام گزارند، به‌ویژه به بزرگترهای جلسه و شخصیت‌های بزرگ دینی و مذهبی با احترام برخورد نمایند و بزرگترها نیز، به افراد کوچکتر احترام نمایند.
۲۳) جلساتی که برگزار می‌شود، سبب تعظیم شعایر مذهبی باشد، نه این‌که خدای ناخواسته سبب دستاویزی برای دشمنان اسلام و انقلاب گردد.
۲۴) ارزشهای قیام امام حسین علیه‌السّلام و همچنین ارزشهای انقلاب اسلامی، برای اعضای هیئت‌ها توسط گویندگان، مداحان و شاعران بیان گردد.
۲۵) بین افراد و مسئولین هیئت‌های گوناگون اتحاد و الفت ایجاد گردد و به یکدیگر در موارد گوناگونی کمک و یاری رسانند و در حل مشکلات با یکدیگر مشورت کنند.
۲۶) فرهنگ وقف و نذر را گسترش دهند، اموالی را افراد ثروتمند وقف نمایند، تا در موارد لزوم از آن برای حل مشکلات هیئت بهره‌برداری شود.
۲۷) اشعاری که توسط افراد خوانده می‌شود، دارای مضامین خلاف واقع و مضمون لهوی نباشند.
۲۸) وقایع و حوادث کربلا را بدان‌گونه که رخ داده ترسیم کنند، نه بدان‌گونه که برخی از روی ناآگاهی، یا غرضهای خاصی برای ما تعریف کرده‌اند.
۲۹) در اجتماعات زنان و مردان احکام اسلامی را مراعات نمایند.
۳۰) مردان از پوشیدن لباس زنان در مراسم تعزیه‌خوانی‌ها خودداری کنند.
۳۱) اهداف و آثار قیام امام علیه‌السّلام توسط گویندگان توضیح داده شود.
۳۲) آغاز حرکت هیئت‌ها با خواندن قرآن مجید همراه گردد.
۳۳) بر انجام واجبات اهمیّت دهند و هنگام تزاحم واجبات با مستحبات، مستحبات را ترک نمایند.
۳۴) گویندگان و نویسندگان و برپاکنندگان مراسم عزاداری، توجّه داشته باشند، مطالبی که در کتابها نقل شده و با اصول اعتقادی و مبانی فقهی شیعه سازش ندارد، یا آن‌که مضامین آنها بر خلاف عقل و منطق می‌باشد بیان نکنند.
۳۵) در جلسات هیئت‌ها احکام دینی به زبانی ساده برای مردم گفته شود تا واجبات را بیاموزند.
۳۶) به‌جای نصب شمایل و تصاویری كه اساس صحیحی ندارند تصاویر گنبد، ضریح و صحن مطهر اباعبدالله (علیه‌السلام) حضرت ابوالفضل (علیه‌السلام) و تابلوی عصر عاشورا كه تاثیر به‌سزایی در عظمت مراسم عزاداری دارد بر سردر هیئآت نصب شود.
۳۷) به منظور تكریم بانوان و دختران در اجتماع، هیئت‌ها و حسینیه‌ها به‌گونه‌ای برنامه خود را تنظیم نمایند تا زمان خاصی را به منظور مجلس عزاداری و موعظه ویژه خواهران اختصاص دهند. این جلسات با هماهنگی صرفاً توسط خواهران متعهد و مسئول اداره شود.
● اطعام و پذیرایی از عزاداران حسینی
از سنت‌های رایج در جامعه اسلامی نذری دادن و اطعام عزاداران در هیئت‌ها می‌باشد. هر كس نسبت به نیت قلبی خود غذا، گوشت و یا پولی را به‌عنوان نذری هر ساله به این كار اختصاص می‌دهد و با رضایت خاطر و نیت صادق آن را به یاد فداكاری‌ها و رشادتهای آقا اباعبدالله‌الحسین و یارانش(علیه‌السلام) به هیئت‌ها یا حسینیه‌ها یا مساجد هدیه می‌کنند.
این سنت هر سال در ایام محرم یا سایر مناسبت‌ها رواج دارد البته نذركردن شرایط خاصی دارد كه احكام آن در رساله مراجع تقلید موجود است علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به رساله مرجع خود و مطالعه آن در این زمینه مطلع شوند .
در این باره در نظر داشتن نكاتی حائز اهمیت است.
الف) نكات مهم در زمان طبخ غذا
۱) با نیت خالص و جلب رضایت خدا و تقرب به امام كار كنیم.
۲) در طول كار همواره با وضو باشیم.
۳) بهداشت را در هنگام طبخ غذا رعایت كنیم.
۴) نظم و انضباط در كارها رعایت شود.
۵) سعی كنیم در انجام كارها مسئولیت‌پذیر باشیم.
۶) از اسراف مواد غذایی جداً خودداری نمائیم.
۷) رعایت نكات ایمنی فراموش نشود، وجود كپسول اطفاء حریق در محل طبخ غذا لازم است.
ب) نكات مهم هنگام پذیرایی و توزیع غذا
۱) تكریم مهمانان از هر قشری كه باشند بر خادمین لازم است.
۲) سعی شود افرادی كه كار توزیع غذا را به عهده دارند صبور، خوش‌برخورد و با متانت باشند.
۳) خواهران، كودكان و افراد بزرگسال مورد التفات بیشتر قرار گیرند.

محمد باقری - عبدالرضا یزدانی

منبع : روزنامه همشهری