| شواهد متعدد نشان مى‌دهد که سفر به فضا موجب کاهش شديد در توزيع مايعات بدن و تغييرات مزمن توده ماهيچه‌اى و استخوانى مى‌شود. هم‌چنين تغييراتى در مصرف انرژى و عمل غدد داخلى به‌وجود مى‌آيد.
|
|
|
|
|
|
| در طول سفرهاى فضائى تغييرات واضحى در اجزاء اصلى ترکيبات بدن يعنى بافت چربى و توده بدون چربى (يا به‌عبارتى آب، پروتئين و چربي) رخ مى‌دهد. ۶۰% کاهش وزن مشاهده شده در سفرهاى فضائى مختلف به کاهش توده بدون چربى و بقيه به کاهش ذخائر چربى بدن نسبت داده شده است.
|
|
|
|
| در چند روز اول پرواز فضائى حدود يک ليتر اتلاف اجبارى آب بدن رخ مى‌دهد. اين کاهش مايعات در مرحله اول به‌دليل کاهش دريافت مايعات است. زيرا ديده شده است که مقدار ادرار و آب تبخير شده از بدن به‌طور متوسط مساوى يا کمتر از ميزان قبل از پرواز است. مطالعات انجام شده روى فضانوردان نشان مى‌دهد که در فقدان نيروى جاذبه کل مايعات بدن حدود ۵۰۰ تا ۹۰۰ ميلى‌ليتر کاهش مى‌يابد. از حجم پلاسما نسبت به زمان شروع پرواز، در پايان سفر ۶ تا ۱۳ درصد کاسته مى‌شود و ميزان گلبول‌هاى قرمز خون ۲ تا ۲۰ درصد کاهش نشان داده‌اند. بيشترين ميزان کاهش مايعات در سرنشينانى که دچار حال به‌هم خوردگى‌هاى ناشى از حرکات سفينه فضائى مى‌شوند. مشاهده شده است، که با بهبود حال فرد و دريافت بيشتر مايعات تا حدى بازسازى مى‌شود ولى در هر صورت کاهش آب بدن تا پايان سفر فضائى باقى مى‌ماند.
|
|
|
|
| در سفرهاى فضائى به‌دليل دريافت ناکافى انرژي، چربى بدن به‌عنوان ماده ارجح براى تأمين انرژى مصرف مى‌شود، به طورى‌که ميزان کاهش چربى تقريباً سه برابر پروتئين است و چنان‌چه مى‌دانيد ارزش کالريک چربى تقريباً دو برابر پروتئين است. در برخى سفرهاى فضائى با مدت ۳۸ تا ۵۹ روز حدود ۵۰ درصد کاهش در توده چربى بدن مشاهده شده است، البته همين ميزان کاهش در سفرهاى اوليه انسان به فضا طى ۲ هفته گزارش شده است (سفر آپولو). از سوى ديگر، دريافت اضافى کالرى در برخى سفرها نيز افزايش ذخيره چربى را موجب شده است به طورى‌که در بسيارى سفرهاى فضائى ورزش به‌منظور ايجاد تعادل انرژى در برنامه روزانه فضانوردان گنجانده مى‌شود به‌طور کلى کمبود دريافت انرژى در اين سفرها بيشتر وجود دارد که ناشى از دو دليل است:
|
|
| - در برخى سفرها ميزان دريافت غذائى کاملاً کنترل شده و محدود است.
|
|
| - در اولين هفته هر سفر فضائي، بى‌اشتهائى همراه به حال به‌هم خوردگى ناشى از حرکات سفينه مشاهده شده است.
|
|
|
|
| در سفرهاى فضائى آتروفى عضلات بدن به هر يک از دلايل زير ممکن است بروز کند:
|
|
| - عدم استفاده از عضلات
|
|
| - فشار عملکردى ناکافي
|
|
| - دريافت غذاى ناکافي
|
|
| - فقدان فعاليت بدنى و ورزش
|
|
| به‌طور کلى اتلاف پروتئين بدن در سفرهاى فضائى مستقل از ميزان فعاليت بدنى و ورزش روى مى‌دهد. در عين حال داده‌‌هاى موجود نشان مى‌دهد که ورزش‌هاى موضعى براى حفظ توده پروتئين در نواحى ويژه پاها مى‌تواند مؤثر باشد.
|
|
|
|
| با افزايش کاتابوليسم پروتئين، تجزيه عضلات اسکلت رخ مى‌دهد. کاهش حجم نواحى انتهائى بدن به‌ويژه پاها، افزايش مداوم ازُت، فسفر، آمينو اسيد و متيل‌هيستيدين ادرار از يافته‌هائى هستند که اين تغييرات را تائيد مى‌کنند. حتى با اجراء برنامه‌هاى مداخله غذائى و ورزش، هم‌چنان آتروفى عضلات اسکلت و تعادل منفى ازت ادامه يافته است. هم‌چنين تعادل منفى پتاسيم در طول پرواز و کاهش ميزان پتاسيم سرم و ادرار و کل پتاسيم ۴۰، در بدن پس از بازگشت مشاهده شده است. به‌علاوه لباس يکسره ويژه فضانوردان خود امکان حرکت و فعاليت بدنى فضانوردان را بيشتر محدود مى‌سازد.
|
|
|
|
| تغيير سطح هورمون‌هاى کورتيزول، انسولين، هورمون رشد، تيروکسين و ساير هورمون‌ها مى‌تواند در طى سفر فضائى تغيير کند ولى نوع اين تغييرات هنوز کاملاً به اثبات نرسيده است.
|
