تنگ بهرام چوبین، دره‌شهر

آثار تنگ تاريخى سروك، گچساران

در ميان کوه‌هاى متعددى که در کنار يکديگر در بخشى از کهگيلويه و بويراحمد صف کشيده‌اند، تنگه‌اى به نام سولک يا سروک وجود دارد که در فارسنامهٔ ناصرى به معنى «گردونه سروهاى کوچک» از آن نام برده شده است.

در اين مکان سه ستون سنگى يکپارچه و بلند ديده مى‌شود که بر روى آن‌‌ها نقش افراد مختلف در حالت‌هاى گوناگون حجارى شده‌اند و مى‌توان آن‌ها را از لحاظ زيبايى با نقوش برجستهٔ تخت جمشيد مقايسه کرد. هر يک از اين ستون‌ها به خط نوشته‌هايى آراسته هستند که نشان‌دهندهٔ خطوط باستانى است.

آثار تنگ سروک بر صخره‌اى بزرگ با مسجمه‌هايى در چهار طرف شمال، غرب، شرق و جنوب مشخص است. در جبههٔ شمالى دو نقش برجسته در بالا و پايين قرار دارد که پادشاه را در حالى که بر تخت نشسته نشان مى‌دهد و در پايين تخت نيز پرندگانى با نقش عقاب کنده‌کارى شده‌اند. نقش ديگر، اجتماع درباريان را در طاق تخت سلطنت نشان مى‌دهد. در اين نقش سر همهٔ درباريان برهنه است.

جبههٔ جنوبى دو نيايشگر را نشان مى‌دهد که اولى روى سکوى جلوى يک آتشدان کوچک و نيايشگر دوم پشت سر اولى در سطحى پايين‌‌تر ايستاده است.

در جبهه غربى نقش برجستهٔ دو مرد با نماى روبرو با بازوان گشاده نشان داده شده است. در لبهٔ صخره، نقش برجسته‌اى وجود دارد که بزرگ‌تر از هر نقش ديگر تنگ سروک است.

در جبههٔ شمالى نقش برجسته دو سرباز با نيم تنهٔ بلند ساده، شلوار و صندلى ديده مى‌شود که غلاف پهنى در طرف چپ حمايل دارند و ظاهراً گرز يا کوپال با سرى خميده دارند.

در جبههٔ شرقى نقش هيکلى است که روى تختى خم شده، ولى به کلى خراب شده است.

نبرد بر پشت اسب موضوع مورد علاقهٔ ايرانيان در ساختن مجسمه‌هاى صخره‌اى دورهٔ پارتى يا زمان ساسانى يا روزگار پيش از آن بوده است. در تنگ سروک، نقوش برجسته مشابه نقش رستم وجود دارد که مى‌توان آن‌ها را به بهرام دوم ساسانى، بهرام سوم ساسانى، هرمز دوم و شاهپور دوم نسبت داد. بعضى جنبه‌ها در اين مجسمه‌هاى صخره‌اى مشترکند. در همهٔ اين نقوش جنگاوران سوار بر اسب هستند. تنها سلاح مورد استفادهٔ آنها نيزهٔ بلند است و فاتح در سمت چپ لوحه قرار دارد.

تعداد افراد نقوش تنگ سروک ۴۰ نفرند. حيوانات شامل هفت نقش دو اسب، دو شير و سه پرنده است. در اين نقوش سلاح‌ها عبارتند از : نيزهٔ بلند، شمشير، خنجر، گرز، تبرزين، چماق، کمان، تير، ترکش و نقش پرچم.

موضوع نقوش برجستهٔ تنگ سروک تاجگذارى چند پادشاه است. در اين نقوش يک پادشاه سربند خود را از ايزد مى‌گيرد و او يک قربانى مى‌دهد، در جائى همان پادشاه يا جانشين او را نشان مى‌دهد که سربند شاهى را در جلوى محراب همان ايزد نگاه داشته است. يکى از مشخصات مهم اثر تنگ سروک نمايش چهرهٔ کامل انسانى است که هم با آثار اشکانيان و هم با آثار ساسانيان متفاوت است.

تنگ استهبان، استهبان

اين درهٔ‌ خرم در شهرستان استهبان واقع شده و از قابليت‌ گردشگاهى همراه با پوشش جنگلى و چشم‌اندازهاى بسيار زيبا برخوردار است. اين مکان در ايام تعطيلات، پذيراى مهمانان بسيارى از شهرستان‌هاى شيراز، داراب و فيروز‌آباد است.

تنگ اللّه‌‌اكبر، شيراز

اين تنگ را بايد دروازهٔ جلگهٔ شيراز ناميد و چون مشرف بر شهر شيراز است و دورنماى فرحبخش جلگه و منظره دل‌انگيز اين شهر را بهتر از هر جاى ديگرى مى‌نماياند، از همان قديم‌‌الايام مورد توجه مسافران داخلى و خارجى بوده و حتى در ادبيات و اشعار شعراى اين شهر نيز مقامى در خور يافته است. هر مسافر تازه‌وارد، هنگام ورود به شيراز از بالاى تنگ، منظرهٔ بديع و دل‌‌انگيز شيراز را مشاهده کرده و با اعجاب و تحسين عبارت «اللّه‌اکبر» را بر زبان مى‌آورد و از اين‌رو نام اين تنگ به تنگ اللّه‌اکبر معروف شده است.

تنگ ايج، استهبان

در دو کيلومترى روستاى ايج، در پايين دست آثار باستانى، تنگ مصفاى ايج (قلعهٔ ايج) قرار دارد که مسجد سنگى جالبى نيز دارد. ترکيب جاذبه‌هاى طبيعى از قبيل چشمه، هواى لطيف کوهستانى‌ و درخت زار، مکان ياد شده را به چشم‌اندازى خيره‌کننده بدل کرده است. تنگ ايج، گردشگاهى ممتاز نيز به شمار مى‌رود.

تنگ براق، كامفيروز، مرودشت

آبادى تنگ براق که راه دسترس به آن از دهستان سده مى‌گذرد، محلى مناسب براى جذب ايرانگردان است. اين محل با جمعيتى اندک، ‌ داراى آب آشاميدنى (از طريق چشمه‌سارهاى محل) و قابل دسترسى مناسب است. بيشتر بازديدکنندگان تنگ براق را مسافرانى از شهرهاى شيراز، آباده، اقليد و اصفهان تشکيل مى‌دهند.

تنگ براق در شمال روستايى به همين نام در منطقهٔ کامفيروز، تقريباً روبروى آبشار مارگون قرار دارد. اين تنگ، محل عبور يکى از شاخه‌هاى اصلى آب سد درودزن است.

منطقهٔ‌ مورد نظر به صورت دره‌اى عميق و زيبا بين ديوارهاى صخره‌اى قرار دارد و قسمت انتهايى آن بن‌بست است. مجموعه آب‌هاى بالادست اين منطقه با عبور از يک دشت، در شکافى عميق سرازير مى‌شود و آبشارى زيبا پديد مى‌آورد. در ديوارهٔ صخره سمت چپ تنگ، غارى زيبا پديد آمده است که منشأ آهکى دارد و از سقف آن، آب به صورت قطرات باران به کف غار مى‌ريزد. ديواره و سقف غار پوشيده از خزه است. ارتباط شيراز با تنگ براق از سه طريق امکان‌پذير است:

- از طريق منطقهٔ کامفيروز و با عبور از دشت کامفيروز و مناطق جنگليِ امتداد جادهٔ‌ خاکي. منطقهٔ کامفيروز به دو بلوک کمهر و کاکان و سرحد چهاردانگه متصل مى‌شود. بعد از روستاى تنگ براق، جاده بن‌بست است. بخشى از راه آن سوى روستا به طرف تنگ، جادهٔ ماشين‌رو ندارد.

- از طريق جادهٔ سپيدان - کمهر و کاکان و چوبخله که راه ارتباطى مناسبى دارد.

- از طريق راه ارتباطى سرحد چهاردانگه که اين جاده به شهرستان‌هاى اقليد، آباده و در نهايت به جادهٔ اصلى شيراز - اصفهان مرتبط مى‌شود. اين مسير امکان دسترسى شهرستان‌هاى شمالى و شمال شرقى فارس و استان‌هاى مجاور را به اين منطقه ميسر مى‌سازد. در داخل تنگ براق به دليل شيب تند و زمين ناهموار امکان برقرارى تأسيسات گردشگاهى متمرکز وجود ندارد.

تنگ براق، بويراحمد (ياسوج)

اين تنگ در مسير جادهٔ سپيدان - ياسوج، نزديک به تنگ تيزاب واقع شده است که با توجه به جاذبهٔ چشمگير آن به ويژه در ورزش کوهنوردى، داراى اهميت فراوان است. از قابليت‌هاى مهم اين تنگ، ‌ به پوشش گياهى مناسب آن مى‌توان اشاره کرد که زمينهٔ مطلوبى را براى بهره‌بردارى تفرجگاهى مهيا کرده است.

تنگ بستانك (بهشت گمشده)، كامفيروز، مرودشت

تنگ بستانک، ‌ دره‌‌اى زيباست که در حوالى شمال غربى دشت کامفيروز قرار گرفته و ارتفاع متوسط آن از سطح دريا ۱۷۴۰ متر است. اين دره در ميان کوه‌هاى نسبتاً مرتفع در مرز انتهايى دهستان‌هاى کامفيروز و بيضا در شهرستان‌هاى مرودشت و سپيدان پديد آمده است. در ابتداى روستاى مهنجان (مهنگان) که در دامنهٔ کوه‌هاى شمال غربى و غرب دشت کامفيروز قرار دارد، خطى سبز شروع مى‌شود و به طرف غرب امتداد مى‌يابد. اين خط سبز، در عمق دره و حاشيهٔ رودخانه مملو از درختان بيد و چنار است.

تنگ بستانک در حوزهٔ آبريز سد درودزن واقع شده است و سالانه در حدود ۳۳ ميليون مترمکعب آب از خود عبور مى‌دهد. همجوارى تنگ با درياچهٔ سد درودزن و نزديکى آن به مناطق سردسير و زيباى «تنگ گنبيل»، «آبشار مارگون»، «تنگ براق»، «چشمهٔ شش پير» و «قلهٔ رنج» و «برم فيروز» و ديگر مناطق ييلاقى، اين منطقه را به يک مجموعهٔ وسيع و زيباى گردشگاهى تبديل کرده است.

تنگ بهرام چوبين، دره‌شهر

تنگ بهرام چوبين يکى از مهم‌ترين دره‌هاى کم عرض و بسيار مرتفع و استراتژيک در ضلع غربى مسير جادهٔ دره‌شهر - پلدختر است. اين تنگه که آن را شکارگاه بهرام هم مى‌گويند، داراى آثار ارزندهٔ فراوان در قسمت ورودى، پيشانى و ارتفاعات است. اين مجموعه آثار ارزندهٔ يک قلعهٔ به‌جاى مانده از دوران ساسانى است که از سنگ و گچ ساخته شده و به ارتفاعات جنگلى کبيرکوه در عمق تنگه و مناطق صعب‌العبور آن ختم مى‌شود. علاوه بر زيبايى‌هاى وصف‌ناپذير طبيعى و آثار پلکان‌هاى سنگى بر ديواره‌هاى سنگى و نقاط صعب‌‌العبور داخل تنگه، وجود چهار آب‌انبار که در صخره‌هاى سخت تراشيده شده‌اند، هر يک به اضلاع تقريبى ۳×۳ متر و عمق ۳ متر، ۳×۲ متر در عمق ۲/۵ متر با ناودانک‌هاى سنگى و همچنين ارتباط اين چهار آب‌‌انبار به همديگر و وجود آب آشاميدنى در داخل آن‌ها، حاکى از توجه و اهميت به اين منطقه استراتژيک و طبيعى در طول دوران تاريخى دارد که در نوع خود بى‌نظير و جالب‌توجه است. تنگهٔ بهرام از شاهکارهاى طبيعى و تاريخى است که همواره مورد بازديد علاقمندان به تاريخ، طبيعت و کوهنوردان قرار مى‌گيرد. اين تنگه در ايام بهار ايرانگردان و علاقمندان به آثار تاريخى و طبيعى را به سوى خود جذب مى‌کند.