بازی قطر با بزرگان

شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر با نشاندن لبنانی ها به دور یک میز کاری کرد که بسیاری از کشورهای بزرگ همچون عربستان، مصر، آمریکا و فرانسه در آن ناکام بودند.
موفقیت مذاکرات دوحه، که به ابتکار امیر قطر برای آشتی بین گروههای رقیب لبنانی برگزار شد، بار دیگر جایگاه قطر در معادلات منطقه ای را نشان داد. کشور کوچکی که تاکنون با سیاست‌های خود، در بسیاری از مناقشات منطقه ای در نقش بازیگری بزرگ ظاهر شده است.
شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی، امیر قطر با درایت نخست وزیر خود شیخ حمد بن جاسم آل ثانی با نشاندن لبنانی ها به دور یک میز کاری کرد که، بسیاری از کشورهای بزرگ منطقه و جهان همچون عربستان، مصر، آمریکا و فرانسه در آن ناکام بودند.خلاء سیاسی در لبنان و روی دادن درگیری های خونین در این کشور که دهها کشته بر جای گذاشت، بدترین درگیری ها از زمان پایان جنگ داخلی لبنان در سال ۱۹۹۰ بود.
قطر با منابعی سرشار از نفت و گاز، توانایی رسانه ایی همچون شبکه الجزیره، با برنامه ریزی بلند مدت برای جذب نخبگان منطقه در قالب ایجاد شهرکی دانشگاهی که بسیاری از دانشگاه های معتبر جهانی در آن شعبه دارند و درنهایت روابط همزمان با آمریکا، ایران و رژیم صهیونیستی می خواهد از کشوری کوچک به یک قدرت منطقه ای تبدیل شود.
تعیین دوحه به عنوان مرکز فرماندهی آمریکا در جنگ عراق و استقرار قرارگاه نظامی منطقه ای (خاورمیانه ای) آمریکا در قطر و نقش آفرینی دوحه در مسأله صلح خاورمیانه وتلاش برای عادی سازی روابط با اسرائیل به عنوان یک رژیم و بازیگر طبیعی به معادلات سیاسی، اقتصادی و امنیتی خاورمیانه و خلیج فارس ، نشانگر تغییرات جدی در نگرش های منطقه ای دوحه به شمار می رود.
● بازی خوب و حساب شده
قطر از جمله کشورهای عربی بود که برای اولین بار پس از امضای توافقنامه صلح بین اسرائیل و فلسطینیان در «کمپ دیوید» در سال ۱۹۹۳ به تحریم اقتصادی اسرائیل پایان داد و بین دو طرف روابط تجاری مستقیم برقرار شد، و از سال ۲۰۰۵ برخی تماس های غیر رسمی بین دو طرف برقرار بوده است.
اخیرا وزیر خارجه اسرائیل به عنوان میهمان وزیر خارجه قطر در نشست مجمع دموکراسی، توسعه و تجارت آزاد در دوحه، پایتخت قطر شرکت کرد که، در حاشیه این نشست با امیر قطر نیز دیدار داشت.
در همین حال قطر همچنین از جمله اولین کشورهایی بود که بر خلاف دیگر کشورهای عربی اعلام کرد که به دولت تازه فلسطینیان به رهبری گروه حماس کمک مالی می کند و حتی رهبران حماس را در خاک خود بپذیرد.
در واقع، راهبرد اصلی و محوری قطر در معادلات سیاسی - امنیتی منطقه براساس تعادل در روابط با قدرتهای عمده منطقه ای و فرامنطقه ای مؤثر در خلیج فارس وخاورمیانه بوده است.
طبق این راهبرد، قطر تلاش کرده و می کند بین قدرت هایی که دارای اهداف ومنافع متفاوت، متضاد وحتی متعارضی بوده و هستند، به نحوی مانور دهد و بازی کند که میزانی از روابط متعادل را با هر یک از آنها حفظ نماید و ضمن پرهیز از چرخش کلی به سوی یک یا برخی از آنها از مزایای این وضعیت به نفع منافع و امنیت ملی خود بهره گیرد.
از این رو قطر به طور همزمان، در سالهای اخیر، تلاش کرده با ایران، عراق، عربستان، مصر، اسرائیل، آمریکا، انگلیس و فرانسه به طور همزمان روابط مناسبی داشته باشد. قطر در بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، دارای یکی از بهترین روابط با جمهوری اسلامی ایران بود.
با وجود همکاری های گسترده نظامی قطر با آمریکا، این کشور اتهاماتی که در مورد دخالت ایران در امور داخلی عراق وارد می شود را رد می کند.
شیخ حمد بن جاسم آل ثانی در مصاحبه ای گفته است که، ایران دوست قطر است و دوحه هیچ وقت به طور مستقیم یا غیر مستقیم اجازه نخواهد داد که از خاک این کشور برای حمله به ایران استفاده شود.
● قطر با الجزیره قدرت منطقه ای شد
قطر که استقلال سیاسی خود را در ۳سپتامبر سال۱۹۷۱ به دست آورد، از سال ۱۹۹۵ وقتی عیسی بن خلیفه آل ثانی امیر پیشین قطر در سفری خارجی به سر می برد، پسرش حمد، پدرش را در کودتایی آرام برکنار کرد، و خود به جای او بر کرسی امارت نشست و از آن زمان قطر وارد مرحله جدیدی شد.
در دوره شیخ حمد بن الخلیفه آل ثانی آزادی مطبوعات گسترش یافته و شبکه تلویزیونی جنجالی الجزیره به یکی از مهمترین پخش کنندگان رادیو تلویزیون دنیای عرب تبدیل شده است. الجزیره با پخش صحبت های اسامه بن لادن برای اولین بار بعد از حمله آمریکا به افغانستان در اکتبر ۲۰۰۱ به شهرت جهانی دست پیدا کرد.
الجزیره از زمان راه اندازی در سال ۱۹۹۷ به یک شبکه تلویزیونی کلیدی تبدیل شده و به چهره قطر ابعاد تازه ای بخشیده است. این شبکه خبری صراحتا به موضوعاتی که از حساسیت ویژه ای در دنیای عرب برخوردار است، می پردازد.
اگرچه دقت دارد تا از نقد خود کشور قطر و برخی از همپیمانانش در خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی، دوری کند.
ریاض پیشتر در اعتراض به اقدام شبکه الجزیره در پخش برنامه هایی درباره زندگی خانوادگی پادشاهی عربستان ، سفیر خود را از قطر در ۲۰۰۲ فرا خواند، روابط دو کشور متشنج شد که با سفر اخیر شاهزاده سلطان بن عبد العزیز ولیعهد عربستان سعودی به دوحه قطر به نظر می رسد روابط این دو کشور عربی پس از شش سال تنش به حال عادی بازگردد.
از سویی قانونی که در سال ۲۰۰۵ تصویب شد، اصلاحات دمکراتیکی در قطر به دنبال داشت که نقطه قوت آن، امکان رخ دادن رای گیری برای پارلمان نیمه منتخب تا سال ۲۰۰۷ است.
قطر سومین ذخیره گاز طبیعی جهان را داراست و با داشتن جمعیتی کوچک درآمد سرانه در این کشور در مقایسه با دیگر کشورها در بالاترین حد قرار دارد.
این کشور با در اختیار داشتن ۱۵% از ذخایر کشف شده گازی، در پی تبدیل شدن به یکی از غول های انرژی در جهان است. قطر قصد دارد به همراه روسیه به عنوان اولین کشور دارای ذخیره گازی اقدام به تشکیل اوپک گازی نماید.

نویسنده : بهمن کورونی

منبع : دیپلماسی ایرانی