|
|
|
| ثبت بيمارى‌ها چيزى بيش از گزارش بيمارى‌ها است. براى ثبت بيمارى‌ها لازم است نظام دائم ثبت پايه‌ريزى شود، بيماران پيگيرى شوند و جداول آمار اساسى بيمارى‌ها هم در مورد فراوانى آنها و هم در مورد بقاء بيماران تهيه گردد. علاوه بر اينها لازم است بيماران ثبت شده به دفعات مورد مطالعات خاص قرار گيرند. ثبت موارد ابتلاء فقط براى بيمارى‌ها و شرايط خاص مثل سکته مغزي، انفارکتوس قلبي، سرطان، کوري، نقايص مادرزادى و سرخجه مادرزادى وجود دارد. سل و جذام نيز در کشورهائى که اين بيمارى‌ها شايع هستند، ثبت مى‌گردند.
|
|
| ثبت موارد ابتلاء منبع با ارزشى درباره مدت بيماري، ميزان کشندگى آن و ميزان بقاء بيماران است. ثبت موارد ابتلاء امکان پيگيرى بيماران و شمارش دائم موارد بيمارى را، در جامعه، فراهم مى‌کند و حتى در نبود جمعيت پايه تعريف شده، اطلاعات مفيدى درباره سير طبيعى بيمارى‌هاى مزمن، در نقاط مختلف دنيا، به‌دست مى‌دهد. اگر نظام گزارش‌دهى کارآئى وجود داشته باشد و همه کشور را پوشش دهد و يا در جمعيتى قابل تعميم به جامعه انجام شود، ثبت بيمارى‌ها داده‌هاى مفيدى در مورد ابتلاء به بيمارى‌هاى خاص، درمان آنها و ميزان مرگ و مير اختصاصى ناشى از آنها ارائه مى‌کند.
|
|
|
اتصال مدارک (Record Linkage)
|
|
| اصطلاح اتصال مدارک براى توصيف فرآيندى به‌کار مى‌رود که در طى آن مدارک مربوط به يک شخص يا يک خانواده، که ممکن است در زمان‌ها و مکان‌هاى متفاوت گزارش شده باشند، کنار هم گرد‌آورى مى‌شود. اصطلاح اتصال مدارک پزشکي فرآيندى را توصيف مى‌کند که در طى آن براى هر فرد جامعه پرونده‌اى از مدارک مربوط به وضعيت سلامتي، جمع‌آورى و نگهدارى مى‌شود. وقايعى که معمولاً گزارش مى‌کردند مربوط به تولد، ازدواج، بسترى شدن و ترخيص از بيمارستان و مرگ مى‌باشد. از ديگر داده‌هاى مفيد که ممکن است گزارش شوند مى‌توان به موارد زير اشاره کرد:
|
|
| بيمارى‌هائى که منجر به غيبت از کار شده‌اند، پيشگيرى‌هاى آنتى‌بيوتيکي، استفاده از خدمات اجتماعى و غيره. يکى کردن گزارشات روش مفيدى براى مطالعه ارتباطات بين بيمارى‌ها است. ارتباط بين بيمارى‌ها ممکن است از نظر سبب‌شناسى (اتيولوژي) مفيد باشد.
|
|
| مشکل اصلى در اتصال مدارک، حکم زياد داده‌هائى است که بايد جمع‌آورى شود و بنابراين اتصال مدارک معمولاً در مقياس‌‌هاى کوچکى مثل مطالعه دوقلوها، اندازه‌گيرى ميزان ابتلاء، اپيدميولوژى بيمارى‌هاى مزمن و مطالعات مربوط به خانواده و ژنتيک انجام مى‌گيرد. در حال حاضر بسيارى از کشورهاى در حال توسعه قادر به استفاده ازاتصال مدارک نيستند.
|
|
|
مراقبت اپيدميولوژيک از بيمارى‌ها
|
|
| در بسيارى کشورها که بيمارى‌هاى زيادى به‌صورت بومى وجود دارد، برنامه‌هاى خاصى براى کنترل يا ريشه‌کنى اين بيمارى‌ها اجراء مى‌شود. براى مثال برنامه‌هاى کشورى مبارزه با مالاريا، سل، جذام، فيلاريازيس و امثال اينها. نظام مراقبت نيز به‌عنوان بخشى از اين برنامه‌ها براى گزارش موارد جديد بيمارى‌ها (مثلاً براى مالاريا) و يا کنترل آنها (مثلاً انجام واکسيناسيون) ايجاد شده است. چنين برنامه‌هائى داده‌هاى قابل توجهى از ميزان ابتلاء و ميزان مرگ و مير بيمارى‌هاى خاص فراهم مى‌کند.
|
|
|
ساير گزارشات خدمات بهداشتى
|
|
| اطلاعات زيادى از گزارشات بخش‌هاى سرپائى بيمارستان‌ها، مراکز بهداشتى درمانى و پايگاه‌هاى بهداشتى(Subsenters) پلى‌کلينيک‌ها، پزشکان بخش خصوصي، مراکز بهداشت، گزارشات بهداشتى مدارس، درمانگاه‌هاى مخصوص بيماران ديابتى و فشار خون، و امثال اينها به‌دست مى‌آيد. براى مثال از گزارشات مربوط به بخش بهداشت مادر و کودک مى‌توان اطلاعاتى در مورد وزن هنگام تولد، وزن، قد، دور سر، واکسيناسيون، ميزان‌هاى اختصاصى ابتلاء و مرگ و مير به‌دست آورد. به‌هر حال نقطه ضعف اين نوع داده‌ها اين است که مربوط به بخش خاصى از کل جمعيت هستند. به‌علاوه داده‌هاى حاصل از اين گزارشات بيشتر براى مقاصد اجرائى به‌کار گرفته مى‌شود تا براى پايش.
|
|
|
داده‌هاى مربوط به بهداشت محيط زيست
|
|
| محيط زيست از جمله موضوعاتى است که اطلاعات کمى از آن در دست مى‌باشد. در حال حاضر سعى بر اين است که از طريق آمارهاى بهداشتى اطلاعاتى را در زمينه‌هاى مختلف محيط زيست مثل هوا، آب، آلودگى صدا، افزودنى‌هاى مضر غذائي، سموم صنعتي، دفع ناقص زباله و ديگر جنبه‌هاى مربوط به انفجار جمعيت و افزايش توليد و مصرف مواد مختلف، به‌دست آورد. داده‌هاى مربوط به محيط زيست يکى از مشکلات بزرگ آينده باقى خواهد ماند.
|
|
|
ساير آمارهاى روزمره‌اى که با بهداشت مرتبط هستند
|
|
| فهرست زير، که جامع هم نمى‌باشد، تنها براى ارائه مثال‌هائى از منابع اطلاعتى که موارد استفاده خوبى براى اپيدميولوژيست‌ها دارد، آورده شده است.
|
|
| ۱. جمعيت‌شناسي: علاوه بر داده‌هاى معمول سرشمارى‌ها، ديگر آمارهاى پديده‌هاى جمعيت‌شناسى مثل تراکم جمعيت، حرکت جمعيت و سطح سواد را شامل مى‌شود.
|
|
| ۲. اقتصاد: داده‌هاى مربوط به مصرف اجناس مورد استفاده مردم مثل تنباکو، روغن‌هاى غذائى و ذغال، فروش دارو و وسايل درماني، اطلاعات مربوط به درآمد سرانه، اشتغال و بيکارى را شامل مى‌شود.
|
|
| ۳. برنامه‌هاى امنيت اجتماعي: طرح‌هاى بيمه‌هاى پزشکي، امکان مطالعه رخداد ناخوشى‌ها را در جمعيت بيمه‌شده فراهم مى‌کند، ديگر داده‌هاى قابل استفاده عبارتند از: غيبت از کار .به‌علت بيماري، ميزان استفاده از مزاياى بيمارى و ناتوان.
|
|
|
|
| تاکنون نظام اطلاعات بهداشتى بر روى داده‌هاى قابل شمارش (داده‌هاى آماري) متمرکز بوده است. اما برنامه‌ريزان بهداشتى و تصميم‌گيران به اطلاعات غير قابل شمارشى از قبيل اطلاعات در مورد سياست‌هاى بهداشتي، مقررات بهداشتي، نگرش‌هاى عمومي، هزينه‌هاى برنامه‌ها، روش‌ها و تکنولوژى نياز دارند. به‌عبارت ديگر يک نظام اطلاعات بهداشتى درون‌دادهائى (Input) دارد که براى منظورهاى مختلف استفاده خواهد شد. بنابر اين بايد به‌خوبى نگهداري، پردازش و منتشر گردند.
|
|
|
آمار مربوط به نيروهاى انسانى بخش بهداشت
|
|
| اطلاعات مربوط به نيروهاى انسانى بخش بهداشت، به هيچ‌وجه، از ديگر اطلاعات اهميت کمترى ندارند. چنين اطلاعاتى به تعداد پزشکان ( بر حسب جنس، سن، تخصص و محل کار)، دندان پزشکان (مانند اطلاعات مربوط به پزشکان)، داروسازان، دام‌پزشکان، پرستاران، تکنسين‌هاى رشته‌هاى گروه پزشکى و غيره، اشاره دارد. اين قبيل گزارشات، توسط سازمان‌هاى نظام پزشکي، دندان‌پزشکي، پرستارى و مديريت آموزش پزشکى نگهدارى مى‌شوند. در سرشمارى‌ها نيز، اطلاعاتى در مورد مشاغل به‌دست مى‌آيد. در هندوستان مؤسسه تحقيقات نيروى انسانى سعى دارد، از مؤسسات مختلف، در مورد نيروى انسانى و منابع اطلاعاتى آنها، مرگ و مير و ميزان مهارت آنها برآوردهايى را به‌دست آورد. کميسيون برنامه‌ريزى نيز اطلاعاتى را از پزشکان فعال در ايالات مختلف جمع‌آورى مى‌کنند.
|
|
| آمار مربوط به پذيرفته‌شدگان دانشگاهى در گروه پزشکى و تعداد فارغ‌التحصيلان هر ايالت توسط وزارت بهداشت و رفاه خانوادگى هند در نشريه‌اى با عنوان اطلاعات بهداشتى هندوستان منتشر مى‌گردد.
|
