درک کودکان نسبت به ویژگی‌های برنامه‌ها

پژوهشگران دريافته‌اند که توجه کودکان خردسال به تلويزيون با محتواى متنوع و ارائه قالب‌هاى ويژه فرق مى‌کند. دليل اين کار اين است که توجه بصرى کودکان به صفحهٔ تلويزيون، در سطحى وسيع، به‌وسيلهٔ ميزان درک آنها از وقايعى که در برنامه رخ مى‌دهد، هدايت مى‌شود. دو نوع ويژگى‌ براى شکل يا قالب برنامه شناخته شده است: ويژگى‌هاى سمعى و بصري. تفاوت اصلى بين اين دو ويژگي، در نحوهٔ توانايى آنها در تأثيرگذارى و کنترل توجه بيننده است. روشن است که ويژگى بصرى تنها زمانى مى‌تواند تأثيرگذار باشد که ديده شود؛ به‌بيان ديگر، زمانى که کودک به صفحهٔ تلويزيون نگاه مى‌کند از سوى ديگر، ويژگى‌هاى سمعي، مى‌توانند توجه کودک را حتى زمانى که به‌طور مستقيم در حال تماشاى تلويزيون نيست، به‌سوى آن جلب کنند.

در مطالعه‌اي، پژوهشگران کودکان ۳ تا ۵ سال را، زمانى که در حال تماشاى مجموعه در هم آميخته‌اى از برنامه‌ها بودند، طى دوره‌اى سه ساعته، به‌طور پيوسته زيرنظر گرفتند. زمانى که کودکان در حال تماشا بودند، اسباب‌بازى و تنقلات در اختيارشان قرار داشت. در وهلهٔ اول، کودکان از نظر ميزان زمانى که به طرف تلويزيون نگاه مى‌کردند يا به‌کار مى‌پرداختند و براساس اينکه توجه آنهابه چه ميزان تحت تأثير ويژگى‌هاى صوتى و تصويرى برنامه‌ها قرار گرفت، ارزيابى شدند. زمانى که کودکان حواسشان معطوف کار ديگرى بود، چه جنبه‌هايى از برنامه، آنها را وا مى‌داشت که به‌سوى تلويزيون روى برگردانند و چه جنبه‌هايى از برنامه، مى‌توانست زمانى که کودک واقعاً در حال تماشاى تلويزيون بود، توجه او را همچنان به صفحهٔ تلويزون حفظ کند؟

همان‌طور که مى‌توان انتظار داشت، ثابت شده است که تأثيرات سمعى يا شنيداري، از شيوه‌هاى اصلى جلب‌توجه دوبارهٔ کودک هستند، در حالى که ويژگى‌هاى بصرى در حفظ توجه کودک بهتر عمل مى‌کردند. به‌بيان ديگر، نوعى تغيير در گفت‌گوهاى انجام شده: آشنايى قبلى به صداها يا موسيقى مى‌تواند کودک را به نگاه کردن به صفحه تلويزيون تشويق کند، اما اين نگاه کردن تنها در صورتى مى‌تواند به طول انجامد که آنچه اتفاق مى‌افتد از نظر بصرى نيز موردعلاقه واقع شود. به‌اين ترتيب هر دو ويژگى‌هاى سمعى و بصرى آزمايش شدند تا توان آنها براى به‌دست آوردن يا باز داشتن توجه، سنجيده شود.

به‌طور کلي، هفت نوع تغيير مختلف در صدا يا موسيقى متن، توجه بصرى خردسالى را که نسبت به تلويزيون بى توجه هستند، جلب مى‌کند: تغيير بلندى و کوتاهى صدا، جلوه‌هاى ويژهٔ صدا، خنده، صداهاى زنانه، صداى بچه‌ها، صداهاى غير عادى و موسيقى سازهاى مختلف. سه ويژگى صوتى فرد را از توجه باز مى‌دارد: صداهاى مردانه، آواز خواندن انفرادى و موسيقى آرام. دو ويژگى صوتى تأثير دوگانه داشتند: شروع موسيقى دوست‌داشتنى يا موزون که توجه را جلب مى‌کند، اما تنها براى چند ثانيه. سرانجام اينکه، دو ويژگى صوتى هيچ‌گونه تغييرى در توجه بصرى ايجاد نمى‌کند: آواز گروهى و تشويق و کف زدن. اگر کودک در حال نگاه کردن به تلويزيون بود، هر دو ويژگى‌هاى سمعى و بصرى موجب حفظ توجه مى‌شدند. به‌طور کلى شش ويژگى بصرى شناسايى شدند که موجب حفظ توجه مى‌شدند، شش ويژگى بصرى توجه کودک را منحرف مى‌کردند و هشت مورد هيچ‌گونه تأثيرى نداشتند؛ سه ويژگى صوتي موجب حفظ توجه مى شدند،سه مورد صوتى مانع توجه مى شدند و پنج مورد بى اهميت بودند .