|
|
|
|
|
|
تا سال‌هاى اخير بيمارى سل در آمريکا نادر بود. افزايش حساسيت بيماران مبتلا به ايدز نسبت به ميکوباکتريوم - توبوکولوز (عامل ايجادکنندهٔ سل) شيوع اين بيمارى را بسيار افزايش داده است. اين بيمارى در سطح جهان هنوز يکى از علل مهم مرگ و مير است و سالانه جان ۳ ميليون نفر را مى‌گيرد. سل براى سالخوردگان، فقرا، الکلى‌هاى مبتلا به سوءتغذيه، افراد دچار نقص ايمنى مثل کسانى که مبتلا به بيماريهاى مزمن ناتوان‌کننده هستند و يا به‌طور طولانى‌مدت از داروهاى استروئيدى استفاده مىکنند، يک تهديد ويژه محسوب مى‌شود.
|
|
|
سل يک بيمارى مسرى ريوى است که از طريق تماس نزديک با خلط يا قطرات پراکنده شده توسط سرفه، گسترش مى‌يابد. اگرچه اين بيمارى عمدتاً ريه را مبتلا مى‌کند ولى ممکن است به ساير اعضاء به‌ويژه استخوان‌ها و کليه‌ەا گسترش يابد.
|
|
|
سرفه زودرس‌ترين علامت‌ها است و صبح‌ها بارزتر است و در اثر تجمع مواد در مجارى تنفسى در طول شب ايجاد مى‌شود. عرق ريزش شبانه شايع است. خلط خوني، تنگى نفس و درد قفسهٔ سينه ممکن است در مراحل بعدى بروز کند. براساس يافته‌هاى پرتونگارى قفسهٔ سينه به اين تشخيص مشکوک مى‌شوند و آن را با نشان دادن باکترى‌هاى ميله‌اى شکل اسيد فست٭ (Asid Fast)، توسط ميکروسکوپ (ريزبين) در خلط و به‌وسيلهٔ کشت خلط اثبات مىکنند.
|
|
|
٭ اسيد فست نوعى رنگ‌آميزى است که توسط آن برخى عوامل بيمارى‌زا از جمله عامل بيمارى سل را رنگ‌آميزى و مشخص مىکنند -م.
|
|
|
در سل ريوى درمان طولانى مدت با چند آنتى‌بيوتيک ضرورى است. در موارد شديد مصرف ۴ دارو توصيه مى‌شود. اين داروها عبارتند از:
|
|
|
ايزونيازيد (INH)، ريفامپين، استرپتومايسين، و اتامبوتول.
|
|
|
اخيراً تيره‌هائى از ميکوباکتريوم توبرکولوز که به بسيارى از اين آنتى‌بيوتيک‌ها مقاوم هستند به‌وجود آمده‌اند، بنابراين آزمايش سنجش دقيق تأثير دارو ضرورى است. اغلب چند ماه درمان داروئى لازم است.
|
|
|
|
|
عامل ايجاد هيستوپلاموز قارچى به‌نام هيستوپلاسما کپسولاتوم است که در مى‌سى‌سى‌پي، اوهايو، و درهٔ رودخانهٔ ميسورى شايع است. اين قارچ در مناطقى که خاک آن آلوده به فضلهٔ پرنده، جوجه، و خفاش است رشد مى‌کند. هاگ‌هاى توليد شده توسط قارچ بالغ در هوا پراکنده مى‌شوند و از اين طريق استنشاق مى‌گردند و علائمى شبيه ذات‌الرّيه ايجاد مىکنند. اين عارضه در اکثر موارد بيمارى خفيفى ايجاد مى‌کند که با سردرد، سرفه، لرز، و تب مشخص مى‌شود و اغلب با ذات‌الرّيه ويروسى اشتباه مى‌شود مگر آنکه پزشک تقاضاى کشت خلط کند. اين بيمارى معمولاً خودبه‌خود محدود مى‌شود و مى‌توان آن را با داروهاى ضد قارچ مثل کتوکونازول و آمفوتريسين ب درمان کرد.
|
|
|
اين قارچ در افراد ضعيف و ناتوان ممکن است انتشار يابد و يک بيمارى منتشر ايجاد کند و يا عارضه‌اى که بى‌شباهت به سل مزمن با آثار مخرب آن نيست، به‌وجود آورد.
|
|
|
|
|
کوکسيديومايکوزيک بيمارى حاد ريوى است که در جنوب غربى آمريکا شيوع دارد و در اثر استنشاق قارچ کوکسيديوئيدس ايميتيس (coccidioides imitis)، ايجاد مى‌شود. اين بيمارى در درهٔ سن جوکين (san Joaquin)، شيوع بيشترى دارد و در آنجا به تب درّه معروف است. علائم آن عبارتند از: تب، سرفهٔ بدون خلط، و کاهش وزن. در برخى موارد برآمدگى‌هائى روى پا ممکن است بروز کند. اکثر بيماران بدون درمان بهبود مى‌يابند. در موارد شديد آمفوتريسين ب ممکن است تجويز شود.
|
|
|
|
|
قارچ کريپتوکوکوس نئوفورمانس اغلب از طريق فضلهٔ کبوتر گسترش مى‌يابد. استنشاق هاگ‌هاى آن شکل ساده‌اى از ذات‌الرّيه را ايجاد مى‌کند که معمولاً خودبه‌خود بهبود مى‌يابد، ولى ممکن است در افراد ناتوان و مبتلا به نقص ايمنى (مثل بيماران مبتلا به ايدز) وخامت يابد. در اين بيماران درمان با آمفوتريسين ب ضرورى است.
|
|
|
|
|
|
|
|
بيماى لژيونرى اولين بار در سال ۱۹۷۶ در فيلادلفيا شناخته شد. در اين سال چند تن از نمايندگان اجلاس سپاه (لژيون) آمريکا مبتلا به‌نوع شديدى از ذات‌الرّيه شدند و بيمارى به همين مناسبت نامگذارى شد. در نهايت يک باکترى به‌عنوان علت اين بيمارى کشف شد که قبلاً ناشناخته بود و بى‌درنگ به‌نام لژيونلاپنوموفيلا (legionella pneumoohila) موسوم گرديد. اين باکترى گسترش جهانى دارد و به‌نظر مى‌رسد در نقاط گرم و مرطوب ساختمان‌هاى بزرگى که داراى دستگاه جريان‌دهندهٔ هوا هستند رشد مى‌کند (منبع شيوع بيمارى در فيلادلفيا).
|
|
|
اين بيمارى با بروز سريع تب بالا، لرز، سردرد، و بى‌حالى مشخص مى‌شود. يک سرفهٔ خفيف و خشک به‌طور زودرس شروع مى‌شود و بعد از چند روز شديدتر مى‌گردد. بسيارى با سرفه مقدارى خون همراه با ترشحات مخاطى نيز بالا مى‌آورند. اين بيمارى شديد مى‌تواند در ۱۵ درصد موارد کشنده باشد. درمان شامل بسترى شدن در بيمارستان و مصرف آنتى‌بيوتيک‌هائى نظير اريترومايسين است.
|
|
|
|
|
سارکوئيدوز اختلال ناشناخته‌اى است که باعث قطعه‌هاى کوچک ملتهب در يک يا چند قسمت از بدن مى‌شود. اگرچه ريه شايع‌ترين محل ابتلاء است ولى غدد لنفاوي، چشم‌ها، کبد، پوست، طحال، قلب ممکن است گرفتار شوند. وقتى ريه به‌طور وسيع درگير باشد. تنگى نفس و سرفه علائم اصلى هستند. تشخيص از طريق پرتونگارى قفسهٔ سينه، آزمايش‌هاى پوستي، و نمونه‌بردارى از بافت مبتلا داده مى‌شود.
|
|
|
|
|
سارکوئيدوز اغلب بدون هيچ درمانى بهبود مى‌يابد. در موارد مشکل آفرين پزشک ممکن است يک داروى استروئيدى تجويز کند. پيگرى دقيق و طولانى مدت توسط پزشک براى پيشگيرى از آسيب دائمى ريه اهميت دارد.
|
|
|
|
|
بيمارى‌هاى ريوى متعددى وجود دارد که در اثر استنشاق انواع مختلف ذرات معلق در هوا ايجاد مى‌شوند. اين بيمارى‌ها اغلب به‌علت مشاغل خاص که بيمار را با تراکم زيادى از ذرات معلق در هوا مواجه مى‌کند، به‌وجود مى‌آيند. عوامل بسيارى وجود دارند که تعيين‌کنندهٔ امکان ابتلاء شخص توسط اين ذرات استنشاقى است. اين عوامل عبارتند از: اندازهٔ ذرّات، تعداد ذرات معلق در هوا، مدت زمان مواجهه، و حساسيت شخص نسبت به اين ذرّات.
|
|
|
شايع‌ترين اين اختلالات عبارتند از:
|
|
|
۱. بيمارى ريوى ناشى از استنشاق ذرات معدنى (پنوموکونيوزيس): اين عارضه يک بيمارى مزمن ريوى است که در اثر مواجههٔ طولانى مدت با تراکم زياد ذرات گرد و غبار ايجاد مى‌شود. يکى از انواع آن 'بيمارى ريهٔ معدنچيان زغال سنگ' يا 'بيمارى ريه سياه' است که در اثر استنشاق گرد و غبار ناشى از زغال سنگ ايجاد مى‌شود.
|
|
|
۲. بيمارى ريوى ناشى از استنشاق ذرات سنگ سيليس (سيليکوزيس): اين عارضه يک بيمارى مزمن ريوى است که در اثر استنشاق ذرات بلورين سيليس (گرد و غبار کوآرتز) ايجاد مى‌شود. اين عارضه زمانى در صنايعى مثل استخراج فلزات، شيشه‌گري، سفالگري، و سنگ‌برى شايع بود.
|
|
|
۳. بيمارى ريوى ناشى از استنشاق ترکيبات بريليوم (بريليوزيس): اين عارضه در اثر استنشاق گرد و غبار يا دود ناشى از ترکيبات حاوى بريليوم که در صنايع استخراج معدن، الکترونيک، کارخانه‌هاى شيميائي، کارخانه‌هاى لامپ‌هاى مهتابى يافت مى‌شود، ايجاد مى‌گردد. ترکيبات بريليوم در صنايع هوائى فضائى به وفور يافت مى‌شود.
|
|
|
۴. بيمارى ريوى ناشى از استنشاق ذارت پنبه‌سوز (آسبستوزيس): اين بيمارى در اثر استنشاق گرد و غبار پنبهٔ نسور ايجاد مى‌شود.
|
|
|
۵. بيمارى ريوى ناشى از استنشاق گرد و غبار پنبه (بيسينوزيس): اين بيمارى مشابه التهاب نايژهٔ مزمن و آمفيزيم است و در ميان کارگرانى که با پنبه، کتا ن و کنف کار مىکنند، يافت مى‌شود. اين بيماى به 'تب کارخانهٔ پنبه' يا 'تب صبح روز دوشنبه' معروف است.
|
|
|
۶. ريهٔ کشاورزان: اين عارضه در اثر مواجه با قارچى خاص (آسپرژيلوس) که روى يونجه و غلات مانده و کپک زده رشد مى‌کند، ايجاد مى‌شود. اين بيمارى فقط افرادى را مبتلا مى‌کند که به اين قارچ حساسيت داشته باشند.
|
|
|
|
|
علائم بيمارى‌هاى شغلى ريه بستن به ذراتى که باعث آن مى‌شوند، متفاوت است، ولى اکثر اين علائم شبيه آسم و آمفيزم است. تنگى نفس، خس‌خس سينه و دشوارى در تنفس بعد از گذشت سال‌هاى زياد از مواجهه با اين مواد بروز مى‌کند. در بسيارى از موارد تفکيک علائم ناشى از بيمارى‌هاى شغلى از عوارض مصرف توتون دشوار است.
|
|
|
|
|
تشخيص اين بيمارى‌هاى ريوى به سابقهٔ مواجهه،، پرتونگارى از قفسهٔ سينه، آزمايش‌هاى عملکرد ريوى و اغلب نمونه‌بردارى از نسج ريه و آزمايش آن توسط ميکروسکوپ (ريزبين) بستگى دارد.
|
|
|
|
|
عارضهٔ ريوى که از قبل ايجاد شده است معمولاً برگشت‌ناپذير است. با پيشگيرى از استنشاق هواى آلوده مى‌توان سير پيشرفت بيمارى را کند کرد. سيگار کشيدن کليهٔ اين بيمارى‌ها را بدتر مى‌کند سيگار نکشيد! اگر در محيط پر گرد و غبار کار مى‌کنيد، مطمئن شويد که کارفرما تراکم گرد و غبار را تحت نظر دارد و اقدامات مناسب را براى محدود کردن اين تراکم انجام مى‌دهد. در بسيارى از موارد با استفاده از ماسک‌هاى محافظ صورت مواجهه با اين مواد به ميزان زيادى کاهش مى‌يابد. داروهائى مثل گشادکننده‌هاى نايژه و کورتيکواستروئيدها ممکن است به ميزان متغيرى علائم را تسکين دهند.
|
