تاریخچهٔ تغذیه در ورزش

ارتباط تغذيه با ورزش از پيش از عصر طلائى يونان شناخته شده بوده است. توجه به فعاليت‌هاى جسماني، غذاى مناسب و در کل سلامت عمومى بدن ذهن دانشمندان سامرائي، هندي، مصري، ايرانى و ديگر تمدن‌هاى قديمى را به خود مشغول نموده بود. بيابانگردان اوليه از غذاهائى چون ماهي، گوشت حيوانات وحشي، دانه‌ها، حبوبات، غلات و ميوه‌هاى وحشى در دسترس استفاده مى‌کردند. در واقع مى‌توان عده‌اى از آماده‌ترين افراد اين گروه از لحاظ جسمانى را اولين ورزشکاران تاريخ ناميد، چرا که اغلب مسافت‌هاى طولانى را در زمين دشمن يا اقليم‌هاى ناآشنا براى به‌دست آوردن غذا طى مى‌کردند. بعدها، وقتى شکارچيان به‌طور ثابت در يک محل مستقر شدند، براى تقويت دست‌ها به انجام ورزش هم مبادرت ورزيدند.

مصريان قديم نيز از اهميت رژيم غذائى آگاهى داشتند. هرودوت (Hertodus)، تاريخ‌شناس و سيّاح يونانى (سال ۴۴۰ قبل از ميلاد) گفته است: کتيبه‌اى روى اهرام وجود دارد که ميزان مصرف تربچه، سير و پياز کارگران را نشان مى‌دهد. مى‌گويند معادل ۱۶۰۰ بار نقره صرف تهيهٔ وسايل کار، تغذيه و پوشاک کارگران شده است.

در زمان‌هاى قديم، يک رژيم غذائى خاص براى تقويت جسمانى و يا تأمين سلامت اشخاص وجود نداشت. افراط در خوردن غذا و نوشيدنى منجر به بروز ناراحتى‌هائى چون اسهال، يبوست و يا ساير بيمارى‌ها مى‌شد. بقراط (۴۶۰ تا ۳۷۷ قبل از ميلاد) مى‌گويد: اگر بتوانيم براى هر شخص ميزان صحيح فعاليت بدنى و خوراک را تجويز کنيم به‌گونه‌اى که جانب تعادل رعايت شود، مطمئن‌ترين مسير به سوى تأمين سلامت و تندرستى را برگزيده‌ايم. اگرچه پزشکان خطرات عمومى زياده‌روى در مصرف غذا را دريافته بودند، اما در ميان طبقات اجتماعى مختلف، الگوى مصرف غذا متفاوت بود. مثلاً کتيبهٔ يک مقبره در نزديک هرم عظيم خئوپس شرح يک ملّاک پولدار را داده که غذاى خود را از گوشت گاو نر، گوساله، بز، گوسفند، ماکيان، نان و آبجو تهيه مى‌کرده است! در کل، شناخت انسان از ارتباط غذا و فعاليت بدنى با سلامت جسمانى است که دنياى قديم را با عصر جديد مرتبط مى‌سازد.

Empedocles (سال ۵۰۰ تا ۴۳۰ قبل از ميلاد)، يکى از شاگردان مشهور فيثاغورث و از اولين يونانى‌هائى بود که در رابطه با پزشکى مدرن مطلب نوشته است. او مفهوم کلى طبايع انسانى را که عميقاً روى سطح سلامت و ابتلاء به بيمارى تأثير مى‌گذارند را عنوان نموده است. پنج قرن بعد از بقراط، گالن (سال ۱۲۹ تا ۲۰۱ پس از ميلاد) يکى از مشهورترين پزشکانى که تا به حال زيسته است، نظريه‌اى در علم پزشکى عنوان نمود که تا تقريباً ۱۳۰۰ سال بدون تغيير باقى ماند. گالن پسر يک معمار ثروتمند بود که در شهر پرگامن متولد شده و تحصيل علم طب را از ۱۶ سالگى آغاز کرده بود. در طول ۵ سال آغازين تحصيل، او نگرش جديدى در مورد سلامت و بهداشت ارائه داد که بنابر عقيده‌ٔ عده‌اي، فيزيولوژى کاربردى ورزش دانسته مى‌شود. از اصولى که توسط وى براى حفظ سلامت جسمانى تدوين شد، مى‌توان به موارد زير اشاره کرد، تنفس هواى تازه، خوردن غذاى مناسب و نوشيدن اشربهٔ سالم، ورزش و خواب کافي، داشتن حرکات روده‌اى منظم و کنترل احساسات. گالن انواع ورزش‌هاى طاقت‌فرسا يا سريع و نيز شدت و طول مدت مناسب انجام آنها را هم تشريح کرد. وى در رابطه با حفظ تندرستى به کمک يک رژيم غذائى مناسب نوشته‌هاى بسيارى دارد و بايد گفت يونان آن سالها تحت تأثير مقالات مشهور گالن بوده است.