حالت زارعين سخت کار (The Hard Working Peasant Case)
زارعين سخت‌کار (کوشا) عمدتاً به گروهى از زارعين اطلاق مى‌شود که در عين کار زياد و سخت دستمزد کمى دريافت مى‌کنند. يکى از علل اين امر عدم فرصت کارى بهتر براى اين قبيل زارعين است که خود در اثر عوامل ديگرى مثل شرايط نامناسب سني، فيزيکى و امثالهم ايجاد مى‌شود.
حالت زارعين سخت - کار به همراه حالت نيروى کار مازاد ابتدا توسط ملور (Mellor J.W)، به کار برده شده است و در سال ۱۹۹۰ توسط کلمن (Colman David)، و يانگ (Young Trevor)، تحت عنوان 'روابط توليد کل در کشاورزى رعيتي' مورد بررسى قرار گرفته است. اين وضعيت‌هاى خاص عمدتاً به‌عنوان حالات متناسب با وضعيت کشورهاى در حال توسعه شناخته شده است.
با توجه به اين مقدمه، حالت زارعين سخت - کار در نمودار زير نشان داده شده است. در اين حالت نيز oa بيانگر حداقل مقدار محصول موردنياز براى ادامه زندگى است. براساس اين نمودار تا سطح L = L1، افزايش نيروى کار همواره به نسبت معينى بر ميزان توليد خواهد افزود. به‌عبارت ديگر شرايط به‌گونه‌اى است که افزايش نيروى کار به يک نسبت معين، ميزان محصول را هم به همان نسبت افزايش خواهد داد. به نحوى که تا اين سطح از نيروى کار، همواره توليد نهائى اين نهاده برابر توليد متوسط آن است. علاوه بر اين در تمام سطوح نيروى کار تا سطح L1، همواره تولد نهائى و توليد متوسط برابر oa، يعنى حداقل دستمزد است. بنابراين به‌کارگيرى واحدهاى بيشتر نيروى کار تا سطح L1 گرچه توليد کل را به يک نسبت معين اضافه مى‌کند وليکن توليد متوسط نيروى کار بيشتر را ندارد. به‌نحوى که ادامه به‌کارگيرى نيروى کار باعث کاهش محصول کل مى‌شود. در نتيجه توليد متوسط زارعين کاهش يافته و کمتر از حد حداقل دستمزد مى‌شود.
علاوه بر اين پس از L1 توليد نهائى نيروى کار منفى مى‌شود.
نتيجه کلى ناشى از اين تحليل آن است که اگر فرصت اشتغال ديگرى وجود نداشته باشد و از جمله در صورتى‌که زمين زراعى ديگرى در خارج مزرعه وجود دارد، بايستى نيروى کار مازاد را در آن مزارع به کار گرفت.
oa حداقل دستمزدها يا ميزان محصول موردنياز براى حداقل معيشت نيروى کار است. در اين حالت تا سطح L1 با افزايش نيروى کار، TP L با نسبت معينى افزايش مى‌يابد. به‌عبارت ديگر تا اين سطح نهاده منحنى توليد کل به‌صورت خط راستى از مرکز مختصات مى‌گذرد. به‌نحوى که AP L و MP L همواره برابر و در سطح oa ثابت باقى مى‌ماند. پس از آن با ادامه به‌کارگيرى نيروى کار در مزرعه موردنظر، TP L کاهش مى‌يابد. به‌طورى که AP L از اين پس همواره کوچکتر از oa بوده و همچنين MP L منفى مى‌شود.
