پنجشنبه, ۲۷ دی, ۱۴۰۳ / 16 January, 2025
مجله ویستا
گروه‌سنجی
| ژاکوب مورينو (Moreno) روان‌پزشک رومانيائى‌الاصل که مبدع گروهسنجى است اعتقاد دارد بعضى اعضاى گروه مورد توجه و عده‌اى مورد بى‌اعتنائى ديگران قرار مى‌گيرند و اين وضعيت در گروه قابل سنجش و اندازه‌گيرى است. در گروهسنجى موقعيت هر فردى در گروه نسبت به ديگران بر اساس ملاک و معيار معينى ارزيابى مى‌شود. هدف گروهسنجى آن است که ميزان پذيرش يا عدم‌پذيرش افراد گروه نسبت به يکديگر و روابط هر فرد با ديگر اعضاى گروه مشخص گردد. معلم و مشاور از طريق گروهسنجى مى‌توانند دانش‌آموزان اجتماعى يا گوشه‌گير را بشناسند و علاوه بر شناخت خصوصيات شخصيتى و رفتارى دانش‌آموزان کسانى را که مايل به شرکت در فعاليت‌هاى خاص اجتماعى هستند نيز مشخص سازند و به وسيلهٔ آن بر اساس ملاک‌هاى معينى گروههاى متجانس تشکيل دهند. | |
| در گروهسنجى کسى که بيشترين انتخاب را حائز باشد به ستارهٔ گروه معروف است و فردى که از طرف افراد گروه اصلاً انتخاب نشده باشد منفرد ناميده مى‌شود. کسى که کمترين رأى را آورده باشد فراموش شده و فردى که اعضاى گروه حاضر به همکارى و مشارکت با او نباشند مطرود نام‌گذارى مى‌گردند. | |
| گروهسنجى در هر شرايطى قابل اجرا نيست و براى انجام آن بايد نکات و مواردى رعايت شود: اولاً افراد گروه بايد يکديگر را به‌طور کامل بشناسند و از خصوصيات رفتارى يکديگر آگاه باشند تا بتوانند در ارتباط با صفت مشخص شده، دربارهٔ يکديگر به قضاوت بپردازند. از اين‌رو، در مواردى که دانش‌آموزان يکديگر را به‌خوبى مى‌شناسند، بايد از گروهسنجى استفاده شود؛ ثانياً مفهوم صفتى که مورد سنجش و ارزيابى قرار مى‌گيرد، بايد براى ارزياب‌ها کاملاً روشن و مشخص باشد. بايد در نظر داشت که صفات افراد با گذشت زمان تغيير مى‌کند و نتايج گروهسنجى براى هميشه و همهٔ زمان‌ها معتبر نيست؛ ثالثاً نتايج گروهسنجى بايد محرمانه تلقى گردد و با هيچ فرد ديگرى مطرح نشود. | |
| گروهسنجى را به دو شيوه مى‌توان انجام داد: يکى استفاده از صفت يا ملاک مشخص و ديگرى بهره‌گيرى از پرسش‌نامه. در روش استفاده از صفت يا ملاک مشخص - که در مدارس رواج بيشترى دارد - از دانش‌آموز خواسته مى‌شود تا بر اساس ملاک و صفتى همکلاسى‌هاى خود را ارزيابى کنند و نام دانش‌آموزى را که داراى آن صفت است بنويسند. در روش دوم - که هدف شناخت و قضاوت دانش‌آموزان دربارهٔ خصوصيات شخصيتى يکديگر است - بر اساس پرسش‌نامه‌اى نگرش‌ها و احساسات افراد گروه نسبت به يکديگر مورد ارزيابى قرار مى‌گيرند. دانش‌آموزان موظف مى‌باشند بر اساس پرسش‌نامه‌اى که در اختيار آنان قرار مى‌گيرد در رابطه با هر پرسش، دانش‌آموزانى را که حائز آن خصيصه هستند مشخص سازند. سپس مشاور يا معلم با مطالعهٔ پرسش‌نامهٔ تکميل شده، دانش‌آموزان را مى‌شناسد و دربارهٔ آنان به قضاوت مى‌پردازد. | |
| تجزيهٔ و تحليل اطلاعات حاصله از گروهسنجى به دو نوع دايره‌اى و جدولى انجام مى‌گيرد. در گروه نگار دايره‌اى - که براى گروههاى کوچک عملى‌تر است - براى هر عضو گروه، دايره‌اى منظور مى‌شود و انتخاب‌هاى متقابل افراد با ترسيم خطوط رابط بين دواير و شماره‌گذارى آنها مشخص مى‌گردد. براى سادگى و اجتناب از شماره‌گذاري، مى‌توان هر يک از انتخاب‌هاى اول و دوم و سوم را با خطوط رنگين جداگانه‌اى مشخص ساخت. هر فردى که توسط ديگر اعضاى گروه، بيشتر از سايرين انتخاب شده باشد 'ستارهٔ گروه' ناميده مى‌شود. | |
| |
| در گروه نگار جدولى - که براى گروههاى بزرگ مناسب‌تر است - انتخاب‌هاى اول و دوم و سوم افراد، در جدولى که در ستون عمودى اسامى دانش‌آموزان و در ستون افقى انتخاب‌هاى آنان نوشته شده است، مشخص مى‌گردد. به عنوان نمونه، اگر تقى اولين انتخاب حسن باشد، در زير نام تقى در ستون انتخاب‌ها شماره يک را علامت مى‌زنيم. چنانچه رضا سومين انتخاب محمد باشد، به همان ترتيب در زير نام رضا در ستون انتخاب‌ها شمارهٔ سه را علامت مى‌زنيم. در صورتى که محمد دومين انتخاب جعفر باشد، در زير نام محمد در جدول انتخاب‌ها شماره دو را علامت مى‌گذاريم. به همين ترتيب تمام آراء شمارش مى‌شوند و در جاهاى مناسب علامت‌گذارى مى‌گردند. براى محاسبهٔ نمرهٔ کى هر فرد، پس از شمارش آراء و ضرب تعداد انتخاب‌هاى اول در سه و تعداد انتخاب‌هاى دوم در دو و تعداد انتخاب‌هاى سوم در يک، حاصل جمع را محاسبه مى‌کنيم. | |
| در جدول بالا، حسن بيشترين و رضا کمترين انتخاب را حائز شده است. در تفسير نتايج گروه‌سنجي، بايد فرد خاص - يعنى ستاره، مطرود، منفرد، و فراموش شده - مشخص و مورد بررسى قرار گيرد. لازم به توضيح است که از نتايج گروهسنجى فقط به‌عنوان يک وسيله - و نه تنها ابزار - براى شناخت دانش‌آموز استفاده مى‌شود. مشاور هيچ‌گاه نبايد نتايج گروە‌سنجى را قاطع و ثابت بداند، بلکه اطلاعات حاصله از گروهسنجى وسيله‌اى براى کشف مشکلات اجتماعى و نياز دانش‌آموزان به مشاوره است. |
همچنین مشاهده کنید