|
|
|
|
|
|
|
| کلم‌پيچ گياهى است دو ساله از خانواده Brassicacea که نام عملى آن .Brassica Oleracea Var . Capitata L مى‌باشد.
|
|
|
|
|
|
|
| کلم‌پيچ طالب آب و هواى معتدل است. دماى بهينه براى رشد رويشى بين ۱۵ تا ۲۰ و حداقل آن براى رشد رويشى حدود ۱ درجه سانتى‌گراد است. به‌طور کلى دماى کمتر از ۱۰ و بالاى ۲۵ درجه سانتى‌گراد شرايط اقليمى مطلوبى را براى توليد اين گياه فراهم نمى‌کند. کلم‌پيچ در شرايط آب و هواى خنک و رطوبت زياد به‌خوبى رشد کرده و در مقابل يخبندان نيز به‌خوبى مقاومت مى‌کند.
|
|
| بسته به نوع و روش مقاوم کردن نشاءها در خزانه و زمانى که نشاءهاى جوان بعد از انتقال از خزانه در دماى منهاى ۳ تامنهاى ۱۰ درجه سانتى‌گراد قرار گيرند، خسارت يخبندان به‌وجود مى‌آيد.
|
|
| مقاوم کردن تدريجى نشاءها در مدت بيش از چند هفته به هواى بيرون باعث مى‌شود که گياهان جوان حتى يخبندان‌هاى تا منهاى ۲۰ درجه را تحمل کنند. کلم‌پيچ در مناطق معتدل به‌عنوان گياه بهاره يا پائيزه و در مناطق گرمسير به‌عنوان گياه زمستانه کشت مى‌شود.
|
|
| کلم‌پيچ نسبت به طول روز حساس نيست (روز خنثي). مرحله زايشى کلم‌پيچ در مناطق معتدل تنها با تأثير سرما (بهار) درسال دوم انجام مى‌گيرد. طولانى شدن دوره نونهالى نيز تغيير فاز رويشى به زايشى را به‌دنبال دارد. بعد از بهار ساقه گل‌دهنده به طول ۵/۱ تا ۲ متر ظاهر مى‌شود. گل‌ها زرد براق و داراى ۴ کاسبرگ و ۶ پرچم دارند. کلم‌پيچ درسال اول تشکيل پيچ و در سال دوم ميوه و بذر مى‌دهد. برگ‌هاى خارجى تحت شرايط دماى بالا کاهش مى‌يابد. گرده‌افشانى خودگشن ولى دگرگشنى نيز گزارش شده است. تحت شرايط دماى بالا کلم‌پيچ چندين سال در مرحله رويشى باقى خواهد ماند. دماى بالا پس ازبهار مى‌تواند گل‌دهى را به‌تأخير بياندازد وى آن را متوقف کند.
|
|
| انواع زودرس کلم‌پيچ سفيد حدود ۳ تا ۴ هفته پس از بذرپاشى يعنى نشاءهائى با ۳ تا ۵ برگ در مقابل بروز سرما مقاوم هستند. اين دوره که اصطلاحاً به دوره نونهالى معروف است ابتدا پس از کاشت نشاء در زمين اصلى به پايان مى‌رسد. دوره نونهالى در انواع کلم‌پيچ ديررسى ابتدا ۱۰ تا ۱۲ هفته پس از بذرپاشى يعنى زمانى که در گياهان حدود ۲۰ برگ تشکيل شده است. خاتمه مى‌يابد. سرماى مؤثر بهار بين ۴ تا ۷ درحه و به مدت ۳ تا ۶ هفته است. مدت زمان لازم براى بهار تحت شرايط دماى صفر تا ۸ درجه سانتى‌گراد بيش از ۱۵ هفته است.
|
|
| سرماى زودرس پس از کاشت نشاءها در زمين اصلى باعث مى‌شود تا قبل از تشکيل پيچ در گياه، ساقه گل‌دهنده ظاهر گردد. گل‌دادن قبل از موعد کلم‌پيچ مى‌تواند با افزايش دما (بالاى ۱۴ درجه سانتى‌گراد) در آخرين هفته پرورش در خزانه تا حدودى کاهش يابد. بهتر است که دماى خزانه را پس از جوانه‌زنى تا تشکيل سه برگ اوليه (دوره جواني) پائين نگه‌داشت.
|
|
| رطوبت هواى زياد نيز در عملکرد محصول تأثير زيادى دارد. زمين‌هاى عميق و سنگين با سطح آب زيرزمينى حدود يک متر، شرايط مناسبى را براى توليد کلم‌ها فراهم مى‌کنند. از اين نظر شمال ايران براى کشت انواع کلم‌ها مناسب است. انواع کلم‌ها در خاک‌هاى مختلف به خوبى رشد مى‌کنند. مثلاً کلم‌هاى زودرس اغلب در خاک‌هاى سبک و در مناطق نسبتاً گرم نتيجه خوبى مى‌دهند. کاشت انواع پائيزه و يا زمستانه (ميان‌رس و ديررس) در مناطق شمالى ايران که داراى بارش زياد و خاک‌هاى نسبتاً سختى هستند به‌خوبى امکان‌پذير است. به‌طور کلى مناطقى که داراى آب وهواى خنک و معتدل و نيز داراى رطوبت و بارش کافى باشند، مانند سواحل درياى خزر، مناسب‌ترين منطقه براى کاشت انواع کلم‌ها هستند. انواع کلم‌پيچ در PH بين ۵/۵ تا ۸/۶ نتيجه خوبى مى‌دهد. با تحقيقاتى که در دانشکده علوم کشاورزى دانشگاه گيلان انجام گرفته است. با افزودن حدود ۵۰۰ کيلوگرم آهک حداکثر افزايش عملکرد محصول در سال ۱۳۷۴ به‌دست آمده است.
|
|
|
|
| بذر کلم را معمولاً در خزانه افشانده و نهال جوان را بعداً در زمين اصلى منتقل مى‌کنند.
|
|
| زمان بذرپاشى در خزانه نسبت به انواع کلم متفاوت است. براى مثال کلم‌هاى زودرس را در دى و بهمن و انواع نيمه‌زودرس از بهمن تا اواخر اسفند و انواع پائيزه را مى‌توان تا اواسط ارديبهشت نيز خزانه گرفت. کمک‌هاى ديررس در اواسط مرداد خزانه گرفته مى‌شود. دوره پرورش کلم‌ها در خزانه معمولاً بين ۷ تا ۸ هفته است. دماى خزانه تا هنگام جوانه‌زدن بذر بين ۱۶ تا ۲۰ درجه سانتى‌گراد و بعداً بين ۱۴ تا ۱۶ درجه سانتى‌گراد تغيير مى‌کند. دماى خزانه بعد از دوبرگه شدن بايد حداکثر بين ۱۰ تا ۱۲ درجه سانتى‌گراد کاهش يابد. محيط خزانه بايد هميشه نور و تهويه کافى داشته باشد. مقدار بذر براى انواع زودرس و پائيزه ۲ تا ۸ گرم دريک متر مربع و هر ۱۰ گرم بذر مرغوب براى ۱۰۰۰ عدد نشاء کلم کافى است. درجه خلوص بذر کلم‌ها ۹۷ درصد و حداقل قوه ناميه ۷۵ درصد است. طرز کاشت در محل اصلى به صورت رديفى انجام مى‌گيرد و فاصله کاشت نسبت به انواع پر رشد و کم رشد و کلم‌هاى مختلف فرق مى‌کند.
|
|
|
|
| وجين و سله‌شکنى براى مبارزه با علف‌هاى هرز و تهويه خاک انجام مى‌گيرد. آبيارى در مناطق خشک و دادن کود سرک در زراعت کلم ضرورى است. آبيارى به‌موقع را نبايد از نظر دور داشت زيرا آبيارى پس از يک دوره طولانى باعث ترکيدن پيچ‌کلم مى‌شود.
|
|
|
|
| کلم‌ها را بايد زمانى برداشت کرد که مجموعه کروى شکل برگ‌ها کاملاً سفت شده باشد. عمل برداشت در سطوح کوچک با چاقوى تيز و در سبزى‌کارى سطوح بزرگ از ماشين‌هاى ويژه برداشت استفاده مى‌گردد. مقدار محصول بسته به انواع کلم‌ها متفاوت بوده و بين ۳۰ تا ۶۰ تن در هکتار است.
|
|
|
|
| - فتق‌کلم Plasmodiophora brassicacea، مهم‌ترين بيمارى در کشت‌هاى متراکم در کشورهاى کلم‌خيز است. از علائم آن زخم‌هاى شديدى است که در ناحيه ريشه به‌وجود مى‌آيد. و باعث کج و معوج شدن نشاء و خود گياه شده و در نهايت پژمردگى آن را به دنبال دارد. اين قارچ يک قارچ خاکزى است و با تناوب. استفاده از نشاءهاى سالم و قوى و آهک مى‌توان بر آن غلبه کرد.
|
|
| - بيمارى پژمردگى کلم که توسط قارج Phoma lingam باعث مى‌شود. اين بيمارى از طريق بذر و خاک سرايت مى‌کند.
|
|
| - کک‌خاکى کلم Phyllotreta که سوراخ‌هاى گردى روى برگ‌ها و نشاءهاى جوان بر اثر خوردن به‌جاى مى‌گذارد. ضدعفونى بذر با سموم حشره‌کش روش مبارزه با آن است.
|
|
| - مگس کوچک کلم Delia brassica از علائم خسارت، سوراخ کردن بدون نظم هندسى ساقه‌هاى جوان توسط لارو اين مگس است. با ضدعفونى نشاءها توسط آفت‌کش‌ها مى‌توان با آن مبارزه کرد.
|
