انتشار جغرافیایی

حساسيت و مقاومت درمقابل بيمارى

تمامى افرادى که به اين بيمارى مبتلا نشده يا به‌نحو موفقيت‌آميزى واکسينه نگرديده‌اند، حساس مى‌باشند. البته ايمنى‌ که بعد از ابتلا به بيمارى بوجود مى‌آيد، تا پايان عمر، ادامه خواهد يافت. همچنين شيرخواران متولدشده از مادرانى که پيش از اين مبتلا به بيمارى بوده‌اند، برحسب مقدار پادتن که طى دوران جنيني، از مادر به بدن آنها منتقل شده و سير بعدى اين پادتن‌ها، حدود ۶ تا ۹ ماه بعد از تولد، درمقابل سرخک، ايمن خواهند بود. با اين وجود، ميزان ايمنى شيرخوارانى که مادران آنها ازطريق واکسيناسيون سرخک، درمقابل اين بيمارى ايمن گرديده و طى دوران بارداري، چنين پادتن‌هايى را به جنين خود انتقال داده‌اند، کمتر از شيرخوارانى است که مادران آنها ازطريق ابتلا به سرخک، درمقابل آن ايمن گرديده‌اند.

حساسيت به سرخک، ارتباطى به نژاد ندارد و هرچند اختلاف شدت بيمارى در جوامع مختلف ممکن است به اختلاف نژادى نسبت داده شود، ولى به‌نظر مى‌رسد با وضعيت تغذيه آنها مرتبط باشد.

شواهد اپيدميولوژي، حاکى از آن است که ابتلاى زنان باردار به سرخک، باعث ايجاد ميزان بالايى از مرگ جنينى و زايمان زودرس، مى‌گردد، ولى تا به حال ناهنجارى جنينى مشاهده نشده است.

درمجموع، باتوجه به قابليت سرايت شديد بيمارى و ايمنى مادام‌العمر حاصله، اغلب بزرگسالان، از سنين ده‌سالگى به بعد درمقابل بيمارى ايمن مى‌باشند.

ميزان حمله‌هاى ثانويه

ميزان حمله ثانويه سرخک دربين اعضاى حساس خانواده، بيش از ۸۰% است.

انتشار جغرافيايى

وضعيت بيمارى در ايران

در سال ۱۳۷۶ موارد تأييدشدهٔ سرخک در شهر تهران ازميان موارد بالينى مشکوک، که در طول زمان مطالعه ازطريق بيمارستان‌ها و درمانگاه‌هاى شهر تهران به دانشکده بهداشت، ارجاع شده بودند، بررسى شد و درصورتى که نمونه سرم مرحلهٔ حاد و مرحلهٔ نقاهت بيمار هردو موجود بود، از آزمون HI و درصورتى که فقط نمونهٔ سرم مرحلهٔ حاد بيمار موجود بود از آزمون ELISA IgM استفاده گرديد. درمورد آزمون HI چنانچه عيار پادتن مرحلهٔ نقاهت، ۴ برابر عيار فاز حاد مى‌بود، مثبت تلقى شده است.

مطالعه نشان داده است که بيماران ۴/۶۳% مرد و ۶/۳۶% زن با سابقهٔ واکسيناسيون صفر ۱/۳%، يک ۷/۳۹%، دو۴/۲۴% و نامشخص ۴۳% بوده‌اند. منطقهٔ جغرافيايى سکونت بيماران درتهران بوده است (شمال ۶/۳۶%، جنوب ۲/۳۸%، شرق %۱۳/۷، غرب ۸/۳% و مرکز ۶/۷%) بيماران فوق بيشتر در ماه‌هاى اسفند و خرداد به بيمارى سرخک مبتلا شده‌اند (به‌ترتيب ۲/۲۵ و ۶/۱۷%). تعداد بيماران زير يک‌سال مبتلا به سرخک در اين مطالعه ۵ نفر بوده است که تنها در يک مورد آنها سابقهٔ تزريق واکسن سرخک صفر بوده است. بيشترين گروه سنى در بيماران فوق ۱۵ تا ۱۹ ساله بوده‌اند. از مقايسهٔ مطالعهٔ فوق با مطالعه‌اى که در سال ۷۵ درمورد بررسى اپيدميولوژى سرخک در ايران انجام شده است، مى‌توان نتيجه گرفت که اعتبار نظام گزارش‌دهى جارى بالاتر رفته است و به‌نظر مى‌رسد گروه سنى ۱۵ تا ۱۹ ازنظر ابتلا به سرخک نسبت به ساير گروه‌هاى سنى حساس‌تر بوده‌اند.

طى سالهاى اخير، شواهد بالينى و آزمايشگاهى بروز موارد قابل توجهى از SSPE، مرگ‌ومير ناشى از اين بيمارى را در کودکان و جوانان در سطح ايران مطرح مى‌سازد. باتوجه به اين مهم، طى سالهاى ۷۵-۱۳۷۱ اقدام به تعيين ميزان موارد SSPE براساس مراجعه‌کنندگان مراکز آموزشى درمانى در تهران شامل بيمارستان‌هاى کودکان مفيد، دکتر شريعتي، امام خميني، حضرت على‌اصغر و مرکز طبى کودکان شده است. در طى اين بررسى ۷۱ نفر بيمار مبتلا به SSPE (مراجعان ازمناطق مختلف ايران بوده‌اند) ازنظر تشخيص بالينى و آزمايشگاهى در بيمارستان‌هاى مذکور و بخش ويروس‌شناسى انستيتو پاستور ايران مورد شناسايى قرار گرفته‌اند.

در اين مطالعه موارد SSPE در سال ۱۳۷۵، ۲۵ نفر و در سال ۱۳۷۴، ۱۳ نفر بوده است که نسبت آنها ۲ به ۱ است. بيشتر موارد SSPE مربوط به مناطق مرکزي، شمال غربى و غرب کشورمان بود و بيماران در سنين ۵ تا ۲۰ سال قرار داشتند. بالاترين درصد بيمارى در کودکان ۱۰ تا ۱۴ ساله (۸۰%) و کمترين ميزان بيمارى در گروه سنى کمتر يا مساوى ۵ ساله بوده است. موارد SSPE در بيماران مذکر، بيش از بيماران مؤنث و به‌نسبت ۳ به ۱ مشاهده شد. شايعترين علايم بالينى در بيماران عبارت بودند از: عدم تعادل و اختلال در راه‌رفتن (۸۰%)، عدم تکلم (۷۱%)، تظاهر حرکت‌هاى ميوکلونيک (۲۰%)، عدم هوشيارى (۲۰%) ونيز يافته‌هاى EEG در اکثر بيماران بصورت علايم اختصاصى Burst suppression بوده است. در اين پژوهش مشخص شد حدود ۶۰% بيماران سابقهٔ ابتلا به سرخک را داشته‌اند و در ۴۰% مبتلايان سابقهٔ ابتلا به سرخک نامشخص بود و نيز مشاهده شد هرچه سن ابتلا به سرخک کمتر بوده، احتمال ابتلا به SSPE نيز بيشتر بوده است. به‌طورى که بيش از ۷۰% بيماران در سنين کمتر از دو سال به سرخک مبتلا شده و تنها ۱۰% سابقه ابتلا به سرخک در سنين بالاى چهارسال را داشته‌اند. همچنين مشخص شده که حدود ۴۰% بيماران سابقهٔ واکسيناسيون سرخک را داشته و در بيش از نيمى از مبتلايان واکسيناسيون، نامشخص بوده است. به هر حال، با توجه به اينکه خطر بروز SSPE در کودکانى که پيش از اين دچار سرخک شده‌اند، بالغ بر ۶/۰ تا ۲/۲ در هر يکصدهزار مورد مبتلا به سرخک، برآورد شده است.

اثبات ۲۵ مورد، آنهم در چند بيمارستان، حاکى از کثرت موارد سرخک يا به‌احتمالى عارضهٔ واکسن است که بررسى فورى و بسيار دقيق را مى‌طلبد.

وضعيت جهانى و منطقه‌اى بيمارى

سرخک، انتشار جهانى دارد و در تمامى کشورها حادث مى‌گردد. امروزه در ايالات متحده آمريکا، کانادا و چکسلواکى سابق، ميزان موارد آن در اثر واکسيناسيون مؤثر کودکان، تا ۹۹% کاهش يافته و بيشتر موارد بيمارى نزد کودکان کم‌سنى که هنوز واکسينه نشده‌اند يا نزد بزرگسالان غيرايمن، ديده مى‌شود.