| جهان پر درد می‌بینم دوا کو |
|
دل خوبان عالم را وفا کو |
| ور از دوزخ همی ترسی شب و روز |
|
دلت پر درد و رخ چون کهربا کو |
| بهشت عدن را بتوان خریدن |
|
ولیکن خواجه را در کف بها کو |
| خرد گر پیشوای عقل باشد |
|
پس این واماندگان را پیشوا کو |
| ز بهر نام و جان تا بام یابی |
|
چو برگ توت گشتی توتیا کو |
| مگر عقل تو خود با تو نگفتست |
|
قبا گیرم بیلفنجی بقا کو |
| درین ره گر همی جویی یکی را |
|
سحر گاهان ترا پشت دوتا کو |
| به دعوی هر کسی گوید ترا ام |
|
ولیکن گاه معنی شان گوا کو |
| سراسر جمله عالم پر یتیمست |
|
یتیمی در عرب چون مصطفا کو |
| سراسر جمله عالم پر ز شیرست |
|
ولی شیری چو حیدر باسخا کو |
| سراسر جمله عالم پر زنانند |
|
زنی چون فاطمه خیر النسا کو |
| سراسر جمله عالم پر شهیدست |
|
شهیدی چون حسین کربلا کو |
| سراسر جمله عالم پر امامست |
|
امامی چون علی موسی الرضا کو |
| سراسر جمله عالم پر ز مردست |
|
ولی مردی چو موسی با عصا کو |
| سراسر جمله عالم حدیثست |
|
حدیثی چون حدیث مصطفا کو |
| سراسر جمله عالم پر ز عشقست |
|
ولی عشق حقیقی با خدا کو |
| سراسر جمله عالم پر ز پیرست |
|
ولی پیری چو خضر با صفا کو |
| سراسر جمله عالم پر ز حسنست |
|
ولی حسنی چو یوسف دلربا کو |
| سراسر جمله عالم پر ز دردست |
|
ولی دردی چو ایوب و دوا کو |
| سراسر جمله عالم پر ز تختست |
|
ولی تخت سلیمان و هوا کو |
| سراسر جمله عالم پر ز مرغست |
|
ولی مرغی چو بلبل با نوا کو |
| سراسر جمله عالم پر ز پیکست |
|
ولی پیکی چو عمر بادپا کو |
| سراسر جمله عالم پر ز مرکب |
|
ولی مرکب چو دلدل خوش روا کو |
| سراسر کان گیتی پر ز مس شد |
|
ز مس هم زر نیامد کیمیا کو |
| سنایی نام بتوان کرد خود را |
|
ولیکن چون سناییشان سنا کو |
| سر به سر دعویست مردا مرد معنی دار کو |
|
تیزبینی پاکدستی رهبری عمخوار کو |
| کرد اگر معنیست من معنی همی خواهم ز تو |
|
گفت اگر دعویست با حق مر ترا گفتار کو |
| باستان دعوی نبود آخر زمان معنی نماند |
|
ور تو گویی هست از این معنی ترا آثار کو |
| چون غلیواژند خلقان بر شده نزدیک چرخ |
|
داده آوازی به یاران کی کسان دار کو |
| چیستی؟ مرغی ستوری آدمستی بازگو |
|
ور به راه آدمی چون آدمت هنجار کو |
| ور طریقست سست داری کو تفکرها و فهم |
|
ور به کوی مردمانی عقل عقل آوار کو |
| ور مجسطی‌وار عقلی دور داری از خطا |
|
تجربتهای فنون قبه‌ی زنگار کو |
| راه با همره روی همره نگویی تا کجاست |
|
دین اگر بار یار داری مرد مردا یار کو |
| ور به شرع سیدی آگاهی از سر خدای |
|
آب حنا بر ترید و سنگ بر رخسار کو |
| ور پی بوبکر خواهی رفت بعد از مصطفا |
|
پای بر دندان مار و دست بر دینار کو |
| ور به کوی عمری کو داد و کو مشک و مهار |
|
یک دراعه‌ی هفده من ده سال یک دستار کو |
| ور در عثمان گرفتی شرم کو و حلم کو |
|
سینه‌ی روشن بدین و دیده‌ی بیدار کو |
| ور همی گویی که هستم چاکر شیر خدای |
|
تن فدای تیغ و جان در خدمت دادار کو |
| گر تویی شبلی به یک سجده بنه ده روزه خوان |
|
ور جنیدی شست روزه معده‌ی ناهار کو |
| ور همی گویی که چون بهلول من دیوانه‌ام |
|
بر نشسته بر پلنگ و در دو دستت مار کو |
| اینهمه کردی که گفتم وز همه پرداختی |
|
گاه آن آمد که گویی ای ملک دیدار کو |
| ای سنایی گر ترا تا روز محشر در شمار |
|
پیش خوانده گفته را با گفته‌ها کردار کو |
| راه دین پیداست لیکن صادق دین‌دار کو |
|
یک جهان معشوق بینم عاشق غمخوار کو |
| عالمی پر ذوالخمارست از خمار خواجگی |
|
ای دریغا در جهان یک حیدر کرار کو |
| دیو مردم بین که خود را چون ملایک ساختند |
|
با چنین دیوان بگو بند سلیمان‌وار کو |
| گر به بوی و رنگ گویی چون گلم پس همچو گل |
|
مر ترا پایی پر از خاک و سری پر خار کو |
| معلف اسبان تازی را خران بگرفته‌اند |
|
در چنین تشویش ملک ای زیرکان افسار کو |
| گشت پر طوفان ز نااهلان زمانه چون کنم |
|
آن دعای نوح و آن کشتی دریا بار کو |
| هست پنجه سال تا تو لاف مردی می‌زنی |
|
پس چو مردان یک دمت بی‌زحمت اغیار کو |
| طور هست و «لن ترانی» لیک چون موسی ترا |
|
آن تجلای جلال و وعده‌ی دیدار کو |
| پیش ازین در راه دین بد صدهزار اسفندیار |
|
گرد هفت اقلیم اکنون یک سپه‌سالار کو |
| یک جهان بوبکر و عثمان و علی بینم همی |
|
آن حیا و حلم و عدل و صدق آن هر چار کو |
| در ره هل من مزید عاشقی مرجانت را |
|
آن اناالحق گفتن و آن دجله و آن دار کو |
| گر به جنت در به دوزخ رخت بنهی پس ترا |
|
سینه و دیده گهی پر نور و گه پر نار کو |
| هم ز وصل و هم ز محنت چون محبان هر زمان |
|
چهره همچون لاله‌زار و دیده لولو بار کو |
| بی رجا و خوف گر گویی که هستی خاک و باد |
|
پس بجای باد و خاک آرامش و رفتار کو |
| هو دج از معشوق و ربع از عاشقان خالی بماند |
|
در دیار دردمندان یک در و دیار کو |
| زین سخن چندان که خواهی خوانده‌ام در گوش عقل |
|
لیکن اندر دهر مردی عاقل و هشیار کو |
| رفت گبری پیش گبری گفت هم کیش توام |
|
گبر گفت ار چون منی پس بر میان زنار کو |
| تو همی گویی که شب تا روز اندر طاعتم |
|
پس نشان طاعتت بر روی چون دینار کو |
| طرفه مرغان بر درخت دین همی نالند زار |
|
اندر آن گلزار جانت را نوای زار کو |
| چشم موسی تار شد بر طور غیرت ز انتظار |
|
جلوه‌ی توحید و برق خرمن اشرار کو |
| او ریا گر دم فرو بر بست از اسرار شوق |
|
از لب داوود صوتی به ز موسیقار کو |
| سالها شد تا چو بلبل جملگی گفتی نکرد |
|
پس چو باز آخر دمی کردار بی‌گفتار کو |
| کی نهی در راه هستی تو زمام نیستی |
|
مرده‌ی زنده کجا و خفته‌ی بیدار کو |
| گیرمت بوبکر نامت چون نداری صدق او |
|
باری آن دندان مار و زخم آن در غار کو |
| چون همی خواهی که عماری بوی بر ساق عرش |
|
در ره اسلام عشق بوذر و عمار کو |
| با فرشته صلح کردی ای رفیق مدعی |
|
پس به دارالملک دین با اهرمن پیکار کو |
| ور ز راه نیکبختی خلوتی بگزیده‌ای |
|
چون سنایی پس تنت بیکار و جان در کار کو |
| هم بدین وزن ای پسر پور خطیب گنجه گفت: |
|
«نوبهار آمد نگارا باده‌ی گلنار کو» |
| ای سنایی عاشقی را درد باید درد کو |
|
بار حکم نیکوان را مرد باید مرد کو |
| پیش نوک ناوک دلدوز جانان روز حکم |
|
طرقوا گویان جان را بانگ بردا برد کو |
| در همه معدن ز تف عشق چون یاقوت و زر |
|
بی‌امید و بیم اشک لعل و روی زرد کو |
| نقشبند عقل و جان را در نگارستان عشق |
|
زان می صاف ابد عمر ازل پرورد کو |
| محرمان را در حریم عشق چون نامحرمان |
|
کعبه نقش کعبتین و سبحه‌ی مهره‌ی نرد کو |
| شب روان را از پی زلف شب و رخسار روز |
|
چون سپیده دم دم صافی و باد سرد کو |
| از دی و امروز و فردا گر بگوید جان فرد |
|
پس ترا جان از دی امروز و فردا فرد کو |
| از برای انس جان اندر میان انس و جان |
|
یک رفیق هم سرشت و هم دم و هم درد کو |
| گر همی دعوی کنی در مجلس افروزی چو شمع |
|
پس برای جمع همچون شمعت از خود خورد کو |
| ور کمال ناقصان جویی همی بی علتی |
|
همچو گردون گرد گرد تنت گرداگرد کو |
| در زوایای خرابات از چنین مستان هنوز |
|
چند گویی مرد هست ار مرد هست آن مرد کو |
| بر درختی کاین چنین مرغان همی دستان زدند |
|
زان درخت امروز شاخ و بیخ و برگ و ورد کو |
| ز آتش و باد و ز آب و خاک ایشان یادگار |
|
یک فروغ و یک نسیم و یک نم و یک گرد کو |
|
