|
| مناطق حفاظت‌شده و شكارگاه‌ها، استان چهارمحال وبختيارى
|
|
| استان چهارمحال و بختيارى به دليل خصوصيات جغرافيايى از جمله وجود فضاهاى کوهستانى و جنگلى يکى از مستعدترين نقاط شکارگاهى کشور محسوب مى‌شود و در آن انواع حيوانات بزرگ، کوچک و حتى وحوش منحصر به فرد زيست مىکنند.
|
|
| محدودهٔ مورد نظر به لحاظ موقعيت جغرافياى طبيعى خاص يعنى رشته‌کوه‌‌هاى متعدد و قلل مرتفع، پوشش گياهى متنوع، جنگل‌ها، چشمه‌ها و رودهاى پراکنده، زيستگاه انواع وحوش، پرندگان و آبزيان است و از اين رو يک قطب شکارگاهى محسوب مى‌شود و داراى شکارگاه‌هاى متعدد و مختلفى است که در سرتاسر آن پخش گرديده‌اند. انواع وحوش موجود در اين شکارگاه‌ها عبارت‌اند از : قوچ و ميش، کل و بز، پلنگ و خرس قهوه‌اى، گراز و روباه قرمز، شغال و خرگوش و پرندگانى از قبيل کبک درى، تيهو، کبوتر، کرکس و عقاب.
|
|
| شمار کثير و موقعيت اين شکارگاه‌ها که عمدتاً در مجاورت محورهاى جهانگردى قرار دارند، داراى اهميت ويژه‌اى است، به طورى که ديدارکنندگان از کانون‌هاى جهانگردى امکان بهره‌بردارى از اين شکارگاه‌ها را مى‌يابند. فى‌المثل شکارگاه‌هاى کلار، چرو و کوه سوخته در مجاورت تالاب گندمان و چغاخور، شکارگاه بازفت در ميان منطقهٔ جنگلى و در اطراف رودخانهٔ بازفت، شکارگاه‌هاى سبزکوه و ريک در مجاورت جنگلهاى لردگان قرار دارند.
|
|
| از ميان همه اين شکارگاه‌ها، تنگ صياد و سبزکوه مورد حفاظت قرار دارند و وحوش شکارگاه تنگ صياد را بيشتر از ۶۰۰۰ واحد برآورد کرده‌اند و وسعت آن معادل ۰۰۰۲۷ هکتار است.
|
|
| شکارگاه‌هاى مهم منطقه به ترتيب اولويت از نظر حفاظت محيط زيست و براساس تعداد و تنوع وحوش موجود به شرح زير است:
|
|
| - منطقهٔ حفاظت شدهٔ تنگ صياد
|
|
| - شکارگاه سبزکوه
|
|
| - شکارگاه‌هاى تخته قلعه، بارده، بازفت و لندي
|
|
| - شکارگاه دره‌هاى حسينقلى، چبد، قيصرى، احمدليوه، ميلى، هفت چشمه، تنگهٔ سرخون (ناقون) و پره داس (دزک).
|
|
| - شکارگاه‌هاى دالان کوه، بيدله، تبريز، گندمکار، هفت کرتان، کلار، کوه سوخته، سالدارون، زردکوه، دره سير، دشت مرجن، مار بره و گيته شهر.
|
|
| - شکارگاه‌هاى ريگ، چرو، دودلو، مادر و دختر و جهان بين.
|
|
| در اين شکارگاه‌ها وحوشى از قبيل کل، بز، قوچ و ميش، پلنگ، خرس قهوه‌اى، گراز، روباه قرمز، کبک درى و غيره يافت مى‌شود.
|
|
| منطقهٔ حفاظت شدهٔ ناى‌بند، بوشهر
|
|
| اين منطقه از نظر تنوع جانوران وحشى منحصر به فرد است و داراى ميش و قوچ، کل، بز وحشى، آهو، جبير و پلنگ است. جبير را آهوى هندى و آهوى کويرى نيز مى‌نامند. جبير کمى کوچکتر از آهو با پوست اُخرايى رنگ است که رنگ سفيدى در زير شکم دارد. شاخ آن مستقيم با انحنايى در طرف جلو است که پيچ قلاب مانند نوک شاخ آهوى ايرانى را ندارد.
|
|
| منطقهٔ حفاظت شدهٔ لار، لار، تهران
|
|
| اين منطقه در شمال و شمال شرقى تهران، در فاصلهٔ ۹۰ کيلومترى آن واقع شده و به دليل وجود رودهاى خروشان و پر آب جزو مناطق آب‌خيز ايران است. ميانگين بارندگى سالانهٔ منطقه حفاظت شدهٔ لار ۴۴۴/۷ ميلى‌متر است. متوسط حداکثر درجه حرارت آن در گرم‌ترين ماه سال، ۲۶/۱ درجه سانتى‌گراد است و ارتفاع آن از سطح دريا ۲۹۰۰ متر است. طول دوران سرما و فقدان شرايط مناسب زراعى در اين ناحيه، مانعى مهم براى پيدايى، شکل‌گيرى و استقرار روستاها بوده است، اما مراتع بسيار وسيع آن در فصل تابستان از چراگاه‌هاى چادرنشينان اطراف تهران محسوب مى‌شود. منطقهٔ لار به علت غناى ساختارهاى طبيعى، گونه‌هاى مختلفى از حيات‌وحش مانند قوچ، ميش، پلنگ، گراز، روباه، شغال و ۹۷ گونه پرنده و انواع خزندگان را در خود جاى داده و از گسترهٔ بسيار متنوع گياهى نيز برخوردار است. عقاب طلايى، گونه‌اى بى‌همتاست که تنها در ايران زيست مىکند و بومى منطقهٔ حفاظت شدهٔ لار است.
|
|
| منطقهٔ حفاظت شدهٔ تالاب حله، دشتستان (برازجان)
|
|
| اين منطقه در محل تلاقى دو رودخانهٔ شاپور و دالکى قرار گرفته و محل زيست انواع پرندهٔ آبزى مهاجر است. اين تالاب يکى از تالاب‌هاى نمونه در سراسر جنوب ايران است.
|
|
| منطقهٔ حفاظت شدهٔ جنگلهاى حرا (مانگرو)، جزيره قشم
|
|
| گونهٔ جنگلى حرا (مانگرو) از ويژگى‌هاى اکوسيستم سواحل جنوبى ايران است که به طور پراکنده، از تنگهٔ هرمز به سمت شرق و اقيانوس هند، در سواحل عمان، پديد آمده‌اند. اين جنگل‌ها در سواحل خليج‌فارس، در اطراف بندر لافت، شمال جزيرهٔ قشم، بندر خمير و در کانون‌هاى متراکم ديده مى‌شوند. ابوعلى‌سينا، دانشمند بزرگ ايرانى، درخت اين جنگل‌ها را حرا ناميده است.
|
|
| جنگل حرا در اطراف جزيرهٔ قشم، در نوارى به عرض ۵۰ تا ۵۰۰ متر کشيده شده و محدوده‌‌اى برابر با ۱۵۰ کيلومتر و مساحتى معادل ۸۲۳۶ هکتار را در بر گرفته است. اگر آب‌هاى نواحى باتلاقى و مساحت نقاط خالى منظور نشود، مساحت واقعى اين جنگل در حدود ۶۰۱۲ هکتار مىباشد. وسيع‌ترين قسمت جنگلهاى حرا در آب‌هاى بندر لافت و بندر پل در شمال غربى جزيرهٔ قشم، و در فاصلهٔ ۱۴۰ کيلومترى غرب بندرعباس قرار دارد.
|
|
| اين جنگلهاى ماندابى بر روى خاک‌هاى لجنى ناشى از رسوب خاک‌هاى حاصل از فرسايش سواحل رشد يافته‌اند و دائماً در معرض جزر و مد آب قرار دارند؛ به طورى که در زمان جزر، درختان و بستر لجنى آنها از آب بيرون آمده و به صورت جزايرى پراکنده نمايان مى‌شوند و در واقع مد، تمامى جنگل حرا به زير آب رفته و ناپديد مى‌شود. اصولاً درخت حرا در نقاطى مى‌رويد که در مواقع مد دريا به زير آب بروند. در نقاط مرتفع‌تر بستر دريا از اين گونه درخت مشاهده نمى‌شود.
|
|
| درختان حرا آب شور دريا را شيرين کرده و از آن تغذيه مىکنند. اين درختان يک دورهٔ رويشى منظم دارند و معمولاً در اواخر تيرماه و اواسط مردادماه به گل مى‌نشينند و ميوه مى‌‌دهند. گل آنها زرد روشن است و ميوهٔ آنها شيرين و گواراست. ميوهٔ اين درختان بادامى شکل است و پس از مدتى بر روى پايهٔ مادرى شکفته شده و دانهٔ آن جوانه مى‌زند و سپس به داخل آب مى‌افتد. جريان شديد امواج، بذر گياه را به نواحى کم‌تحرک‌تر دريا مى‌برد. بذر حرا پس از تثبيت بر روى لايه‌هاى خاک دريا، رشد و نمو مىکند. در فاصلهٔ بين قشم و بندر خمير، جريان امواج بسيار اندک است و بدين جهت، اکثر بذرها در همين نواحى رشد مىکنند.
|
|
| درخت حرا که ارتفاع آن گاهى به ۴ متر مى‌رسد و قطر تنهٔ آن تا ۳۰ سانتى‌متر است، برگ‌هاى بيضوى‌شکل و کشيده با قاعدهٔ انتهايى بسيار باريک دارد. برگ حرا علاوه بر خاصيت خوش خوراکى براى دام، ارزش غذايى معادل يونجه و جو دارد. ريشهٔ آنها زانويى، هوايى و اسفنجى و معمولاً سطحى است. البته ريشه‌هاى اين درخت بالاتر از سطح زمين قرار مىگيرند و در عمل تنفس شرکت مىکنند. ريشه‌هاى درخت حرا به علت تراکم زياد نمک در آب دريا و اشباع خاک از آب دريا، معمولاً زياد گسترده نمى‌شوند.
|
|
| دامداران سنتى جزيرهٔ قشم از برگ اين درخت براى تغذيهٔ دام و چهارپايان خود استفاده مىکنند. وسعت اين جنگل نسبت به گذشته يک روند کاهش را نشان مى‌دهد. براى حفظ تعادل اکوسيستم و به منظور جلوگيرى از انهدام اين جنگلهاى نادر جهان، در سال ۱۳۵۱ منطقهٔ مزبور حفاظت شده اعلام شده است.
|
|
| در مناطق تحت پوشش حرا که در اصطلاح خور ناميده مى‌شود، عمق آب از ۳ متر تجاوز نمى‌کند و جنس خاک نيز بسيار شور است و بافت سنگين و قليايى دارد. املاح موجود در خاک نيز عمدتاً از کلريد سديم و کلرورهاى سديم و منيزيم تشکيل شده‌اند. با توجه به کيفيت و جنس خاک تصور مى‌رود که درختان مزبور فقط در چنين شرايطى مى‌توانند رشد و نمو کنند.
|
|
| مساعد بودن شرايط اکولوژيکى، اين جنگل‌ها را به زيستگاه بسيار مناسب پرندگان مهاجر در فصول سرد تبديل کرده است. در ساير فصول نيز که پرندگان بومى محل مناسبى براى زيست نمى‌يابند، به اين جنگل‌ها پناه مى‌آورند. غير از پرندگان آبزى و آبچر و مهاجر، خزندگان و ماهى‌ها و حتى برخى از بندپايان و دوکفه‌‌اى‌ها نيز در ميان اين جنگل‌ها مشاهده شده‌اند. لاک‌پشت‌هاى سبز و عقابى و مارهاى دريايى سمى، از جمله جانداران ويژهٔ اکوسيستم جنگلهاى حرا (مانگرو)ى ايران هستند. حواصيل بزرگ هندى، حواصيل سبز و خاکسترى، فلامينگو، پليکان، انواع سليم، عقاب ماهيگير، کفچه نوک، کاکايى و انواع ديگرى از پرندگان در اکوسيستم‌هاى حراى ايران زندگى مىکنند. نقش مهم ديگر اين جنگل‌ها، مناسب بودن بستر آنها براى تخم‌ريزى ماهيان خليج‌فارس است.
|
|
| منطقهٔ حفاظت شدهٔ دودانگه و چهاردانگه، سارى
|
|
| اين منطقه با مساحتى در حدود ۶ هکتار در اراضى جنگلى - مرتعى دهستان‌هاى دودانگه و چهاردانگه قرار گرفته و داراى گونه‌هاى گياهى و جانورى بسيار متنوعى است. غير از انواع درختان و گياهان جنگلى و مرتعى، مجموعه‌اى از گونه‌هاى وحوش نيز در آن وجود دارد که مهم‌ترين آنها عبارتند از : گوزن، شوکا، کل، بز و ميش، پلنگ، خرس، گراز و انواع پرندگان، به ويژه قرقاول، کبک معمولى و کبک درى که فضاى جذابى به آن بخشيده‌اند. فصل جفت‌‌گيرى يا مستى گوزن‌ها يکى از حيرت‌انگيزترين جلوه‌هاى زندگى وحوش است.
|
|
| منطقهٔ حفاظت شدهٔ گنو، بندرعباس
|
|
| اين منطقهٔ حفاظت‌شده در ۲۹ کيلومترى شمال غربى شهرستان بندرعباس واقع شده است. اين کوه در مقايسه با آب و هواى گرم بندرعباس داراى آب و هواى نسبتاً معتدل است و به همين مناسبت از اهميت خاصى برخوردار مىباشد. پوشش گياهى آن بسيار جالب و قابل‌توجه است؛ به طورى که ادارهٔ محيط زيست هرمزگان براى حفظ و حراست از آنها تمام پوشش گياهى اين منطقه را مورد حفاظت و کنترل خود در آورده است.
|
|
| تنوع پوشش گياهى اين کوه، از دامنه تا قلهٔ کوه، مشتمل بر انواع درختان گرمسيرى، استپ بيابانى، استپ کوهپايه‌‌اى و گونه‌هاى گياهى نواحى سردسيرى است. در دامنهٔ کوه، ابتدا بوته‌هاى پراکنده‌اى رشد کرده‌اند که انواع خانوادهٔ گندميان، گون و تک درخت‌هاى مغير (مغيلان) در ميان آنها وجود دارد. بالاتر از دامنه، نوع گياهان تغيير مىکند؛ به طورى که در ارتفاع ۱۸۰۰ مترى، بادام وحشى گونهٔ غالب را تشکيل مى‌دهد؛ در حالى که ديگر گونه‌هاى ياد شده، در ارتفاع ۲۳۰۰ مترى مشاهده مى‌شوند. به علت کاهش دما، درختان سردسيرى نظير کاج، سرو، زيتون وحشى و شمشاد وحشى به صورت انبوه روييده‌اند. انبوهيِ اين درختان در استان هرمزگان تعجب‌آور است. درختان اين ناحيه هرازگاهى در اثر صاعقه در وسعت زيادى آتش مىگيرند. از گياهان ديگر ارتفاعات گنو، انواع گياهان دارويى است که مورد توجه محققان و پژوهشگران مى‌باشند.
|
|
| منطقهٔ حفاظت شدهٔ هرمودلار، لار
|
|
| اين منطقه که در شرق لارستان و در مرکز مشترک استان فارس و هرمزگان قرار گرفته در حدود ۲۸۴۱۵۱ هکتار وسعت دارد.
|
|
| اين منطقه به علت شرايط خاص اکولوژيکى، از نظر برخوردارى از گونه‌هاى گياهى و جانورى خاص مناطق گرمسيرى و قوچ لارستان، يکى از مناطق بى‌نظير و قابل توجه گردشگاهى و پژوهشى است.
|
