ازُت غیرپروتئینی شیر انسان

پروتئين شير انسان

حيوانات مختلف ميزان رشد متفاوتى دارند، و به‌نظر مى‌آيد که اين موضوع در ارتباط با شير آنها باشد. آهسته‌ترين ميزان رشد در انسان است و شير انسان نيز داراى کمترين ميزان پروتئين مى‌باشد. پروتئين عمده شير انسان، کازئين (پروتئين لخته Curd) و لاکتالبومين (پروتئين سرم شير Whey) است. شير، هم‌چنين حاوى تعدادى پروتئين‌هاى ديگر از قبيل لاکتوفرين، آلبومين سرم، β- لاکتو گلوبولين‌ها و ايميونو گلوبين‌ها و ديگر گليکو پروتئين‌ها است. غلظت پروتئين شير انسان کمتر از ميزان پذيرفته شده قبلى يعنى ۵/۱ گرم در ۱۰۰ ميلى‌ليتر (که از تجزيه ازت موجود در آن محاسبه شده) مى‌باشد، چه حدود ۲۵ درصد ازت شير در ترکيبات غيرپروتئينى است. در حال حاضر مقدار پروتئين واقعى مورد قبول شير بين ۸/۰ تا ۹/۰ گرم در ۱۰۰ ميلى‌ليتر است.

پروتئين موجود در شير انسان نيز مانند ساير پستانداران، به‌سرعت در چند روز اول شيردهى کاهش مى‌يابد و اين منعکس‌کننده از دست دادن مقدار زيادى از پروتئين‌هائى است که در نقش مصونيت اهميت دارند. به‌طور متوسط پروتئين موجود در کلستروم، شير انتقالي، و شير رسيده به‌ترتيب ۲، ۵/۱ و ۱ درصد است.

کمبود مزمن پروتئين ممکن است سبب تغيير در ترکيب شير گردد. تأثير شيردهى طولانى بر روى مقدار پروتئين و الگوى اسيد آمينه‌هاى آزاد شير مادر در زمان‌هاى مختلف دوران شيردهى مطالعه شده است. ميزان پروتئين از ۵۶/۱ درصد در هفته اول، به ۶/۰ درصد از روز ۱۸۰ تا ۲۷۰ کاهش و سپس به ۷/۰ درصد افزايش يافته است. با استفاده از اين يافته‌ها مى‌توان برآورد کرد که يک شيرخوار ۳ ماهه با وزن استاندارد (صدک ۵۰) حدوداً نياز به دريافت روزانه ۱۲۵۰ ميلى‌ليتر شير دارد تا بتواند نياز پروتئين روزانه را تأمين کند. چون در ممالک عقب نگهداشته شده کمتر شيرخوارى ممکن است اين مقدار شير را روزانه دريافت کند، و چون منابع مکمل پروتئين در اين ممالک نيز کم است، چنين شيرخوارى ممکن است در وضع نامناسب پروتئينى قرار داشته باشد.

اسيدهاى آمينه

اسيدهاى آمينه شير انسان براى انسان شيرخوار ايده‌آل است. چندين اسيد آمينه را که مقدار زياد آنها در خون زيان‌آور است (مانند فنيل‌آلانين) کم دارد. هم‌چنين چندين اسيد آمينه را از قبيل سيستين و تارين که شيرخوار قادر به ساختن آنها نيست زياد دارد.

اگر به برخى از اين نکات مثبت ترکيب اسيدهاى آمينه در شير انسان، (به‌ويژه براى نوزادانى که قدرت بيوشيميائى آنها در زمان تولد هنوز تکامل نيافته است) نيز اضافه شود مطلوب بودن شير مادر که در قسمت مزايا به آنها اشاره خواهد شد مسلم مى‌شود.

ازُت غيرپروتئينى شير انسان

در شير انسان به‌طور متوسط حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد ازُت غيرپروتئينى است و اين مقدار را به‌طور چشم‌گيرى بيش از مقدار موجود در شير گاو (يعنى حدود ۵ تا ۶ درصد) است. البته اهميت تغذيه‌اى اين ازُت غيرپروتئينى هنوز کاملاً شناخته نشده است. منابع ازُت غيرپروتئينى شامل انواع ترکيبات آلى و غيرآلى در داخل شير مى‌شود. از ميان اين ترکيبات مى‌توان پپتيدها و اسيدهاى آمينه را نامه برد. اسيدهاى آمينه ممکن است از نظر تغذيه‌اى براى شيرخوار مفيد باشند. منابع ازُت غيرپروتئينى هم‌چنين شامل اوره، کرآتى‌نين و آمين‌هاى قندى است. چون هر گونه‌اى از پستانداران در قسمت ازُت غيرپروتئينى خود الگوى مشخصى از اسيدهاى آزاد را دارد، احتمال مى‌رود که اين از نظر تغذيه‌اى اهميت داشته باشد.